Міты Ктулху

«Мітамі Ктулху» звычайна называюць міталёгію, якая створана Говардам Філіпсам Лаўкрафтам, а таксама творы іншых аўтараў па матывах яго працаў, якія вытрыманыя ў яго асаблівым стылі. Напрыклад, у Мітах Ктулху пакінулі свой адбітак фантасты Аўгуст Дэрлет, Фрэнк Лёнг, Робэрт Говард, Робэрт Блёх, Фрыц Лейбэр, Колін Ўілсан, Брайан Ламлі, Генры Катнэр і некаторыя іншыя. У Мітах дазволена выкарыстаньне прыдуманых Лаўкрафтам багоў і істотаў, герояў і месцаў, старажытных кнігаў і артэфактаў. Хоць па вялікаму рахунку гэта ня так абавязкова — у бясконцым Сусьвеце дастаткова месца для іншых божышчаў. Важны элемэнт Мітаў — гэта стварэньне атмасфэры звышнатуральнага жаху ў сутыкненьні чалавека з чымсьці, што знаходзіцца за межамі звыклага для яго сьвету, з тым, што ён ня можа растлумачыць.

Нягледзячы на тое, што Лаўкрафт тварыў у XX ст. (а пік яго творчасьці прыходзіцца на 1920-я гады), яго творы па стылю бліжэй да готыкі XVIII—XIX стагодзьдзяў (беручы да ўвагі і моўныя архаізмы), чымся да цяперашніх «майстраў жахаў», такіх як Стывен Кінг і Клайв Баркэр (з уласьцівым для іх натуралізмам)

Неад’емная і важная частка Лаўкрафтаўскіх жахаў.

Паходжаньне тэрміну

	Пг'нкглуі мкглў'нафг Ктулху Р'льех ўкгаг'нагл фгтакгн У сваім доме ў Р’льех мёртвы Ктулху сьпіць у чаканьні —Г.Ф. Лаўкрафт, «Кліч Ктулху»

Гэты літаратурны кірунак названы ў гонар Ктулху, фантастычнае істоты, зь якім публіка ўпершыню пазнаёмілася ў апавяданьні Лаўкрафта «Кліч Ктулху» у 1928 годзе. Цікава, што Ктулху не зьяўляецца ні адным з галоўных, ні адным з найжахлівешых божышчаў з пантэона Мітаў Ктулху.

Некаторыя элемэнты міталёгіі Лаўкрафта

Месцы

• Аркхэм — горад у Масачусэтсы. Частае месца дзеяньня мітаў Ктулху.
• Данвіч — паселішча ў Масачусэтсы, недалёка ад Аркхэма.
• Інсмаўт (Інсмут) — маленькае партавое паселішча ў Масачусэтсы.
• Юґот (Йуґот, Юўґот) — плянэта Сонечнай сыстэмы (Лаўкрафт атаясамлівае яе з Плютонам), калёнія Мі-Ґо.
• Кінґспарт — паселішча ў Масачусэтсы.
• Міскатонік — рака, якая працякае праз Аркхэм; яе імем названы Міскатанійскі ўнівэрсытэт, які пастаянна зьяўляецца ў мітах Ктулху.
• Му — патанулы кантынэнт.
• Р'ю д'Озэй — вуліца ў невядомым горадзе, месца дзеяньня аповеда «Музыка Эрыха Цанна».
• Р'льех — патанулы горад Старэйшын.

Мітычныя істоты

Адна з істотаў мітаў Ктулху — Шаб-Ніґурат

• Азатот — безьцялесны дух. Кіруе старажытнымі, якіх старэйшыны схавалі ад зямлі ў хаосе, за 11 пячацямі.
• Гатаноа (ткс. Гхатанатхоа) — бесьсьмяротная істота, якую пакінулі на Зямлі прышэльцы з плянэты Юґот.
• Гідра (Маці Гідра) — разам з Айцом Даґонам зьяўляецца заступнікам Глыбакаводных.
• Глыбакаводныя — разумныя амфібіі. Варагавалі са Старцамі.
• Даґон (ткс. Айцец Даґон) — падводнае божышча. Разам з Маці Гідрай зьяўляецца заступнікам глыбокаводных.
• Старажытныя — старажытныя і жахлівыя божышча, якія прыйшлі на Зямлю з зораў.
• Йоґ-Сатот — божышча, якое зьнітоўвае розныя вымярэньні і сьветы.
• Пякельны вампір — істоты спараджоныя шчупальцамі Ктулху.
• Мі-Ґо (ткс. «грыбы зь Юґота») — раса прышэльцаў (верагодна з Плутона), крайне непрыхільная да людзей.
• Ньярлятатэп (ткс. Ньярлятхтэп) — увасабленьне хаоса, пасланец багоў.
• Старцы (Старэйшыны) — іншаплянэтныя істоты. У дадзены момант вымерлі альбо неактыўныя. Варагавалі з Глыбакаводнымі, стварылі шаґотаў.
• Шаб-Ніґурат (ткс. Чорны Казярог Лясоў з Тысячным Нашчадзтвам) — божышча ўрадлівасьці.
• Хастур — божышча, якое жыве за межамі космасу, звычайна прыходзіць у выглядзе віхру. Здольнае высмоктваць выклікаючага, пакідаючы только абалонку.
• Нашчадкі Ктулху — згадваецца ў рамане «У гарах Вар'яцтва», як раса касьмічных васьміногападобных прышэльцаў, якія прыйшлі на Зямлю на чале з Ктулху, у часы валадарыньня Старцаў, зь якімі вялі жорсткія войны за абшары Зямлі.

Людзі і рэчы

• Абдул Альхазрэд — Шалёны Араб, аўтар Некранамікона
• Рэндальф Картэр
• Эрых Цанн — нямы музыка
• Рычард Эптан Пікман — звар’яцелы мастак, які маляваў на сваіх карцінах упыроў, і стаў пазьней адным зь іх.
• Некранамікон — ён жа аль-Азыф, забароненая кніга, напісаная Абдулам Альхазрэдам.

Вонкавыя спасылкі

Міты Ктулху — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў