Плянэтная сыстэма
Плянэтная сыстэма складаецца з розных нязоркавобразных астранамічных аб'ектаў, якія зьвяртаюцца вакол зоркі: плянэт і іх спадарожнікаў, карлікавых плянэт і іх спадарожнікаў,астэроідаў, мэтэароідаў, камэт і касьмічнай пылу. Сумесна адна або некалькі зорак і іх плянэтныя сыстэмы ўтвораць зорную сыстэму. Наша ўласная плянэтная сыстэма, у якую ўваходзіць Зямля, разам з Сонцам утвараюць Сонечную сыстэму.
Паходжаньне й развіцьцё плянэтных сыстэм[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Плянэтныя сыстэмы вакол зорак тыпу Сонцы звычайна лічацца, што яны сфармаваліся падчас таго жа працэсу, які прывёў да утварэньні зорак. Некаторыя раньнія тэорыі сьцьвярджалі, што іншая зорка, якая праходзіць вельмі блізка да Сонца выцягвае вытягивающую з яе рэчыва, якое зьліваецца і ўтварае плянэты. Але зараз вядома, што верагоднасьць такога сутыкненьня занадта малая, каб лічыць гэтую мадэль жыцьцяздольнай. Агульнапрынятыя сучасныя тэорыі даказваюць, што плянэтныя сыстэмы ўтвараюцца з калясонечнай імглістасьці.
Некаторыя плянэтныя сыстэмы вельмі адрозьніваюцца ад нашай: плянэтныя сыстэмы вакол пульсараў былі выяўленыя па слабых ваганьнях пэрыяду пульсацыі электрамагнітнага выпраменьваньня. Пульсары ўтвараюцца пры выбуху звышновых, а звычайная плянэтная сыстэма ня змагла бы перанесьці такі выбух — або бы плянэты выпарыліся, або раптоўная страта большай часткі масы цэнтральнай зоркі дазволіла бы ім пакінуць вобласьць прыцягненьня зоркі. Адна тэорыя сьцьвярджае, што існыя спадарожнікі зоркі амаль цалкам выпараюцца пры выбуху звышновай, пакінуўшы плянэтападобныя целы. Альбо плянэты могуць нейкім чынам фармавацца ў акрэцыённым дыску, які акружае пульсар.
Выяўлены плянэтныя сыстэмы, якія фармуюцца вакол плянэма (карычневых карлікаў).
Некаторыя зь вядомых плянэтных сыстэм[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Сонечная сыстэма — Сонца і яго плянэтная сыстэма, адкрыта першай;
- PSR 125712 — пульсар, плянэтная сыстэма якога была першай з выяўленых за межамі Сонечнай сыстэмы;
- Υ Андрамеды (Іпсілон Андрамеды) — першая нармальная зорка (зорка галоўнай пасьлядоўнасьці), у якой была выяўлена шматплянэтная сыстэма;