Тульская вобласьць

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Тульская вобласьць
Тульская область

Сьцяг
Агульныя зьвесткі
Краіна Расея
Статус вобласьць
Уваходзіць у Цэнтральная фэдэральная акруга
Цэнтральны эканамічны раён
Адміністрацыйны цэнтар Тула
Дата ўтварэньня 26 верасьня 1937
Кіраўнік Аляксей Дзюмін[d]
Насельніцтва (2010)
1 553 874[1] (27-е месца)
Шчыльнасьць 60,5 чал./км²
Плошча 25 679 км² (69-е месца)
Месцазнаходжаньне Тульскай вобласьці
Тульская вобласьць на мапе
Мэдыя-зьвесткі
Часавы пас GMT +4
Код ISO 3166-2 RU-TUL
Тэлефонны код 487
Код аўтам. нумароў 71
Афіцыйны сайт
   Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Ту́льская во́бласьць (па-расейску: Тульская область) — вобласьць у эўрапейскай частцы Расеі. Адміністрацыйны цэнтар — места Тула, адлегласьць да Масквы складае 150 км. Вобласьць уваходзіць у Цэнтральную фэдэральную акругу, мяжуе з Маскоўскай, Разанскай, Ліпецкай, Арлоўскай, Калускай абласьцямі. Створана як вобласьць РСФСР 26 верасьня 1937 году. На тэрыторыі Тульскай вобласьці месьціцца поліцэнтрычная Тульска-Новамаскоўская міліённая аглямэрацыя-канурбацыя.

Геаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вобласьць разьмешчана ў цэнтры Ўсходне-Эўрапейскай раўніны, займаючы паўночна-ўсходнюю частку Сярэднярускага ўзвышша, вышыні да 293 м, у межах стэпавай і лесастэпавай зонаў. Працягласьць тэрыторыі вобласьці з поўначы на ​​поўдзень складае 200 км, з захаду на ўсход — 190 км.

Карысныя выкапні[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У межах вобласьці засяроджана каля паловы радовішчаў падмаскоўнага вугальнага басэйна, якія ацэньваюцца ў 1,5 млрд тон. Выяўлена больш за 20 радовішчаў стронцавых рудаў з агульнымі прагнознымі рэсурсамі каля 200 млн тон.

На паўднёвым захадзе месьцяцца буйныя радовішчы торфу. Значныя паклады розных будаўнічых матэрыялаў, асабліва вапнякоў, распрацоўкі якіх вядуцца з XIV—XV стагодзьдзяў, а таксама глінаў, пяскоў і гіпсу. Маюцца прамысловыя запасы жалезнай руды, вядомыя некалькі крыніц мінэральных вод.

Клімат[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Клімат умерана кантынэнтальны, характарызуецца ўмерана халоднай зімой і цёплым летам. Сярэднегадавая тэмпэратура складае 5 °C, сярэдняя тэмпэратура студзеня —10 °C, ліпеня — +20 °C. Працягласьць пэрыяду са станоўчымі тэмпэратурамі складае 220—225 дзён. Гадавая колькасьць ападкаў зьмяняецца ад 575 мм на паўночным захадзе да 470 мм на паўднёвым усходзе. У безмарозны пэрыяд выпадае 70% ападкаў, максымум якіх назіраецца ў ліпені.

Гідраграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Большасьць рэк (80%) ставіцца да басэйна Акі — самай буйной і адзінай суднаходнай ракой вобласьці, невялікая частка (20%) — да басэйна Дона.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Да прыходу славянаў племені вяцічаў у VIII стагодзьдзі рэгіён насялялі балты. Як і балты, вяцічы былі нядрэннымі мэталюргамі й кавалямі. Археолягамі былі адкрыты пункты, дзе колькасьць печаў дасягала 25—30 асобнікаў. Вяцічы ўвайшлі ў склад Старажытнарускай дзяржавы. У пачатку Х стагодзьдзя яны ўдзельнічалі ў паходзе князя Алега на Царград. У 981 і 982 годзе ваяваў зь вяцічамі князь Уладзімер Сьвятаславіч. Праз стагодзьдзе ў 1082—1083 гадох хадзіў «у вяцічы» Уладзімер Манамах, аб чым ён сам згадаў у павучаньнях сваім сынам.

Асаблівае месца ў гісторыі Тульскай вобласьці займае Кулікоўская бітва. Сучасны горад Вянёў згадваецца пад імем вёскі ў XIV стагодзьдзі, а як горад ўпершыню аб ім гаворыцца ў летапісу ў 1494 годзе. У 1571 годзе было складзена найстаражытнае апісаньне крэпасьці, што сьведчыла аб ваенным прызначэньні ўмацаванага паселішча.

У XVI—XVII стагодзьдзях Тула ​​была важным ўмацаваным пунктам на паўднёвай ўскраіне Маскоўскай дзяржавы. На тульскай зямлі праходзіла памежная засечнай рыса й знаходзіліся гарады-крэпасьці.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Насельніцтва вобласьці паводле вынікаў Усерасейскага перапісу насельніцтва 2010 году складала 1 553 874 чалавек. Шчыльнасьць насельніцтва — 60,5 чал/км². Большасьць насельніцтва складаюць расейцы (95,3%), другой паводле колькасьці нацыянальнай групай зьяўляюцца ўкраінцы (1,0%).

Насельніцтва вобласьці скарачаецца з 1970-х гадоў. Асноўнай прычынай зьяўляецца дэпрэсіўны стан прамысловасьці й эканомікі вобласьці ў цэлым, зьвязаная з гэтым напружаная сытуацыя на рынку працы й выезд моладзі за межы рэгіёну, алькагалізм, вельмі нізкая нараджальнасьць, вялікая колькасьць абортаў. Сярэднегадавае зьмяншэньне насельніцтва больш за 1% у год. Адмоўны балянс нараджальнасьці назіраўся яшчэ ў пачатку 1970-х гадоў.

Эканоміка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Найбольш яркім прадстаўніком вытворчасьці зьяўляецца вытворца пернікаў кандытарская фабрыка «Ясная Паляна». Таксама ў вобласьці пашырана вытворчасьць чорных мэталаў поўнага цыклю, доменная, парашковая й каляровая мэталюргія.

Прамысловасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Структура прамысловай вытворчасьці на 2002 год:

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Тульская вобласьцьсховішча мультымэдыйных матэрыялаў