Барыс Луцэнка

Барыс Луцэнка
Бары́с Іва́навіч Луцэ́нка
Барыс Луцэнка на адкрыцьці арт-праекту «Разумны мэтал» у Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі 22 кастрычніка 2014 году
Дата нараджэньня	16 верасьня 1937 (86 гадоў)
Месца нараджэньня	Майкоп, Адыгейская аўтаномная вобласьць, Краснадарскі край, Расейская СФСР, СССР
Дата сьмерці	5 лютага 2020(2020-02-05) (82 гады)
Месца сьмерці	Менск, Беларусь
Месца пахаваньня	Усходнія могілкі
Месца вучобы	Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў
Занятак	рэжысэр
Месца працы	Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатар імя Максіма Горкага Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў Нацыянальны акадэмічны тэатар імя Янкі Купалы
Гады дзейнасьці	З 1967-га
Узнагароды	Мэдаль Францішка Скарыны Народны артыст Беларусі
IMDb	ID nm7767125
Барыс Луцэнка ў Вікісховішчы

Бары́с Луцэ́нка (16 верасьня 1937, Майкоп, РСФСР — 5 лютага 2020, Менск) — беларускі тэатральны рэжысэр, заслужаны дзяяч мастацтваў (1975), народны артыст Беларусі (1995).

Біяграфія

Партрэт Барыса Луцэнкі пэндзля Аляксея Кузьміча

Нарадзіўся 16 верасьня 1937 году ў Майкопе (Краснадарскі край, РСФСР), у сям’і служачага. Скончыў чыгуначны тэхнікум у Растове-на-Доне. Працаваў інжынэрам-тэхнолягам у дэпо г. Лінькі, дзе стварыў уласны тэатар, ставіў спэктаклі і адначасова граў на сцэне.

Па сканчэньні курсаў акторскага майстэрства пры Доме вэтэранаў у Рузе стаў рэжысэрам сызранскага тэатру. У 1962—1967 гадах вучыўся ў Беларускім дзяржаўным тэатральна-мастацкім інстытуце. З 1970 году выкладае ў Беларускай акадэміі мастацтваў.

Чалец Праўленьня Беларускага саюзу тэатральных дзеячоў.

У 1997 годзе ўзнагароджаны мэдалём Ф. Скарыны і адзначаны спэцыяльнай прэміяй прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэньне».

Памёр 5 лютага 2020 году ў Менску.

Творчасьць

У 1967 годзе прыняты ў Беларускі тэатар імя Я. Купалы, дзе паставіў шэраг запамінальных спэктакляў: «Рудабельская рэспубліка» паводле С. Грахоўскага (1968), «Памяць сэрца» А. Карнейчука (1970), «Зацюканы апостал» А. Макаёнка (1971), «Раскіданае гняздо» (1972) і інш.

У 1973—1981 гадах — галоўны рэжысэр Дзяржаўнага рускага драматычнага тэатру імя М. Горкага. Паставіў «Макбет» У. Шэксьпіра (1974), «Трохграшовая опера» Б. Брэхта (1976), «Апошнія» М. Горкага (1976), з У. Маланкіным, «Трагедыя чалавека» І. Мадача (1979). Спэктаклі «Макбет» і «Трагедыя чалавека» — пераможцы на міжнародным фэстывалі ў Вугоршчыне (1979).

У 1981—1982 гадах — рэжысэрам тэатру імя Я. Купалы. У 1982—1991 гадах — галоўны рэжысэр Тэатру-студыі кінаактору. Найбольш удалыя спэктаклі: «Глядзіце, хто прыйшоў» У. Аро, «Шчасце маё, або Папяровы тэлефон» А. Чарвінскага (абедзьве 1983), «Не баюся Вірджыніі Вульф» Э. Олбі (1985), «Гамлет» У. Шэксьпіра (1988) і «Генэралы ў спадніцах» Ж. Ануя (1990).

У 1991—2007 гадах — мастацкі кіраўнік Нацыянальнага акадэмічнага драматычнага тэатру імя М. Горкага. У 2002 годзе паставіў п’есу па паэме Я. Купалы «Сон на кургане». Пэрыяд 2003—2004 гадоў для Луцэнкі быў адзначаны такімі высокамастацкімі пастаноўкамі, як рок-опэра кампазытара А. Еранькова «Анджэла і іншыя», пастаўленая па творах А. Пушкіна, спэктаклі «Перад захадам сонца» Г. Гауптмана і «Паведамленне Марыі» П. Кладэля.

Ставіў спэктаклі ў тэатрах Бэрліну, Вільні, Жэнэвы.

Зьняў кінастужку «Раскіданае гняздо» (1982). На Рэспубліканскім тэлебачаньні ажыцьцявіў пастаноўку фільмаў-спэктакляў «Зацюканы апостал» (1982) і «Вяртаньне ў Хатынь» (1985).

Грамадзкая дзейнасьць

У пачатку 1990-х займаўся грамадзка-палітычнай дзейнасьцю, быў у аргкамітэце Грамадзянскай партыі, якая пазьней перафарматавалася ў Аб’яднаную грамадзянскую партыю.

Літаратура

• Уладзімер Арлоў. Адзін з наймаладых дзеячаў мастацтва // Культура : газэта. — 15 верасьня 2007. — № 37 (803).
• Луцэнка Барыс Іванавіч // Бел. энцыкл. : у 18 т. Мінск, 1999. Т. 9. С. 377.
• Луцэнка Барыс Іванавіч // Тэатральная Беларусь : энцыклапедыя : у 2 т. / пад агул. рэд. А. В. Сабалеўскага. Мінск, 2003. Т. 2. С. 32-33.
• А. А. Каляда Луцэнка Барыс Іванавіч // Выпускнікі Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў (1949—2004 гады). — Менск: Бел. дзярж. акад. мастацтваў, 2005. — С. 30.