Кодань

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
(Перанакіравана з «Кодзень»)
Кодань
лац. Kodań
польск. Kodeń
Замкавая царква
Замкавая царква
Герб Коданю


Магдэбурскае права: 1511
Краіна: Польшча
Ваяводзтва: Люблінскае
Павет: Бельскі
Насельніцтва: 1776 чал. (2011)
Часавы пас: UTC+1
летні час: UTC+2
Паштовы індэкс: 21-509
Геаграфічныя каардынаты: 51°54′0″ пн. ш. 23°36′0″ у. д. / 51.9° пн. ш. 23.6° у. д. / 51.9; 23.6Каардынаты: 51°54′0″ пн. ш. 23°36′0″ у. д. / 51.9° пн. ш. 23.6° у. д. / 51.9; 23.6
Кодань на мапе Польшчы
Кодань
Кодань
Кодань
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Кодань, Кодзень (польск. Kodeń) — вёска ў Польшчы, на рацэ Бугу. Цэнтар сельскай гміны Бельскага павету Люблінскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2011 год — 1776 чалавек. Знаходзіцца каля беларуска-польскай граніцы, на аўтамабільнай дарозе Тэрэспаль — Зосін.

Кодань — даўняе магдэбурскае места гістарычнай Берасьцейшчыны, колішняя сталіца графства, старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага. Побач зь вёскай праходзіць паўднёва-заходняя мяжа этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захавалася гатычная Духаўская царква, брама Міхайлаўскай царквы, касьцёл Сьвятой Ганны і палац Браніцкіх, помнікі архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся замак Сапегаў, помнік архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў, зруйнаваны расейскімі ўладамі.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Маці Божая Коданская

Упершыню Кодань як уладаньне Сапегаў упамінаецца ў канцы XV — пачатку XVI ст.[1] У 1511 годзе ён атрымаў Магдэбурскае права, а ў 1513 годзе — уласны герб «у чырвоным полі анёл у белай вопратцы з узьдзетым мечам»[2]. У 1513—1520 гадох Павал Сапега збудаваў сярод замку гатычную Духаўскую царкву. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Кодань увайшоў у Берасьцейскі павет Берасьцейскага ваяводзтва. Каля 1580 году ў мястэчку заснавалі саляварню.

У 1626—1639 гадох з фундацыі М. Сапегі ў Кодані збудавалі мураваны касьцёл Сьвятой Ганны. У пачатку XVII ст. у месьце збудавалі драўляную царкву (захавалася брама)[1]. У 1717—1773 гадох у Кодані дзейнічала місія езуітаў. 15 жніўня 1723 году прайшла каранацыя цудоўнага абраза Маці Божай Коданскай.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Кодань апынуўся ў складзе Аўстрыі, з пачатку XIX ст. — у складзе Расейскай імпэрыі, ува Ўладаўскім павеце Седлецкай губэрні. Гэта адарвала мястэчка ад губэрняў зь пераважна беларускім насельніцтвам. На 1827 год тут было 306 будынкаў, на 1861 год — 260, у тым ліку 9 мураваных. У 1869 годзе расейскія ўлады панізілі афіцыйны статус мястэчка да вёскі.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Кодань занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Кодань апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі. З пачаткам Другой сусьветнай вайны ў 1939 годзе Кодань занялі войскі Трэцяга Райху.

У 1944 годзе Кодань занялі савецкія войскі, па чым яго зноў перадалі Польшчы.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1827 год — 2307 чал.; 1861 год — 2380 чал., у тым ліку 722 юдэі[3]
  • XXI стагодзьдзе: 2011 год — 1776 чал.

Транспарт[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Праз Кодань праходзіць ваяводзкая аўтамабільная дарога 816.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Брама царквы Сьвятога Міхала Арханёла
  • Замак Сапегаў (руіны, XVI ст.)
  • Капліца могілкавая (1683—1685)
  • Касьцёл Сьвятой Ганны (1629—1635)
  • Могілкі юдэйскія
  • Палац Браніцкіх (XVIII ст.)
  • Царква Сьвятога Духа (XVI ст., цяпер касьцёл Сьвятога Духа)

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Царква Сьвятога Міхала Арханёла

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б Пазднякоў В. Кодань // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 126.
  2. ^ Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 174.
  3. ^ Słownik geograficzny... T. IV. — Warszawa, 1893. S. 238.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]