Насовічы

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Насовічы
лац. Nasovičy
Першыя згадкі: 1560
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Гомельская
Раён: Добрускі
Сельсавет: Насовіцкі
Насельніцтва: 1553[1] чал.
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 2333
Паштовы індэкс: 247073
СААТА: 3212856041
Нумарны знак: 3
Геаграфічныя каардынаты: 52°16′49″ пн. ш. 31°16′3″ у. д. / 52.28028° пн. ш. 31.2675° у. д. / 52.28028; 31.2675Каардынаты: 52°16′49″ пн. ш. 31°16′3″ у. д. / 52.28028° пн. ш. 31.2675° у. д. / 52.28028; 31.2675
Насовічы на мапе Беларусі ±
Насовічы
Насовічы
Насовічы
Насовічы
Насовічы
Насовічы

Насо́вічы[2] — вёска ў Беларусі, на правым беразе ракі Вуці. Цэнтар сельсавету Добрускага раёну Гомельскай вобласьці. Насельніцтва на 2004 год — 1584 чалавекі. Знаходзяцца за 15 км на поўдзень ад Добрушу. Прыпынкавы пункт на чыгуначнай лініі Гомель — Бахмач; на аўтамабільнай дарозе Церахоўка — Гомель.

Насовічы — даўняе мястэчка гістарычнай Рэчыччыны (Панізоўя).

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Выяўленае археолягамі за 2,5 км на захад ад Насовічаў селішча I тысячагодзьдзя да н. э. сьведчыць пра засяленьне гэтай мясцовасьці ў глыбокай старажытнасьці. Першы пісьмовы ўпамін пра Насовічы як хутар, дзе жылі дзьве каталіцкія радзіны, браты Янковічы, датуецца 1560 годам.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Насовічы ўвайшлі ў склад Рэчыцкага павету Менскага ваяводзтва, у валоданьні Фашчаў. У 1640-я гады, паводле інвэнтару Гомельскага староства, у сяле было 2 дымы, 2 службы і 1 пустынь — Шышкаўшчына. Паводле інвэнтару 1752 году — 3 службы.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772 год) Насовічы апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Беліцкім павеце Магілёўскай губэрні. На 1838 год у мястэчку быў 121 двор, на 1848 год — 155 двароў. У 1841 годзе тут збудавалі драўляную Мікалаеўскую царкву. На 1854 год у фальварку працавала 3 карчмы, 2 вятракі, 2 вінакурні і бровары.

На 1860 год у Насовічах было 230 двароў, дзейнічала царква, працавалі 4 млыны і сукнавальня. У 1874 годзе адкрылася народная вучэльня (у 1889 годзе ў ёй навучаліся 72 хлопчыкі і 5 дзяўчынак). З 1879 году працавала майстэрня апрацоўкі аўчынаў, на 1890 год — лякарня на 16 ложкаў. На 1880 год у мястэчку было 363 двары, дзейнічала царква, працавалі 2 школы, лякарня, вінакурня і бровар, крама, штогод праводзілася 7 кірмашоў. З 1892 году працаваў вінаробны завод. Паводле вынікаў перапісу 1897 году, у Насовічах было 550 двароў, хлебазапасны магазын, 24 крамы. На 1909 год у мястэчку было 5 мураваных будынкаў. У 1911 годзе адкрылася спажывецкае таварыства, існавала пошта, бібліятэка пры школе.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Насовічы занялі войскі Нямецкай імпэрыі[3].

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Насовічы абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У 1926 годзе Насовічы вярнулі БССР, дзе яны сталі цэнтрам сельсавету. У 1929 годзе ў вёсцы працавалі вінны завод, трактарны млын, вятрак, швацкая і кравецкая арцелі, кузьня, сьлясарная і сталярная майстэрні.

На 1999 год у Насовічах было 663 двары, на 2004 год — 627. У 2000-я гады вёска атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1860 год — 1658 чал.; ~1886 год — 1936 чал. (896 муж. і 1036 жан.), зь іх 1281 праваслаўны, 10 каталікоў, 641 юдэй[4]; 1886 год — 1378 чал.[5]; 1897 год — 2855 чал.
  • XX стагодзьдзе: 1909 год — 3368 чал.; 1959 год — 1345 чал.[6]; 1999 год — 1701 чал.[5]
  • XXI стагодзьдзе: 2004 год — 1584 чал.[7]

Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Насовічах працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка, пошта.

Забудова[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Плян Насовічаў складаецца з 5 простых вуліцаў (3 зь якіх доўгія), скіраваных з паўднёвага захаду на паўночны ўсход. Яны злучаюцца кароткімі вуліцамі. Забудова двухбаковая, пераважна драўлянымі хатамі сядзібнага тыпу. У 1987—1992 гадох будаваліся цагляныя дамы на 137 радзінаў, у якіх пасяліліся жыхары з забруджаных у выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС тэрыторыяў.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Каля Насовічаў захаваўся аднайменны помнік археалёгіі.

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Царква Сьвятога Мікалая (1902)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/homielskaja.htm
  2. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4. (pdf)
  3. ^ Вялікі гістарычны атлас Беларусі. У 4 т. Т. 4. — Мінск, 2018. С. 19.
  4. ^ Krzywicki J. Nosowicze // Słownik geograficzny... T. VII. — Warszawa, 1886. S. 186.
  5. ^ а б БЭ. — Мн.: 2000 Т. 11. С. 200.
  6. ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 1. Кн. 1. — Менск, 2004. С. 601.
  7. ^ Гарады і вёскі Беларусі. Энцыкл. Т. 1. Кн. 1. — Менск, 2004. С. 600.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]