Павал Баброўскі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Павал Восіпавіч Баброўскі
2 красавіка 183216 лютага 1905
Месца нараджэньня Вака ля Вільні
Месца сьмерці Пецярбург
Прыналежнасьць Сьцяг Расеі Расея
Род войскаў Генэральны штаб
Гады службы 1851—1905
Званьне генэрал ад інфантэрыі
Бітвы/войны Крымская вайна
Узнагароды
Ордэн сьвятога Станіслава
Ордэн сьвятога Станіслава
Ордэн Сьвятой Ганны
Ордэн Сьвятой Ганны
Ордэн Сьвятога Ўладзімера
Ордэн Сьвятога Ўладзімера
Ордэн Белага арла
Ордэн Белага арла
Ордэн Сьвятога Аляксандра Неўскага
Ордэн Сьвятога Аляксандра Неўскага
Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Баброўскі.

Па́вал Во́сіпавіч Бабро́ўскі (2 красавіка [ст. ст. 21 сакавіка] 1832, маёнтак Вака ля Вільні — 16 лютага [ст. ст. 3 лютага] 1905, Пецярбург) — расейскі генэрал, юрыст, гісторык, этнограф. Пляменьнік Міхаіла Баброўскага.

Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся ў 1832 року ва ўніяцкай[1] сям’і прафэсара Віленскага ўнівэрсытэта, доктара філязофіі і магістра права Восіпа Кірылавіча Баброўскага, і Марыі Паўлаўны (у дзявоцтве Кунаховіч) з-пад Дарагічыну. Бацька неўзабаве памёр, і маці вымушаная была закласьці маёнтак і з двума сынамі пераехала ў вёску Абруб каля Стараволі. Пачатковую адукацыю Павал атрымаў пад кіраўніцтвам свайго дзядзькі Міхаіла Баброўскага, які на той час быў сьвятаром у парафіі шарашоўскай Прачысьценскай царквы.

У 1842 року малады Павал паступіў у Пружанскую дваранскую вучэльню, аднак ня здолеў скончыць яе празь фінансавыя цяжкасьці і працягнуў навучаньне ў Полацкім кадэцкім корпусе (1844—1849), атрымаўшы на гэтыя мэты фінансавую дапамогу ад дваранскага апякунскага камітэту Гарадзенскай губэрні. Яшчэ праз два рокі Баброўскі скончыў Дваранскі корпус, атрымаўшы чын паручыка, і 7 жніўня 1851 ў чыне прапаршчыка прызначаны на службу ў ляйб-гвардыі Літоўскі полк.

Удзельнічаў у кампаніі 1853—1854 на Дунайскім тэатры, быў адзначаны некалькімі ўзнагародамі. У 1857 скончыў курс у Мікалаеўскай акадэміі Генэральнага штабу ў Пецярбургу, узначальваў юнкерскія вайсковыя вучэльні. У 1859—1875 служыў на пасадах у Генэральным штабе, зь ягоным удзелам у гэты пэрыяд былі адчыненыя 24 вайсковыя вучэльні. У 1864 атрымаў званьне палкоўніка, 17 красавіка 1870 — генэрал-маёра. У 1871 року ўзнагароджаны ордэнам сьв. Станіслава 1-й ступені.

У 1875 быў прызначаны начальнікам Вайскова-юрыдычнай акадэміі і ўзнагароджаны ордэнам сьв. Ганны 1-й ступені. У 1878 правёў рэформу акадэміі з мэтай пераўтварэньня яе ў сучасную навукова-адукацыйную ўстанову; узнагароджаны ордэнам сьв. Уладзімера 2-й ступені. 30 жніўня 1881 атрымаў чын генэрал-лейтэнанта; у 1885 ўганараваны ордэнам Белага Арла. У 1897 ў чыне генэрала ад інфантэрыі быў прызначаны сэнатарам і прысутнічаў у судовым дэпартамэнце Сэнату да самай сьмерці.

Чалец-супрацоўнік Расейскага геаграфічнага таварыства, ганаровы чалец Вайскова-юрыдычнай акадэміі.

У апошнія рокі жыцьця моцна хварэў. Памёр 16 лютага 1905 року ў Пецярбургу. Пахаваны ў маёнтку Макулі Ковенскай губэрні.

Навуковая дзейнасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Каб пераканацца, да якога племені належаць жыхары пэўнай краіны, самым дакладным і практычным спосабам зьяўляецца найперш мова, а за ёй і іншыя жыцьцёвыя зьявы, таму што мова — гэта як родавы герб, пакінуты чалавеку яго продкамі, яго карэнным племенем, гэта люстэрка, у якім найвыразьней адбіваецца маральны характар і нават уся гісторыя народу, мова жыве разам з народам, разам зь ім разьвіваецца і памірае….

Павал Баброўскі[1].

З 1859 року рэдактар грунтоўнага дасьледаваньня па гісторыі Гарадзеншчыны і Беласточчыны «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расеі, сабраныя афіцэрамі Генэральнага штабу. Гарадзенская губэрня» (ч. 1—2 і дадаткі ў 2-м т., СПб., 1863). У працы пададзены зьвесткі па гаспадарцы, этнаграфіі, асьвеце, пра гарады і мястэчкі губэрні. Адразу па яе выхадзе Баброўскі быў прызнаны навуковымі коламі як сур’ёзны дасьледнік і прыняты ў склад сябраў-карэспандэнтаў Расейскага геаграфічнага таварыства. Аляксандар II узнагародзіў за гэтую працу Паўла Баброўскага ордэнам Сьвятога Ўладзімера 4-й ступені.

Аўтар дасьледаваньняў «Ваеннае права ў Расеі пры Пятры Вялікім» (СПб., 1882—1898) і гісторыі палкоў ляйб-Эрыванскага (Бутырскага) і Праабражэнскага (у 11 т.), шэрагу іншых працаў па ваенным праве, ваеннай статыстыцы і гісторыі. Браў актыўны ўдзел у пэрыядычнай вайсковай і гістарычнай літаратуры і зьмясьціў шэраг артыкулаў у «Военном сборнике», «Русском инвалиде» і «Русской старине».

Аўтар гісторыка-краязнаўчых нарысаў пра Гародню, Слонім, Зэльву і інш. Адным зь першых узьняў пытаньне пра моўную і этнічную прыналежнасьць беларусаў, падкрэсьліваў глыбокую старажытнасьць беларускай мовы, але вызначаў шляхі яе разьвіцьця згодна з царскай русіфікатарскай палітыкай. Насельніцтва Гарадзенскай губэрні падзяляў на «рускіх» (чорнарусаў, па мове — беларусаў і маларусаў, альбо палешукоў ці пінчукоў, і бужан), а таксама этнічныя групы яцьвягаў, «падлясянаў» і «палякаў-мазураў»[1].

Добра ведаў беларускую мову, захапляўся гісторыяй роднага краю і ўніяцкай царквы (у 1839 сям’я перайшла ў праваслаўе).

Агулам напісаў больш за 100 прац па гісторыі, правазнаўстве, археаграфіі, геаграфіі, біялёгіі, пэдагогіцы, этнаграфіі, статыстыцы, эканоміцы, краязнаўстве. Архіў Паўла Баброўскага захоўваецца ў Дзяржаўнай публічнай бібліятэцы імя Салтыкова-Шчадрына ў Санкт-Пецярбургу.

Узнагароды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Историкостатистический очерк го­рода Гродны // Памятная книжка Грод­ненской губернии на 1860 год. Гродно, 1860
  • Законы движения народонаселения Гродненской губернии в 15летний период // Памятная книжка Грод­ненской губернии на 1860 год. Гродно, 1860
  • Несколько слов о Зельвенской ярмарке // Виленский вестн. 1860. №85, 86
  • Гродненская губерния. Ч. 1—2 (в 4-х книгах). СПб., 1863 (сокращённое издание в одном томе: СПб., 1864)
  • Историческая монография города Грод­ны // Вестн. Западной России. 1866. Т. 3., №7
  • Г. Слоним и примечательные места Слонимского уезда // Вестн. Западной России. 1866. Т. 3., №12
  • Юнкерские училища. Т. 1—3 (в 5-ти книгах). СПб., 1872—1876
  • Развитие способов и средств для образования юристов военного и морского ведомств в России. Т. 1—2 (в 5-ти вып.). СПб., 1879—1898
  • Происхождение артикула воинского и изображение процессов Петра Великого по уставу воинскому 1716 г. СПб., 1881
  • Старошведское военное право. М., 1881
  • Зачатки реформ в военно-уголовном законодательстве в России. СПб., 1882
  • Постоянные войска и состояние военного права в России в XVII столетии. М., 1882
  • Пятьдесят лет специальной школы для образования военных законоведов России. СПб., 1883
  • Переход России к регулярной армии. СПб., 1885
  • Уклонение от военной службы. По законам древнеримским, французским, германским, шведским а также и русским с XVII века. СПб., 1886
  • Вейде Адам Адамович, один из главных сотрудников Петра Великого и его устав 1698 года. (Историко-юридическое исследование). Казань, 1887
  • Военное право в России при Петре Великом. СПб., 1887
  • Военные законы в рукописях и первопечатных изданиях. СПб., 1887
  • Воспоминания офицера о военных действиях на Дунае 1853 и 1854 гг. СПб., 1887
  • К истории военно-учебной реформы Императора Александра II // «Русская старина», 1887 г.
  • Судьба Супрасльской рукописи… — Спб., 1887
  • Еще заметка о Супрасльской рукописи. — СПб., 1888
  • Михаил Кириллович Бобровский (1785—1848), учёный-ориенталист. Историко-биографический очерк. СПб., 1889
  • Преступления против чести по русским законам до начала XVIII века. СПб., 1889
  • Русская греко-униатская церковь в царствование императора Александра I. Историческое исследование по архивным документам. СПб., 1890
  • Упразднение Супрасльской грекоуниат­ской епархии и восстановление Виленской митрополичьей епархии. Вильна, 1890
  • Завоевание Ингрии Петром Великим. СПб., 1891
  • К биографии Антония Юрьевича Сосновского. Переписка в 1826, 1827 и 1828 гг. Вильна, 1891
  • История 13-го Лейб-гренадёрского Эриванского Его Величества полка за 250 лет. М. Ф. — А III. 1642—1892. Ч. 1—5 (в 7 книгах). СПб., 1892—1898
  • Кубанский егерский корпус, 1786—1796 гг. СПб., 1893
  • Значение Кавказской резервной гренадёрской бригады 1816—1856 гг. (О совокупных действиях на поле сражения и в бою). СПб., 1895
  • Потешные и начало Преображенского полка. СПб., 1889
  • К двухсотлетию учреждения регулярных войск в России (1699-1700 по 1899-1900)
  • История Лейб-гвардии Преображенского полка. Т. 1—2 (в 4-х книгах). СПб., 1900—1904
  • История Лейб-гвардии Уланского Её Величества полка. Т. 1—2 (в 4-х книгах). СПб., 1903

Сям’я[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Жонка — Марыя Васільеўна (у дзявоцтве Панцялеева). Мелі шасьцёра дзяцей, у тым ліку трох сыноў (Сяргея, Міхаіла і Васіля), якія таксама сталі вайскоўцамі. Аднак з дачок, Яўгенія, стала мастачкай.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б в Наталля Пракаповіч. Генерал-навуковец з Абруба // Раённыя будні. — 11 красавіка 2012. — № 29 (9475). — С. 5.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Бандарчык В. К. Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст.. — Мн.: 1964.
  • Военная энциклопедия. — СПб.: Товарищество И. Д. Сытина, 1911—1914. — Т. 4.
  • Глиноецкий Н. П. Исторический очерк Николаевской академии Генерального штаба. — СПб.: 1882.
  • Здановіч І. Баброўскі Павел // Рупліўцы беларускага нацыянальнага адраджэньня з Пружаншчыны: Грамадска-літаратурны даведнік. — Пружаны: 2003. — С. 16.
  • Наталля Пракаповіч. Генерал-навуковец з Абруба // Раённыя будні. — 11 красавіка 2012. — № 29 (9475).
  • Шалькевіч В. Ф. Баброўскі Павел Восіпавіч (02.04.1832 — 16.02.1905), гісторык, этнограф // Асветнікі зямлі беларускай / В. Ф. Шалькевіч. — Мн.: 2006.
  • Бобровский Павел Осипович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб.: 1890—1907.