Палац Браніцкіх (Беласток)
| Славутасьць | |
.jpg) Фасад з боку саду
| |
| Краіна | Польшча |
| Месцазнаходжаньне | Беласток, Падляскае ваяводзтва |
| Каардынаты | 53°7′50.01″ пн. ш. 23°9′53.94″ у. д. / 53.1305583° пн. ш. 23.1649833° у. д.Каардынаты: 53°7′50.01″ пн. ш. 23°9′53.94″ у. д. / 53.1305583° пн. ш. 23.1649833° у. д. |
| Тып будынка | палац |
| Архітэктурны стыль | барока |
| Аўтар праекту | Тыльман ван Гамэрэн |
| Будаваньне | 1728—1752 гады |
| Дата скасаваньня | 1944 |
| Статус | нерухомая славутасьць[d][1] |
| Сайт | Афіцыйны сайт |
Палац Браніцкіх у Беластоку на мапе Польшчы   Палац Браніцкіх у Беластоку | |
 Палац Браніцкіх у Беластоку на Вікісховішчы
| |
Пала́ц Брані́цкіх (па-польску: Pałac Branickich) — палац у Беластоку Падляскага ваяводзтва (Польшча), заснаваны ў першай палове XVIII стагодзьдзя вялікім гетманам каронным Кляментам Браніцкім (1689—1771) як уласная рэзыдэнцыя. Збудаваны ў барокавым стылі палацава-паркавы комплекс з садамі, павільёнамі, скульптурамі, прыбудовамі стаў вядомы як «Падляскі Вэрсаль»[2][3]. Паводле раскошы аздабленьня і вышуканасьці апрацоўкі не саступаў каралеўскаму віляноўскаму палацу.
Палац быў цалкам зьнішчаны ў 1944 і адбудаваны ў 1946—1960 роках. Цяпер у ім знаходзіцца Беластоцкі мэдычны ўнівэрсытэт.
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Палац на гэтым месцы запачаткаваны ў XVI стагодзьдзі каралеўскім сакратаром Мікалаем Рачковічам. Па ягонай сьмерці новы муж Катарыны з Валовічаў Пётар Весялоўскі заняўся перабудовай. Мураваны замак у гатычна-рэнэсансавым стылі быў збудаваны каралеўскім архітэктарам Ёбам Брэтфусам(pl), будаўніком Ніжняга замку ў Вільні, каралеўскага двару ў Кнышыне і разбудоўнікам замку ў Тыкоціне.
Неўзабаве пасьля пераходу замку да Стэфана Мікалая Браніцкага той заняўся перабудовай яго ў барокавы палац. Рэканструкцыяй займаўся Тыльман Гамэрскі ў 1691—1697 роках. Наступным разам палац быў разбудаваны Янам Клемэнсам Браніцкім з жонкай Ізабэляй Панятоўскай. Рэканструкцыя пачалася ў 1728 року пад кіраўніцтвам архітэктара Ёгана Зыгмунда Дэйбэля[4], які павялічыў будынак, дадаў барабаны і купалы на вежы палацу, а таксама распрацаваў выгляд фасаду. Павільёны і флігелі былі прыяднаныя да галоўнага будынку (франц. corps de logis) паводле францускае мадэлі, каб атрымаць форму падковы — унутраны двор (франц. cour d’honneur); гэтая перабудова была завершаная ў 1758 року архітэктарам Янам Генрыкам Клемам[4].
У пэйзажным парку захаваліся павільён для гасьцей, арсэнал, аранжарэя ды іншыя будынкі. Дзякуючы намаганьням Яна Клемэнса Браніцкага Беластоку ў 1749 року каралём Аўгустам Саксонскім было нададзенае Магдэбурскае права. У Беластоцкім замку выступалі такія знакамітыя творцы, як паэты Эльжбэта Дружбацкая і Францішак Карпінскі[5]; дзейнічалі тэатар, аркестар і балет. Гасьцямі палацу былі кароль Аўгуст II Моцны, кароль Аўгуст III з жонкай і сынамі, герцаг курляндзкі Карл Саксонскі, біскуп Ігнацы Красіцкі, кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, імпэратар рымскі Ёзэф II[5], вялікі князь Павал (будучы расейскі цар) з жонкай, францускі кароль Людовік XVIII[6].
У 1802 року, пасьля падзелаў Рэчы Паспалітай, спадкаемцы прадалі рэзыдэнцыю каралю Прусіі. Пасьля Тыльзыцкага міру 1807 року палац перайшоў у рукі цара Расеі Аляксандра I. Пасьля гэтага дрэвы й кусты з палацу былі вывезеныя ў царскія рэзыдэнцыі, а больш за дваццаць скульптураў з саду — у Санкт-Пецярбург. У 1826 року былі дэмантаваныя скульптуры, якія ўпрыгожвалі атык, ліквідаваныя арнамэнты фасаду ў стылі ракако, а таксама скінутыя з даху барокавыя шаломы.
Пад час Першай сусьветнай вайны палац амаль не пацярпеў, а пад час Другой сусьветнай вайны на 70 адсоткаў быў зьнішчаны[5].
У 1946—1960 роках вялася перабудова палацу ў тым выглядзе, якую ён меў у XVIII стагодзьдзі.
Цяпер у палацы знаходзіцца рэктарат Беластоцкага мэдычнага ўнівэрсытэту. У вялікай актавай залі дзякуючы ягонай выдатнай акустыцы ладзяцца рэгулярныя конкурсныя слуханьні хораў у рамках міжнародных фэстаў царкоўнай музыкі.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б рэестар помнікаў культурнай спадчыны
- ^ Палац Браницьких (укр.) Визначні місця в місті Білосток. Алголь. Праверана 13 сакавіка 2015 г.
- ^ Michelin-Grüne Reiseführer. Pologne. — Michelin, 2009. — С. 159. — ISBN 2-06-713917-7
- ^ а б Roland Brockmann. Polen. — Baedeker, 2006. — С. 159. — ISBN 3-8297-1096-8
- ^ а б в Michelin-Grüne Reiseführer. . — Pologne: Michelin, 2009. — С. 159. — ISBN 2-06-713917-7
- ^ Jerzy Samusik. Wersal Podlaski — powrót do dawnej świetności? (пол.) // Spotkania z zabytkami. — 2009. — С. 4.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Афіцыйная бачына (пол.)