Удзельнік:Глеб Бераставы/Накід2
Тыдзень тэрытарыяльных і дзяржаўных пераўтварэньняў у Эўропе ды Расеі пачатку XX ст.
Тыдзень тэрытарыяльных і дзяржаўных пераўтварэньняў у Эўропе ды Расеі пачатку XX ст. — частка праекту «Тэматычны тыдзень», створаная дзеля стварэньня й паляпшэньня артыкулаў пра дзяржаўныя ды тэрытарыяльныя пераўтварэньні на тэрыторыі Расейскай імпэрыі ды краінаў Эўропы ў пэрыяд 1914—1925 гадоў (пачатак Першае Сусьветнае вайны — Лякарнскія дамовы), у прыватнасьці — пра працэсы ўзьнікненьня і распаду дзяржаваў гэтага пэрыяду гісторыі на вышэйпамянёных тэрыторыях, а таксама пра ключавыя этапы іхнае гісторыі гэтага адцінку часу.
Тэрміны: у распрацоўцы, плянуецца.
Арыентыр: Верагодна, што ангельскі і расейскі разьдзелы Вікіпэдыі ўтрымліваюць большую колькасьць зьвестак па вызначанай тэме, чым беларускі. Таксама большыя зьвесткі, хутчэй за ўсё, могуць утрымліваюць Вікіпэдыі на тых мовах, на якіх размаўлялі ў той час на тэрыторыях згаданых дзяржаваў (напрыклад, украінскі разьдзел патэнцыйна можа зьмяшчаць найбольш зьмястоўную інфармацыю пра гісторыю Ўкраіны гэтага пэрыяду). Таму пры дадаваньні артыкула ў спасылку на стварэньне карысна таксама прыводзіць спасылку на найбольш поўны артыкул на іншай мове.
Легенда: двума водступамі ад назвы дзяржаўнага ўтварэньня пазначаныя ключавыя пэрсаналіі/арганізацыі дзяржаўнага ўтварэньня, трыма — непасрэдна зьвязаныя або ключавыя падзеі. У выпадку, калі артыкул пра патрэбную дзяржаву/утварэньне ўжо існуе, аднак не існуе артыкула пра зьвязаных зь ім дзеячоў, арганізацыяў і падзеяў, спасылка на артыкул пра дзяржаву/утварэньне ўсё адно падаецца з мэтай большай інтэграцыі і ўпарадкаванасьці зьместу тыдня.
Да стварэньня[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Тэрыторыя былой Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Распад Расейскай імпэрыі (ru)
- Расейская рэспубліка (ru, en)
- Георгі Львоў (ru, en)
- Савецкая Расея (ru, en)[a]
- Леў Каменеў (ru, en)
- Якаў Сьвярдлоў (ru, en)
- Міхаіл Уладзімірскі (ru, en)
Эўрапейская частка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Поўнач, Прыбалтыка, Польшча[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Эстляндзкая аўтаномная губэрня (en)
- Савецкая Эстонія (et)
- Эстляндзкая працоўная камуна (et, ru)
- Аб’яднанае балтыйскае герцагства (et, en)
- Эстонскі часовы ўрад (et, en)
- Эстонскі ўстаноўчы сход (et, en)
- Земскі савет Эстляндыі (et, en)
- Дэклярацыя незалежнасьці Эстоніі (et, en)
- Пскоўская мірная дамова (et)
- Тартуская мірная дамова (РСФСР — Эстонія) (et, en)
- Апэрацыя «Альбіён» (en, de)
- Эстонія пад кайзэраўскай акупацыяй (et, en)
- Савецкая акупацыя Эстоніі (1918—1919) (et)
- Рэвалюцыя 1917 году ў Эстоніі (et)
- Эстонія ў Першай сусьветнай вайне (et)
- Часовы рэвалюцыйны камітэт Польшчы (en, pl)
- Юліян Мархлеўскі (en, pl)
- Эдвард Прухняк (en, pl)
- Ёсіф Уншліхт (en, pl)
- Фэлікс Кон (en, pl)
- Якуб Ханэцкі (en, pl)
- Станіслаў Бабіньскі (en, pl)
Украіна, Бэсарабія, Крым[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Украінская Дзяржава (en, uk)
- Крымскі краёвы ўрад (en, ru)
- Саламон Крым (ru, uk)
- Украінская Народная Рэспубліка Саветаў (ru, en, uk)
Дон, Кубань, Паўночны Каўказ[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Усевялікае Войска Донскае (ru)
Паволжа, Урал, Сыбір, Далёкі Ўсход[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Арэнбурскае Казачае Кола (ru)
- Аляксандар Дутаў (ru)
- Цімафей Сядзельнікаў (ru)
- Мікалай Кашырын (ru)
- Іван Акулінін (ru)
- Васіль Палоўнікаў (ru)
- Фёдар Махін (ru)
- Іван Шыўцоў (ru)
- Пётар Бялоў (ru)
- Вячаслаў Карлікаў (ru)
- Гаўрыіл Енбарысаў (ru)
- Разумнік Сьцяпанаў (ru)
- Мацьвей Замяцін (ru)
- Андрэй Бакіч (ru)
- Уладзімер Нейзель (ru)
- Вайсковыя часткі Арэнбурскага Казачага Войска (ru)
- Арэнбурскія казакі (ru, en)
- Арэнбурская асобная армія (ru)
- Башкурдзістан (ru)
- Шарыф Манатаў (ru)
- Шайхзада Бабіч (ru, en)
- Юнус Бікбаў (ru)
- Ільдархан Муцін (ru)
- Сагіт Мрасаў (ru)
- Ахмед Біішаў (ru)
- Абдула Адзігамаў (ru)
- Іскандар Султанаў (ru)
- Усебашкірскія курултаі (ru)
- Усебашкірскія курултаі (ru)
- Духоўнае ўпраўленьне мусульманаў Рэспублікі Башкартастан (ru)
- Башкірскае войска (ru)
- Бурат-Манголія (ru)
- Элбек-Даржы Рынчыно (ru, en)
- Цыбен Жамцарано (ru, en)
- Бурнацкам (ru)
- Камітэт чальцоў Устаноўчага сходу (ru, en)
- Уладзімер Вольскі (ru)
- Барыс Фартунатаў (ru)
- Яўген Рагоўскі (ru)
- Васіль Вырыпаеў (ru)
- Уладзімер Капель (ru, en, be)
- Сьпіс чальцоў Устаноўчага сходу, якія ўвайшлі ў Камітэт чальцоў Устаноўчага сходу (ru)
- Часовы Ўсерасейскі ўрад (ru)
- Народная армія (камітэт чальцоў Устаноўчага сходу) (ru, en)
- Паўстаньне Чэхаславацкага корпусу (ru, en, be)
- Дзяржаўная нарада ва Ўфе (ru)
- Ідэль-Урал (ru, en)
- Прыамурскі земскі край (ru, en)
- Мікалай Мяркулаў (ru)
- Георгі Старк (ru)
- Сьпірыдон Мяркулаў (ru)
- Міхаіл Дытэрыхс (ru, en, be)
- Земская раць (ru)
- Зялёны Клін (ru, en, uk)
- Якуцкая Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка (ru)
- Максім Амосаў (ru)
- Платон Аюнскі (ru, be)
- Ісідор Барахаў (ru)
- Далёкаўсходняя Рэспубліка (ru, en)
- Пётар Нікіфараў (ru)
- Васіль Блюхер (ru, be)
- Мікалай Матвееў (ru, en)
- Народна-рэвалюцыйная армія Далёкаўсходняй Рэспублікі (ru)
- Валачаеўскі бой (ru)
- Чыцінскія апэрацыі (ru)
- Хабараўская выправа (ru)
- Спаская апэрацыя (ru)
- Прыморская апэрацыя (ru)
- Народна-рэвалюцыйны флёт Далёкаўсходняй Рэспублікі (ru)
- Бурат-Мангольская аўтаномная вобласьць (ru)
- Гісторыя пошты і паштовых марак Далёкаўсходняй Рэспублікі (ru)
Каўказ, Закаўказьзе[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Асаблівы Закаўкаскі Камітэт (ru, en)
- Васіль Харламаў (ru, en)
- Міхаіл Пападжанян (en)
- Мамэд-Юсіф Джафараў (ru, en)
- Кіта Абашыдзэ (ru, en)
- Алі бэк Зізіцкі (ru)
- Рэспубліка Горная Армэнія (ru, en)
- Гарэгін Нждэ (ru, en, be)
- Першая Рэспубліка Армэніі (ru, en)
- Арам Манукян (ru, en)
- Сымон Урацян (ru, en)
- Аванэс Качазнуні (ru, en)
- Армянская нацыянальная рада (ru, en)
- Армянскі нацыянальны кангрэс (en)
- Дашнакцуцюн (ru, en)
- Сэўрская мірная дамова (ru, en)
- Батумская дамова (ru, en)
- Александропальская дамова (ru, en)
- Карская дамова (ru, en)
- Бітва пры Сардарапаце (ru, en)
- Армяна-турэцкая вайна (ru, en)
- Ўілсанаўская Армэнія (ru, en)
- Азэрбайджанская Дэмакратычная Рэспубліка (ru, en, be)
- Мамэд Расулзадэ (ru, en)
- Фаталі Хан Хойскі (ru, en)
- Мамэд-Гасан Гаджынскі (ru, en)
- Алімардан-бэк Тапчыбашаў (ru, en)
- Азэрбайджанская нацыянальная рада (en)
- Каўкаская ісламская армія (ru, en)
- Мусават (ru)
- Ітыхад (ru, en)
- Гумэт (ru, en)
- Сакавіцкія падзеі (Баку) (ru, en)
- Разьня армянаў у Баку (1918) (ru, en)
- Бітва за Баку (1918) (ru, en)
- Армяна-азэрбайджанская вайна (1918-1920) (ru, en)
- Бакінская апэрацыя (ru, en)
- Гянджынскі мяцеж (ru, en)
- Грузінская Дэмакратычная Рэспубліка (ru, en)
- Ной Рамішвілі (ru, en)
- Яўген Гегечкоры (ru, en)
- Ной Жарданія (ru, en)
- Акакі Чхенкелі (ru, en)
- Іраклі Цэрэтэлі (ru, en)
- Грузінская нацыянальная рада (ru)
- Бакінская камуна (ru)
- Сьцяпан Шаўмян (ru, en)
Сярэдняя Азія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Алаская аўтаномія (ru, en)
- Аліхан Букейханаў (ru, en)
- Ахмет Байтурсынаў (ru, en)
- Міржакіп Дулатаў (ru, en)
- Партыя Алаш (ru, en)
- Бухарскі эмірат (ru, en)
- Сэід Алім-хан (ru, en)
- Хівінскае ханства (ru, en)
- Асфандыяр-хан (ru)
- Джунаід-хан (ru)
- ^ Цяпер — перанакіраваньне на РСФСР. Артыкул мусіць быць асобным з прычыны розьніцы ў гістарыяграфічным разуменьні.
Тэрыторыя Аўстра-Вугоршчыны[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Першая Аўстрыйская Рэспубліка (en)
- Міхаэль Гайніш (en, be, de)
- Міхаэль Майр (en, de)
- Ёган Шобэр (en, de)
- Ігнац Зайпэль (en, de)
- Нямецкая Аўстрыя (en, de)
- Карл Рэнэр (en, de)
- Карл Зайц (en, be, de)
- Сэн-Жэрмэнская дамова (en, be)
- Рэспубліка Прэкмур'е (en, hu, sl)
- Вільмаш Ткалец (en)
- Славенская Краіна (en, hu, sl)
- Вільмаш Ткалец (en)
Тэрыторыі іншых краінаў[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Баварская Савецкая Рэспубліка (en, de)
- Эрнст Толер (en, de)
- Яўген Левін (en, de)
Наступствы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Сэн-Жэрмэнская дамова (en, be)
- Чатырнаццаць пунктаў Ўілсана (en)
- Канфэрэнцыя амбасадараў (en)
- Вашынгтонская дэклярацыя (en, cs, sk)
- Кліўлендзкае пагадненьне (ru, cs, sk)
- Трыянонская дамова (en, be)
- Бухарэсцкая мірная дамова (1918) (en)
- Парыская мірная канфэрэнцыя (en, be)
- Муданійскае замірэньне (en, be)
- Лязанская канфэрэнцыя (1922-1923) (en, be)
- Лязанская мірная дамова (en, be)
- Нэіская дамова (en)
- Александропальская дамова (en, ru)
- Маскоўская дамова (en, ru)
- Карская дамова (en)
- Бэрлінская дамова (1921) (en)
- Амэрыканска-нямецкая дамова (1921) (en)
- Бэрлінскі пратакол (ru)
- Баўгара-турэцкая канвэнцыя (ru)
- Берасьцейскі мір (ru, en, be)
- Берасьцейскі мір (Украіна — Цэнтральныя дзяржавы) (ru, en, uk)
- Лякарнскія дамовы (en, ru)
- Заняцьце Райнлянду (en)
- Рурскі канфлікт (en, ru)
- Верхнесылескі плебісцыт (en)
- Карынтыйскі плебісцыт (en, de, sl)
- Вармінска-мазурскі плебісцыт (en, pl)
- Польскі калідор (en, pl, de)
- Рэфэрэндум на Аляндзкіх астравох (1919) (ru)
- Грэка-турэцкі абмен насельніцтвам (en)
- Райнская дэмілітарызаваная зона (ru, be)
- Лёнданская дамова (1915) (en, de, it)
- Сэн-Жан-дэ-Мар'енскае пагадненьне (en)
- Бухарэсцкая дамова (1916) (en)
- Батумская дамова (en, ru)
- Першае камп'енскае замірэньне (en)
- Парыская дамова (1920) (en)
- Тартуская мірная дамова (РСФСР — Фінляндыя) (ru)
- Тартуская мірная дамова (РСФСР — Эстонія) (ru)
- Дамова аб утварэньні СССР (en, ru)
Да паляпшэньня[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Першая сусьветная вайна
- Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік
- Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Літвы і Беларусі
- Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
- Герцагства Курляндзкае і Сэмігальскае
- Сярэдняя Літва
- Беларуская Народная Рэспубліка
- Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
- Украінская Народная Рэспубліка
- Заходнеўкраінская Народная Рэспубліка
- Кубанская Народная Рэспубліка
- Армянская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
- Азэрбайджанская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
- Грузінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
- Закаўкаская Сацыялістычная Фэдэратыўная Савецкая Рэспубліка
- Славацкая Савецкая Рэспубліка
- Чэхаславаччына
- Аўстра-Вугоршчына
- Каралеўства Вугоршчына
- Нямецкая Імпэрыя
- Ваймарская рэспубліка
- Расейская імпэрыя
- Польская Рэспубліка (1918—1939)
- Юзэф Пілсудзкі