Ян Ласіцкі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Ян Ласіцкі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся 1534[1][2][3][…]
Памёр 1602[1] або 1605
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці гісторык, тэоляг, дыплямат, бібліёграф, выхавацель
Мова лацінская мова[4] і польская мова[4]

Ян Ласі́цкі (па-польску: Jan Łasicki; к. 1534 — не раней за 1599) — польскі гісторык, бібліёграф, рэлігійны пісьменьнік-палеміст.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нарадзіўся ў вёсцы Ласіцы Сахачоўскага павету Раўскага ваяводзтва (Мазовія). Паходзіў з дробнай мазавецкай шляхты. Кальвініст. У 1556—1561 гадах вучыўся ў гімназіях і ўнівэрсытэтах Страсбургу, Жэнэвы, Лазаны, Цюрыху, Падуі, пазьней вандраваў па Швайцарыі, Францыі, Нідэрляндах, Англіі; у Парыжы ледзь пазьбегнуў гібелі ў Барталямэеўскую ноч (24 жніўня 1572).

Актыўна ўдзельнічаў у міжканфэсійнай палеміцы, перапісваўся зь вядучымі дзеячамі эўрапейскай Рэфармацыі. Меў разнастайныя навуковыя інтарэсы: напісаў шэраг прац па гісторыі рэлігіі, гісторыі панаваньня Стэфана Баторыя, нарыс гісторыі Францыі (першы польскі твор такога кшталту), і іншыя (усе на лацінскай мове); цікавіўся дакладнымі навукамі. Лічыцца заснавальнікам польскай бібліяграфіі.

У 1581 годзе вярнуўся з апошняй вандроўкі за межы РП, у 1582 годзе пазнаёміўся зь літоўскім падскарбіям, кашталянам менскім Янам Глябовічам (кальвіністам), які запрасіў яго ў ВКЛ; выхоўваў дзяцей Глябовіча Яна і Мікалая, жывучы то ў Вільні, то ў рэзыдэнцыі Глябовічаў у Заслаўі. Увайшоў у рознаверны асяродак віленскіх інтэлектуалаў (Цыпрыян Базылік, Андрэй Волян, Пауль Одэрборн і іншыя). У 1582 годзе выдаў у Шпаеры (Нямеччына) зборнік прац розных аўтараў «Пра рэлігію, ахвярапрынашэньне, вясельныя і пахавальныя абрады русінаў, маскавітаў і татараў» (назва пазычаная з трактата Одэрборна), у які ўвайшоў і арыгінальны твор Ласіцкага. Апісаў народныя адзеньне, стравы, абрады беларусаў, архітэктуру Вільні, Полацка, беларускіх вёсак; крытычна ставіўся да перажыткаў паганства, забабонаў, неадукаванасьці насельніцтва ВКЛ. У рэлігійнай палеміцы выступаў як супраць каталіцкай рэакцыі (у 1584 годзе бараніў Андрэя Волана ад Пятра Скаргі), так і супраць радыкальных пратэстанцкіх плыняў (асуджаў антытрынітарыяў, Фаўста Соцына).

Апошнія зьвесткі пра Ласіцкага паходзяць з Заслаўя (ліпень 1599). Пасьмяротна выйшаў яго твор «Пра багоў самагітаў, іншых сарматаў і несапраўдных хрысьціян» (Базэль, 1615) — першы сыстэматычны выклад балцкіх язычніцкіх вераваньняў.

Творы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • De Russorum, Moscovitarum et Tartarorum religione… Spirae, 1582.
  • De diis Samogitarum caeterorumque Sarmatarum… Basileae, 1615.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Алесь Белы // . — Мн.: .
  • Barycz H. Jan Lasicki: Studium z dziejow polskiej kultury naukowej XVI w. Wroclaw etc., 1973.
  • Издано в 1582 году // Белорусский экватор. Мн., 1988

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ а б Jan Łasicki // Early Modern Letters Online (анг.)
  2. ^ Jan Łasicki // NUKAT — 2002.
  3. ^ Mažosios Lietuvos enciklopedija (лет.) — 2000.
  4. ^ а б Нацыянальная служба Чэскай рэспублікі