G (літара)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Літара лацінкі G
Gg
Выява
  C D E F G H I J K  
Зьвесткі
Мова Мова арыгіналу — лацінская мова; цяпер выкарыстоўваецца ў большасьці мовах на лацінскай аснове.
Тып асноўная лацінка, альфабэтны;
Гук [g] [d͡ʒ] [ʒ] [ŋ] [j] [ɣ~ʝ] [x~χ] [d͡z] [ɟ] [k] [ɠ] [ɢ]
Альфабэтная пазыцыя 7 (12)
Кадаваньне
Назва ў Юнікодзе latin capital letter g
latin small letter g
Юнікод G: U+0047
g: U+0067
HTML G‎: &#71… &#x47
g‎: &#103… &#x67
UTF-16 G‎: 0x47
g‎: 0x67
URL-код G: %47
g: %67
Гісторыя
Варыяцыі
Разьвіцьцё
Іншае
Кірунак пісьма зьлева направа
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

G, g (ґе; курсіў: G g) — 7-ая літара лацінскага альфабэту, 12-ая літара беларускага лацінскага альфабэту[1][2][3].

Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Табліца з назвамі й вымаўленьнем літары G у розных мовах Эўропы.

Мова Назва МФА[a] Альфабэт
Ангельская джы (gee/gees)[4] [ˈdʒ] ЛАЦ
Беларуская ґе (gie)
лацінская ґ
[ˈɛ] КІРЛАЦ
Гішпанская хе (ge/ges) [ˈxɛ] ЛАЦІНСКІ
Лацінская ґэ [ˈg]
Нямецкая ґэ (ge)[5] [ˈg]
Польская ґе (gie) [ˈɛ]
Француская жэ () [ˈʒe]
Эспэранта ґо (go) [ˈgɔ]

Характарыстыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Gg Gg Gg Gg
Назва па-беларуску: ґе.
Код НАТО: Golf (/ɡʌlf/, [ґолф]).
Азбука Морзэ: −−· 

Шрыфт Брайля
  G ў сэмафорнай азбуцы
Сэмафорная
азбука
 G ў марскім кадаваньні
Сьцягі міжнароднага збору сігналаў
G ў амэрыканскай мове жэстаў
Амслэн

Выкарыстаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У этрускім альфабэце, які ёсьць асновай лацінскага, гук /g/ абазначаўся літарай, падобнай па напісаньні з C. Да трэцяга стагодзьдзя да н. э. у лацінскай мове літара C пазначала й гук /k/, і гук /g/. Перажытак такога дваістага абазначэньня захаваўся ў традыцыі скарачаць рымскія імёны Гай і Гней як C. і Cn., адпаведна.

Прыкладна ў трэцім стагодзьдзі да н. э. да літары C дадалі зьнізу вэртыкальную рысу, атрымаўшы новую літару. У пісьмовых крыніцах згадваецца вынаходнік літары G — Спурый Карвілій Руга[6], які вучыў каля 230 да н. э., — першы рымлянін-вольнаадпушчанік, які адкрыў платную школу. Дзякуючы шырокаму прымяненьню рымлянамі засечак у вэртыкальнай рысы новай літары зьявілася гарызантальная засечка, якая разьвілася ў неадʼемны гарызантальны элемэнт сымбаля G. пры гэтым вэртыкальная рыса, наадварот, стала неабавязковым элемэнтам, у многіх сучасных шрыфтах не выкарыстоўваным. У рукапісным варыянце вэртыкальную рысу малявалі ў выглядзе хвосьціка ў літары C, як у адным з варыянтаў напісаньня грэцкай літары сыгмы.

Цікавыя факты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Сучасная маленькая літара g мае два друкарскіх варыянты: «адкрыты хвост» і «завесны хвост».

Заўвагі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Гэты артыкул зьмяшчае фанэтычную транскрыпцыю ў Міжнародным фанэтычным альфабэце (МФА). Уводную інструкцыю па сымбалях МФА чытайце на Дапамога:МФА. Пра адрозьненьні між [ ], / / і ⟨ ⟩ чытайце ў МФА § Разьдзяляльнікі дужак і транскрыпцыі.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ J. H. Alfabet // Лемантар для школаў і хатняга навучаньня. — Нью-Ёрк: выд. Zaranka, 1964. — С. 53. — 97 с.
  2. ^ Наша Ніва (10 верасьня 2016) Як правільна пісаць беларускай лацінкай? Праверана 14 кастрычніка 2023 г.
  3. ^ Ян Станкевіч Лемантар пераходны з лацініцы на кірыліцу. — Менск: Беларуская народная самапомач, 1942.
  4. ^ The American Heritage Dictionary of the English Language. 1976. (анг.)
  5. ^ The German Alphabet (das deutsche Alphabet) (анг.). www.GermanVeryEasy.com. Праверана 21 кастрычніка 2023 г.
  6. ^ Плутарх, Римские Вопросы, LIV. (рас.)

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • G, в музыке // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907. (рас.)
Вытворныя літары «G»
Ĝ Ğ Ġ Ģ Ɠ Ǥ Ǧ Ǵ