Рымска-каталіцкі касьцёл у Беларусі: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д r2.6.4) (робат зьмяніў: ru:Католицизм в Белоруссии; касмэтычныя зьмены
артаграфія, пунктуацыя, дапаўненьне
Радок 1: Радок 1:
{{Абраны артыкул}}
{{Абраны артыкул}}
[[Файл:Miensk-Archikatedralny kaścioł Imia Najśviaciejšaj Panny Maryi-1.jpg|міні|200пкс|[[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі]]]]
[[Файл:Miensk-Archikatedralny kaścioł Imia Najśviaciejšaj Panny Maryi-1.jpg|міні|200пкс|[[Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі (Менск)|Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі]]]]
Сёньня ў Беларусі '''[[каталіцтва]]''' зьяўляецца другой па колькасьці вернікаў канфэсіяй у краіне. У Беларусі існуе 1 рымска-каталіцкая мітраполія, 3 дыяцэзіі, 364 парафіі. [[Сьвятарства]] прадстаўленае 6 біскупамі, 126 дыяцэзіяльнымі сьвятарамі, 120 сьвятармі-манахамі, 10 манахамі й 314 манахінямі. Агульная колькасьць каталікоў [[лацінскі абрад|лацінскага абраду]] — 1,4 млн<ref name="Data2009">[http://www.catholic.by/2/belarus/dioceses.html Рыма-каталіцкі Касцёл у Беларусі: статыстычныя даныя на 1 сакавіка 2009 г.]</ref>, [[бізантыйскі абрад|бізантыйскага]] — каля 3 тыс., што складае 15% насельніцтва краіны.
Сёньня ў Беларусі '''[[каталіцтва]]''' зьяўляецца другой па колькасьці вернікаў канфэсіяй у краіне. У Беларусі існуе 1 рымска-каталіцкая мітраполія, 3 дыяцэзіі, 364 парафіі. [[Сьвятарства]] прадстаўленае 6 біскупамі, 126 дыяцэзіяльнымі сьвятарамі, 120 сьвятарамі-манахамі, 10 манахамі й 314 манахінямі. Агульная колькасьць каталікоў [[лацінскі абрад|лацінскага абраду]] — 1,4 млн<ref name="Data2009">[http://www.catholic.by/2/belarus/dioceses.html Рыма-каталіцкі Касцёл у Беларусі: статыстычныя даныя на 1 сакавіка 2009 г.]</ref>, [[бізантыйскі абрад|бізантыйскага]] — каля 3 тыс., што складае 15% насельніцтва краіны.


== Раньняе Сярэднявечча ==
== Раньняе Сярэднявечча ==
{{Асноўны артыкул|Рымска-Каталіцкая Царква на Русі}}
{{Асноўны артыкул|Рымска-Каталіцкая Царква на Русі}}


Першае пранікненьне [[хрысьціянства]] дасьледчыкі зьвязваюць са зьяўленьнем [[Вікінгі|варагаў]], які ўсталявалі гандлёвы «[[шлях з варагаў у грэкі]]». Верагодна, напрыканцы [[9 стагодзьдзе|ІХ стагодзьдзя]] адкрыўся яшчэ адзін шлях для пранікненьня хрысьціянства на [[Беларусь]] — зь [[Вялікая Маравія|Вялікае Маравіі]]. У [[992]] годзе яно было ўведзенае на беларускіх землях у яго ўсходняй форме яшчэ да афіцыйнага падзел на [[праваслаўе]] й [[каталіцтва]]. Заходнехрысьціянскія ўплывы пранікалі на тэрыторыю Беларусі празь місіянэраў, гандлёвыя й эканамічныя стасункі з заходнеэўрапейскімі краінамі.
Першае пранікненьне [[хрысьціянства]] дасьледчыкі зьвязваюць са зьяўленьнем [[Вікінгі|варагаў]], якія ўсталявалі гандлёвы «[[шлях з варагаў у грэкі]]». Верагодна, напрыканцы [[9 стагодзьдзе|ІХ стагодзьдзя]] адкрыўся яшчэ адзін шлях для пранікненьня хрысьціянства на [[Беларусь]] — зь [[Вялікая Маравія|Вялікае Маравіі]]. У [[992]] годзе яно было ўведзенае на беларускіх землях у яго ўсходняй форме яшчэ да афіцыйнага падзелу на [[праваслаўе]] й [[каталіцтва]]. Заходнехрысьціянскія ўплывы пранікалі на тэрыторыю Беларусі празь місіянэраў, гандлёвыя й эканамічныя стасункі з заходнеэўрапейскімі краінамі.


«[[Крыстнісага]]» (''[[Сагі|Сага]] пра хрышчэньне''), падзеі якое адносяцца да часу каля [[1000]] паведамляе пра падарожжа ў [[Ерусалім]] і [[Канстантынопаль]] [[Торвальд]]а, які абвяшчаў хрысьціянства ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]]. На зваротным шляху Торвальд апынуўся ў [[Полацкае княства|Полацкіх землях]], дзе неўзабаве памёр і быў пахаваны (пры [[Царква сьвятога Яна|храме сьвятога Яна]] ў [[Полацак|Полацку]]). У іншай [[Скандынавія|скандынаўскай]] сазе распавядаецца пра тое, што Торвальд заснаваў пры храме манастыр і памёр у ім.
«[[Крыстнісага]]» (''[[Сагі|Сага]] пра хрышчэньне''), падзеі якое адносяцца да часу каля [[1000]], паведамляе пра падарожжа ў [[Ерусалім]] і [[Канстантынопаль]] [[Торвальд]]а, які абвяшчаў хрысьціянства ў [[Ісьляндыя|Ісьляндыі]]. На зваротным шляху Торвальд апынуўся ў [[Полацкае княства|Полацкіх землях]], дзе неўзабаве памёр і быў пахаваны (пры [[Царква сьвятога Яна|храме сьвятога Яна]] ў [[Полацак|Полацку]]). У іншай [[Скандынавія|скандынаўскай]] сазе распавядаецца пра тое, што Торвальд заснаваў пры храме манастыр і памёр у ім.


[[Файл:Bruno of Querfurt.jpg|rucht|міні|200пкс|Сьмерць сьвятога Бруна Квэрфурцкага]]
[[Файл:Bruno of Querfurt.jpg|rucht|міні|200пкс|Сьмерць сьвятога Бруна Квэрфурцкага]]
На захадзе Беларусі хрысьціянства абвяшчаў [[Бруна Квэрфурцкі]], забіты ў [[1009]] паганцамі «на мяжы Літвы й [[Русь|Русі]]». Амаль адначасова з гэтым каля [[1010]]—[[1013]] у [[Тураў]] прыбыла місія [[калобжэг|калобжэскага]] біскупа [[Рэйнбэрн]]а, запрошанага мясцовым князем [[Сьвятаполк Акаянны|Сьвятаполкам]], жанатым з дачкой [[Сьпіс польскіх манархаў|польскага караля]] [[Баляслаў I Харобры|Баляслава]]. Дыпляматычную падтрымку ў папежа [[Рыгор VII|Рыгора VII]] шукаў скінуты ў [[1068]] [[Сьпіс вялікіх князёў кіеўскіх|вялікі князь кіеўскі]] й [[Сьпіс тураўскіх князёў|князь тураўскі]] [[Ізяслаў Яраславіч]], а ягоны сын [[Яраполк Ізяславіч|Яраполк]] [[17 красавіка]] [[1075]] атрымаў ад Рыгора VII [[буля|булю]] на вялікае княжаньне ў [[Кіеў|Кіеве]] (падзеі [[1075]] адлюстраваныя ў мініятурах [[Трырскі псалтыр|Трырскага псалтыру]]).
На захадзе Беларусі хрысьціянства абвяшчаў [[Бруна Квэрфурцкі]], забіты ў [[1009]] паганцамі «на мяжы Літвы й [[Русь|Русі]]». Амаль адначасова з гэтым каля [[1010]]—[[1013]] у [[Тураў]] прыбыла місія [[калобжэг|калобжэскага]] біскупа [[Рэйнбэрн]]а, запрошанага мясцовым князем [[Сьвятаполк Акаянны|Сьвятаполкам]], жанатым з дачкой [[Сьпіс польскіх манархаў|польскага караля]] [[Баляслаў I Харобры|Баляслава]]. Дыпляматычную падтрымку ў папежа [[Рыгор VII|Рыгора VII]] шукаў скінуты ў [[1068]] [[Сьпіс вялікіх князёў кіеўскіх|вялікі князь кіеўскі]] й [[Сьпіс тураўскіх князёў|князь тураўскі]] [[Ізяслаў Яраславіч]], а ягоны сын [[Яраполк Ізяславіч|Яраполк]] [[17 красавіка]] [[1075]] атрымаў ад Рыгора VII [[буля|булю]] на вялікае княжаньне ў [[Кіеў|Кіеве]] (падзеі [[1075]] адлюстраваныя ў мініятурах [[Трырскі псалтыр|Трырскага псалтыру]]).


Узаемнае адасабленьне [[Рым]]скай і [[Канстантынопаль]]скай [[Царква|Царквы]] ў [[11 стагодзьдзе|ХІ]]-[[12 стагодзьдзе|ХІІ стст]]. істотна не адбілася на беларускіх землях. Гэтак, калі ксёндз [[Мэйнард]], які прыбыў з [[Брэмэнская дыяцэзія|Брэмэнскае дыяцэзіі]], у [[1186]] папрасіў дазволу на абвяшчэньне хрысьціянства сярод [[лівы|ліваў]] ў [[Сьпіс полацкіх князёў|полацкага князя]] [[Уладзімер Полацкі|Ўладзімера]], той ня толькі даў дазвол, але й абдорыў Мэйнарда шматлікімі падарункамі.
Узаемнае адасабленьне [[Рым]]скай і [[Канстантынопаль]]скай [[Царква|Царквы]] ў [[11 стагодзьдзе|ХІ]][[12 стагодзьдзе|ХІІ стст]]. істотна не адбілася на беларускіх землях. Гэтак, калі ксёндз [[Мэйнард]], які прыбыў з [[Брэмэнская дыяцэзія|Брэмэнскае дыяцэзіі]], у [[1186]] папрасіў дазволу на абвяшчэньне хрысьціянства сярод [[лівы|ліваў]] ў [[Сьпіс полацкіх князёў|полацкага князя]] [[Уладзімер Полацкі|Ўладзімера]], той ня толькі даў дазвол, але й абдорыў Мэйнарда шматлікімі падарункамі.


Заснаваная напачатку [[13 стагодзьдзе|ХІІІ ст.]] [[Рыская дыяцэзія]] аказвала моцны ўплыў на рэлігійныя адносіны ў рэгіёне. У [[1240-я|1240]]-[[1260-я]] (ці нават яшчэ раней) у полацкіх уладаньнях ужо існавалі дзьве [[дыяцэзія|дыяцэзіі]], падначаленыя мітраполічай ад [[1255]] катэдры ў [[Рыґа|Рызе]]: Рускае біскупства ў Полацку й Сэлёнскае — у залежнай ад Полацку [[Сэлёнская зямля|Сэлёнскай зямлі]].
Заснаваная напачатку [[13 стагодзьдзе|ХІІІ ст.]] [[Рыская дыяцэзія]] аказвала моцны ўплыў на рэлігійныя адносіны ў рэгіёне. У [[1240-я|1240]][[1260-я]] (ці нават яшчэ раней) у полацкіх уладаньнях ужо існавалі дзьве [[дыяцэзія|дыяцэзіі]], падначаленыя мітраполічай ад [[1255]] катэдры ў [[Рыґа|Рызе]]: Рускае біскупства ў Полацку й Сэлёнскае — у залежнай ад Полацку [[Сэлёнская зямля|Сэлёнскай зямлі]].


== Вялікае Княства Літоўскае ==
== Вялікае Княства Літоўскае ==
Радок 113: Радок 113:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
{{Літаратура/Каталіцкая энцыкляпэдыя|[[Алесь Жлутка]]}}
{{Літаратура/Каталіцкая энцыкляпэдыя|[[Алесь Жлутка]]}}, дапоўнена.
* [[Ігар Ганчарук]], [[Валянціна Грыгор'ева]], [[Алена Філатава]], [[Эдмунд Ярмусік]] // {{Літаратура/ЭГБ}}
* <!--[[Ігар Ганчарук]], [[Валянціна Грыгор'ева]], [[Алена Філатава]], [[Эдмунд Ярмусік]] // {{Літаратура/ЭГБ}} Недакладна. -->
* Abraham W. Powstanie organizacji Kościoła łacinskiego na Rusi. Lwów, 1904, t.1;
* Abraham W. Powstanie organizacji Kościoła łacinskiego na Rusi. Lwów, 1904. T. 1.
* Stankiewič A. Rodnaja mowa u światyniach. Wilnia, 1929;
* Stankiewič A. Rodnaja mowa u światyniach. Wilnia, 1929.
* Długosz I. Dzieje diecezji Smoleńskiej. Lwów, 1937;
* Długosz I. Dzieje diecezji Smoleńskiej. Lwów, 1937.
* Гарошка Л. Зара хрысьціянства на Беларусі // Божым шляхам 76-81 (1957), 21-38;
* Гарошка Л. Зара хрысьціянства на Беларусі // Божым шляхам. 7681 (1957), 2138.
* Чубатий М. Історія християнства на Русі-Україні. Рим-Ню Йорк, 1965, т.1;
* Чубатий М. Історія християнства на Русі-Україні. Рим — Ню–Йорк, 1965. Т. 1.
* Гребенников Р. В., Таратунский Ф. С. Католицизм в Западной Белоруссии // Католицизм в СССР и современность: (Материалы научной конференции). Вильнюс, 1971;
* Гребенников Р. В., Таратунский Ф. С. Католицизм в Западной Белоруссии // Католицизм в СССР и современность: материалы научной конференции. Вильнюс, 1971.
* Мараш Я. Н. Ватикан и католическая церковь в Белоруссии (1569—1795). Минск, 1971;
* Мараш Я. Н. Ватикан и католическая церковь в Белоруссии (1569—1795). Минск, 1971.
* Ochmański J. Biskupstwo Wileńskie w średniowieczu. Poznań, 1972;
* Ochmański J. Biskupstwo Wileńskie w średniowieczu. Poznań, 1972.
* Мараш Я. Н. Очерки экспансии католической церкви в Белоруссии XVIII в. Минск, 1974;
* Мараш Я. Н. Очерки экспансии католической церкви в Белоруссии XVIII в. Минск, 1974.
* Рапов О. М., Ткаченко Н. Г. Документы о взаимоотношениях папской курии с великим киевским князем Изяславом Ярославичем и польским князем Болеславом ІІ Смелым в 1075 г. // Вестник Московского университета. История. 1975. № 5;
* Рапов О. М., Ткаченко Н. Г. Документы о взаимоотношениях папской курии с великим киевским князем Изяславом Ярославичем и польским князем Болеславом ІІ Смелым в 1075 г. // Вестник Московского университета. История. 1975. № 5.
* Kumor B. Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772—1918). Kraków, 1980;
* Kumor B. Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772—1918). Kraków, 1980.
* Мараш Я. Н. Политика Ватикана и католической церкви в Западной Белоруссии (1918—1939). Минск, 1983;
* Мараш Я. Н. Политика Ватикана и католической церкви в Западной Белоруссии (1918—1939). Минск, 1983.
* Куроедов В. А. Религия и церковь в советском обществе. 2 издание. Москва, 1984;
* Куроедов В. А. Религия и церковь в советском обществе. 2 издание. Москва, 1984.
* Докторов В. Г. Католицизм сегодня: Некоторые вопросы идеологии. Минск, 1984;
* Докторов В. Г. Католицизм сегодня: некоторые вопросы идеологии. Минск, 1984.
* 600 lat (Archi)diecezji Wileńskiej // Studia Teologiczne. 1987—1988. # 5-6;
* 600 lat (Archi)diecezji Wileńskiej // Studia Teologiczne. 1987—1988. # 5—6.
* Брайчевский М. Ю. Утверждение христианства на Руси. К., 1989;
* Брайчевский М. Ю. Утверждение христианства на Руси. Киев, 1989.
* Dzwonkowski R., Pałyga I. Za wschodnią granicą. 1917—1993: O Polakach i kościele w dawnym ZSSR. Warszawa, 1993;
* Dzwonkowski R., Pałyga I. Za wschodnią granicą. 1917—1993: O Polakach i kościele w dawnym ZSSR. Warszawa, 1993.
* Жлутка А. Лацінская літаратура як феномен беларускай культуры // Спадчына. 1993, № 2;
* Жлутка А. Лацінская літаратура як феномен беларускай культуры // Спадчына. 1993, № 2.
* Глябовіч А. Касцёл у няволі // Спадчына. 1994. № 1-2;
* Глябовіч А. Касцёл у няволі // Спадчына. 1994. № 1—2.
* Hlebowicz A. Kościoł odrodzony: Katolicyzm w państwie sowieckim, 1944—1992. Gdańsk, 1994;
* Hlebowicz A. Kościoł odrodzony: Katolicyzm w państwie sowieckim, 1944—1992. Gdańsk, 1994.
* Жлутка А. Заходняе хрысціянства на Беларусі // Наша вера. 1997. №1; 1998. № 1; 1999. № 2-3;
* Жлутка А. Заходняе хрысціянства на Беларусі // Наша вера. 1997. № 1; 1998. № 1; 1999. № 2—3.
* Канфесіі на Беларусі (канец XVIII-ХХ ст.). Мінск, 1998;
* Канфесіі на Беларусі (канец XVIII-ХХ ст.). Мінск, 1998.
* Dzwonkowski R. Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR, 1917—1939: Martyrologium. Lublin, 1998;
* Dzwonkowski R. Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR, 1917—1939: Martyrologium. Lublin, 1998.
* Kościoł w Rosji i na Białorusi w relacjach duszpasterzy (1892—1926). Kraków, 1999;
* Kościoł w Rosji i na Białorusi w relacjach duszpasterzy (1892—1926). Kraków, 1999.
* Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Мінск, 2001.
* Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Мінск, 2001.
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0183 Маслюкоў Т. В. Пытанні храналогіі касцёла на Ніжняй Бярэзіне] // Шацілкаўскія чытанні: матэрыялы ІІ навукова-практычнай канферэнцыі (да 450-годдзя Шацілак) у Светлагорску, 16 красавіка 2010 г. — Светлагорск, 2011, с. 38—50.


== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==

Вэрсія ад 20:34, 19 верасьня 2011

Архікатэдральны касьцёл Імя Найсьвяцейшай Панны Марыі

Сёньня ў Беларусі каталіцтва зьяўляецца другой па колькасьці вернікаў канфэсіяй у краіне. У Беларусі існуе 1 рымска-каталіцкая мітраполія, 3 дыяцэзіі, 364 парафіі. Сьвятарства прадстаўленае 6 біскупамі, 126 дыяцэзіяльнымі сьвятарамі, 120 сьвятарамі-манахамі, 10 манахамі й 314 манахінямі. Агульная колькасьць каталікоў лацінскага абраду — 1,4 млн[1], бізантыйскага — каля 3 тыс., што складае 15% насельніцтва краіны.

Раньняе Сярэднявечча

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква на Русі

Першае пранікненьне хрысьціянства дасьледчыкі зьвязваюць са зьяўленьнем варагаў, якія ўсталявалі гандлёвы «шлях з варагаў у грэкі». Верагодна, напрыканцы ІХ стагодзьдзя адкрыўся яшчэ адзін шлях для пранікненьня хрысьціянства на Беларусь — зь Вялікае Маравіі. У 992 годзе яно было ўведзенае на беларускіх землях у яго ўсходняй форме яшчэ да афіцыйнага падзелу на праваслаўе й каталіцтва. Заходнехрысьціянскія ўплывы пранікалі на тэрыторыю Беларусі празь місіянэраў, гандлёвыя й эканамічныя стасункі з заходнеэўрапейскімі краінамі.

«Крыстнісага» (Сага пра хрышчэньне), падзеі якое адносяцца да часу каля 1000, паведамляе пра падарожжа ў Ерусалім і Канстантынопаль Торвальда, які абвяшчаў хрысьціянства ў Ісьляндыі. На зваротным шляху Торвальд апынуўся ў Полацкіх землях, дзе неўзабаве памёр і быў пахаваны (пры храме сьвятога Яна ў Полацку). У іншай скандынаўскай сазе распавядаецца пра тое, што Торвальд заснаваў пры храме манастыр і памёр у ім.

Сьмерць сьвятога Бруна Квэрфурцкага

На захадзе Беларусі хрысьціянства абвяшчаў Бруна Квэрфурцкі, забіты ў 1009 паганцамі «на мяжы Літвы й Русі». Амаль адначасова з гэтым каля 10101013 у Тураў прыбыла місія калобжэскага біскупа Рэйнбэрна, запрошанага мясцовым князем Сьвятаполкам, жанатым з дачкой польскага караля Баляслава. Дыпляматычную падтрымку ў папежа Рыгора VII шукаў скінуты ў 1068 вялікі князь кіеўскі й князь тураўскі Ізяслаў Яраславіч, а ягоны сын Яраполк 17 красавіка 1075 атрымаў ад Рыгора VII булю на вялікае княжаньне ў Кіеве (падзеі 1075 адлюстраваныя ў мініятурах Трырскага псалтыру).

Узаемнае адасабленьне Рымскай і Канстантынопальскай Царквы ў ХІХІІ стст. істотна не адбілася на беларускіх землях. Гэтак, калі ксёндз Мэйнард, які прыбыў з Брэмэнскае дыяцэзіі, у 1186 папрасіў дазволу на абвяшчэньне хрысьціянства сярод ліваў ў полацкага князя Ўладзімера, той ня толькі даў дазвол, але й абдорыў Мэйнарда шматлікімі падарункамі.

Заснаваная напачатку ХІІІ ст. Рыская дыяцэзія аказвала моцны ўплыў на рэлігійныя адносіны ў рэгіёне. У 12401260-я (ці нават яшчэ раней) у полацкіх уладаньнях ужо існавалі дзьве дыяцэзіі, падначаленыя мітраполічай ад 1255 катэдры ў Рызе: Рускае біскупства ў Полацку й Сэлёнскае — у залежнай ад Полацку Сэлёнскай зямлі.

Вялікае Княства Літоўскае

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква ў ВКЛ
Файл:Commemorative plate of Lithuanian King Mindaugas.JPG
Шыльда ў Віленскай катэдры, прысьвечаная каранацыі Міндоўга й прыняцьцю каталіцтва

У 1250-я адбылося першае прызначэньне рымска-каталіцкага біскупа для беларускіх земляў, калі вялікі князь Міндоўг прыняў хрышчэньне паводле каталіцкага абраду й каралеўскую карону. Разам зь ім хрысьціліся ягоная жонка Марта й 600 падданых. Новастворанаму каралеўству надаваўся прывілей на падначаленьне біскупства непасрэдна Папе. Межы бікупства адпавядалі дзяржаўным межам ВКЛ, біскупамі ж былі прызначаныя Віт і Хрысьціян. Пры Міндоўгу былі створаныя й іншыя біскупскія катэдры, быў заснаваны шэраг касьцёлаў, распачалі дзейнасьць законы дамініканаў і францішканаў. Але напачатку 1260-х дыяцэзія спыніла сваё існаваньне, а біскуп Хрысьціян зьехаў у Нямеччыну. Да 1387 ВКЛ ня мела тэрытарыяльнае арганізацыі Рымска-каталіцкага касьцёлу.

У 1320-я нямецкія дамінікане й францішкане мелі ў Вільні й Наваградку па адным кляштары. Каталіцкія манахі былі пры дварох вялікіх князёў Віценя й Ґедыміна. У 1360-я каталіцтва прыняў сын вялікага князя Кейстута Таўцівіл.

Трывала Каталіцкая Царква замацаваўла ў ВКЛ за вялікім князем Ягайлам. У 1386, згодна з дамовай з Польшчай, ён хрысьціўся паводле каталіцкага абраду й прыняў імя Уладзіслаў, стаўшы такім чынам каралём Польшчы. Апроч таго ў каталіцтва былі ахрышчаныя паганцы, было заснавана 7 парафіяў (у тым ліку у Вільні, Абольцах, Гайне, Крэве). У 1387 была заснаваная Віленская дыяцэзія, якая ў 1388 была зацьверджаная Папам. Тэрыторыя біскупства ахоплівала балцкія й большую частку беларускіх земляў, апроч паўднёва-заходніх зь Берасьцем і Пінскам, што ўваходзілі ў склад Уладзімерскае дыяцэзіі з цэнтрам ува Ўладзімеры-Валынскім. У 1-й чвэрці XV стагодзьдзе Віленскае і Жамойцкае біскупствы (утворанае ў 1417) былі падпарадкаваныя гнезьненскаму арцыбіскупу ў Польшчы, а Ўладзімерскае біскупства ў 1425 аб’ядналася з Луцкім. Ад 1613 на ўсходніх землях існавала Смаленскае біскупства (кананічна ў 16361798). Да 1430 узьнікла яшчэ 20 парафіяў, у 1772 у Віленскай дыяцэзіі іх было 429, філіяльных касьцёлаў і публічных капліцаў — 192. Галоўным патронам Віленскага біскупства быў абвешчаны сьвяты княжыч Казімер.

Напрыканцы XVXVI Каталіцкая Царква на тэрыторыі Беларусі перажывала крызу й часткова страціла свае пазыцыі ў пэрыяд Рэфармацыі. Для пераадоленьня крызы была праведзеная царкоўная рэформа, што зарадзілася ў манаскім асяродзьдзі, была падтрыманая Ватыканам і санкцыянаваная Трыдэнцкім саборам. Галоўная ўвага аддавалася павышэньню адукацыі сьвятарства й дысцыпліны. У парафіях ад ксяндзоў патрабавалася весьці мэтрычныя кнігі, зьдзяйсьняць пілігрымкі, ствараць каталіцкія брацтвы, шпіталі, пачатковыя школы, бібліятэкі. У 1596 была заключаная Берасьцейская унія. На беларускіх землях галоўную ролю ў пашырэньні каталіцтва адыгралі манаскія ордэны. Ордэнскае сьвятарства перавышала дыяцэзіяльнае, прадстаўляла ўсе групы манаскіх арганізацыяў. У 1772 на тэрыторыі Беларусі дзейнічалі кляштары 27 ордэнаў (19 мужчынскіх і 8 жаночых), найбольш манахаў было ў жабрацкіх ордэнах (аўгустыны, цыстэрцыяны, дамінікане, кармэліты, францішкане). У XVI-XVIII стст. зьявіліся новыя ордэны: баніфраты, езуіты, марыяне, місіянэры, піяры, трынітарыі й іншыя. Бальшыня кляштараў знаходзілася ў гарадох. Дзейнічала каля 150 уніяцкіх базылянскіх манастыроў і каля 160 каталіцкіх. Значным манаскім асяродкам была Вільня, якая ў 1772 займала 1-е месца ў Рэчы Паспалітай паводле колькасьці ордэнскага сьвятарства (774 чалавекі) і 3-е паводле колькасьці кляштараў (22). Напрыканцы XVIII ст. каля 80% насельніцтва Беларусі былі ўніятамі й каля 15% — каталікамі.

Касьцёл ьв. Францішка Ксаверыя — катэдра Гарадзенскага біскупа

Дзейнасьць Каталіцкай Царквы на тэрыторыі Беларусі прыносіла заходнеэўрапейскі ўплыў і пакінула прыкметны сьлед у яе гісторыі й культуры, спрыяла разьвіцьцю навучальных устаноў й кнігадрукаваньня, фармаваньню навуковых кадраў, у галіне мастацтва прынесла культуры барока, культывавала традыцыі школьных тэатраў, грыгарыянскіх сьпеваў, вакальна-інструмэнтальнае музыкі. З манаскага асяродзьдзя паходзілі навукоўцы й дзеячы культуры: Францішак Багамолец, Ян Хрызастом Багамолец, Бэнэдыкт Дабшэвіч, Альбэрт Каяловіч, Зыгмунт Лаўксьмін, Казімер Нарбут, Францішак Міліконт Нарвойш, Марцін Пачобут-Адляніцкі, Мацей Сарбеўскі, Геранім Страйноўскі, Станіслаў Шадурскі, Станіслаў Баніфацый Юндзіл і іншыя.

Расейская імпэрыя

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква ў Расейскай імпэрыі

Пасьля першага падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 да Расейскае імпэрыі адышла тэрыторыя, на якой жыло каля 100 тысячаў рыма-каталікоў. 22 лістапада 1773 расейская імпэратарка Кацярына II без узгадненьня з Рымам стварыла Беларускую дыяцэзію з цэнтрам у Магілёве, паставіўшы на чале яе біскупа Станіслава Богуша-Сестранцэвіча. Гэтай дыяцэзіі былі падначаленыя ўсе парафіі Расейскае імпэрыі. У выніку доўгачасовых перамоваў ізь Сьвятым Стальцам замест Беларускае дыяцэзіі 17 студзеня 1783 была ўтвораная Магілёўская архідыяцэзія (зацьверджаная буляй папежа Піюса VI ад 15 красавіка 1783).

Пасьля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай у 17951798 замест скасаванае Віленскае дыяцэзіі дзейнічала Інфлянцкая дыяцэзія з цэнтрам у Вільні, у 1798 Віленская дыяцэзія была адноўленая, у яе юрысдыкцыю ўваходзілі заходнія беларускія землі. У 17951798 рабілася спроба стварэньня Пінскае дыяцэзіі (скасаваная папскім нунцыем Л.Літам як некананічна ўтвораная). У 1798 была створаная Менская архідыяцэзія. У агуле на 1798 у Расейскай імпэрыі было 6 рымска-каталіцкіх дыяцэзіяў, зь іх 3 (Віленская, Магілёўская, Менская) ахоплівалі тэрыторыю Беларусі.

26 лютага 1797 для кіраваньня Рымска-Каталіцкай Царквой створаны дэпартамэнт для каталіцкіх справаў пры Юстыц-калегіі Ліфляндзкіх, Эстляндзкіх і Фінляндзкіх справаў, які 26 студзеня 1798 быў вылучаны асобна. У 1801 замест дэпартамэнту заснаваная рымска-каталіцкая духоўная калегія — вышэйшая рымска-каталіцкая ўстанова Расейскае імпэрыі, якой былі падпарадкаваныя ўсе начальнікі, установы й сьвятарства. Супраць паўнамоцтваў калегіі выступалі біскупы й Ватыкан, адзначаючы, што такая ўстанова звужае правы біскупаў і супярэчыць вучэньню касьцёла. У 1847 паводле канкардату паміж Расеяй і папствам былі зацьверджаныя межы й колькасьць дыяцэзіяў, правы рымска-каталіцкае калегіі звужаліся да ўстановы-пасярэдніцы паміж урадам і біскупамі й кіраўніка маёмаснымі справамі.

Сучасны стан касьцёлу сьвятых апосталаў Пятра й Паўла ў Бабруйску, перароблены за Расеяй у цэйхгаўз

Удзел каталіцкіх сьвятароў у антырасейскіх паўстаньнях спрычыніўся да рэпрэсіяў супраць Каталіцкай Царквы. У пэрыяд 18301870 былі зачыненыя амаль усе каталіцкія кляштары і навучальныя установы па абвінавачваньні манахаў і сьвятароў у неляяльнасьці. Кляштары, што заставаліся, былі выведзеныя з падпарадкаваньня правінцыялаў і непасрэдна падначаленыя мясцовым біскупам (жаночыя) ці візытатарам зь белага сьвятарства, якія зацьвярджаліся міністрам унутраных справаў паводле прадстаўленьня біскупаў (мужчынскія, ад 1842). У 1839 была зьліквідаваная унія. Пачаўся прымусовы перавод насельніцтва ў праваслаўе, усе каталікі былі абвешчаныя «палякамі», а праваслаўныя — «расейцамі». Колькасьць каталіцкага насельніцтва лацінскага абраду трохі павялічылася (да 20%) законт пераходу ў яго грэка-каталікоў.

У 1866 расейскі ўрад перастаў выконваць умовы канкардату: правы калегі былі зноў пашыраныя (хоць ранейшае становішча адноўленае не было). У 1869 была зьліквідаваная Менская дыяцэзія (ейная тэрыторыя была далучаная да Віленскае, а ў 1883 — да Магілёўскае), скасаваная была й Камянецкая дыяцэзія. Беларускія губэрні ўвайшлі ў склад 2 дыяцэзіяў — Віленскае (Віленская й Гарадзенская губэрні) і Магілёўскае, у якую акрамя Віцебскае, Магілёўскае, Менскае й Смаленскае губэрняў увайшлі ўсе вялікарасейскія губэрні (за выключэньнем Саратаўскае, Самарскае й Астраханскае), Вялікае княства Фінляндзкае й Астзэйскі край (за выключэньнем Курляндзкае губэрні).

Рымская курыя не пагадзілася з такім падзелам, лічачы яго незаконным. У 1875 папства прызнала рымска-каталіцкую духоўную калегію, але толькі як установу, што загадвае адміністрацыйна-гаспадарчымі справамі. Яна складалася з 2 сябраў (пад кіраўніцтвам магілёўскага арцыбіскупа) і 12 засядацеляў. У 1883 папеж рымскі заключыў новае пагадненьне з расейскім урадам і даручыў кіраваньне касьцёламі былое Менскае дыяцэзіі магілёўскаму арцыбіскупу.

Духоўную адукацыю напрыканцы XVIII-1-й палове XIX стст. рымска-каталіцкае сьвятарства Беларусі атрымлівала ў Рыме, Віленскай рымска-каталіцкай духоўнай акадэміі, Полацкай езуіцкай акадэміі, сэмінарыях у Вільні, Беластоку, Магілёве, Менску. У 2-й палове ХІХ ст. ў Расейскай імпэрыі дзейнічала 1 вышэйшая навучальная ўстанова — Рымска-каталіцкая Духоўная акадэмія (у Санкт-Пецярбургу) і сярэднія — па адной сэмінарыі ў кожнай дыяцэзіі. Магілёўская архідыяцэзіяльная сэмінарыя знаходзілася таксама ў Санкт-Пецярбургу. У 1881 сярод яе выхаванцаў было 48 палякаў, 26 летувісаў, 10 беларусаў, 1 немец. У 1872 у Менску ксёндз Ф.Сенчыкоўскі адчыніў вучэльню для касьцёльных арганістых. Традыцыйная дзейнасьць каталіцкага сьвятарства — выхаваньне цывільнае моладзі — паступова выцясьнялася са скасаваньнем у ХІХ ст. езуіцкіх установаў, школаў і калегіюмаў піяраў і дамініканаў. 10 сьнежня 1892 на загад імпэратара ўсе вучэльні, што яшчэ засталіся пры касьцёлах, былі перададзеныя міністэрству народнае асьветы на агульных падставах. Выдавецкая дзейнасьць касьцёлу абмяжоўвалася выданьнем казаньняў для абвяшчэньня ў касьцёлах і г. зв. рубрыцеляў на лацінскай мове (ад 1860-х улады рабілі захады, каб зрабіць іх расейскамоўнымі).

Пасьля 1905 ва ўмовах адноснае лібэралізацыі канфэсійных адносінаў наступіла пэўнае ажыўленьне ў дзейнасьці Каталіцкай Царквы ў Беларусі. Імкліва пачаў узрастаць беларускі нацыянальны рух, якому спрыяла й частка каталіцкага сьвятарства. Многія дзеячы беларускага нацыянальнага адраджэньня напачатку ХХ стагодзьдзя былі каталікамі.

Міжваенны пэрыяд

БССР

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква ў СССР
Зыгмунт Лазінскі

Пасьля Кастрычніцкае рэвалюцыі 1917 году Савецкі ўрад прыняў шэраг заканадаўчых актаў пра адмену ўсялякіх нацыянальна-рэлігійных абмежаваньняў і прывілеяў, пра пазбаўленьне Царквы зямельнае ўласнасьці, дзяржаўных датацыяў, права кантраляваць школу й сямейнае жыцьцё. Ва ўмовах неўмяшаньня дзяржавы ўва ўнутрыцаркоўныя справы ў лістападзе 1917 была ўзноўленая Менская дыяцэзія. Але дзяржава новым заканадаўствам фактычна выключыла рэлігію й Царкву (у тым ліку Каталіцкую Царкву) са сфэры грамадзка-палітычнага жыцьця й пачала шырокую атэістычную прапаганду. У сваю чаргу Каталіцкая Царква варожа сустрэла новую ўладу, зь незадавальненьнем успрыняла яе сацыяльныя пераўтварэньні. Ва ўмовах падзелу Беларусі паміж Польшчай і БССР, узмацненьня антырэлігійнае палітыкі ў БССР дзейнасьць Магілёўскае архідыяцэзіі й Менскае дыяцэзіі былі амаль цалкам спаралізаваныя.

У 1920-я-1930-я Каталіцкая Царква перажыла шэраг антырэлігійных кампаніяў. У 1921 быў вымушаны выехаць у Заходнюю Беларусь біскуп Зыгмунт Лазінскі, там у 1925 ён узначаліў новаствораную Пінскую дыяцэзію. У 1922 у сувязі з голадам у Паволжы праводзілася канфіскацыя касьцёльнага майна, на патрэбы індустрыялізацыі канфіскаваліся званы. Праводзіліся судовыя працэсы над прадстаўнікамі каталіцкага сьвятарства, якім інкрымінаваліся контррэвалюцыйная дзейнасьць і шпіянаж на карысьць Польшчы. Гэтак, у Менску адбыўся суд над групай ксяндзоў (Я.Васілеўскі, Адам Лісоўскі, М.Тамашэўскі), якія былі асуджаныя да розных тэрмінаў зьняволеньня. У 1923 у Маскве прайшоў працэс над 14 сьвятарамі, двое зь іх былі асуджаныя да расстрэлу — ксёндз Канстанты Рамуальд Будкевіч і арцыбіскуп Ян Цепляк (апошні быў памілаваны й высланы з СССР). Вялікую ролю ў атэістычнай рабоце адыграў Саюз ваяўнічых бязбожнікаў, унутры якога была антыкаталіцкая польская сэкцыя. На 1939 у БССР былі зачыненыя амаль усе каталіцкія касьцёлы, а ў 10, што фармальна дзейнічалі, не было аніводнага сьвятара. Была фізычна зьнішчаная бальшыня каталіцкіх сьвятароў.

Заходняя Беларусь

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква ў Польшчы

У Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы Каталіцкая Царква знаходзілася ў спрыяльных умовах і займаў прывілеяванае становішча. Канстытуцыі 1921 і 1935 прызнавалі роўнасьць рэлігіяў і права на вольнае выкананьне культаў, аднак польскі ўрад разглядаў Каталіцкую Царкву як апірышча ў правядзеньні сваёй палітыкі на «крэсах усходніх». Царква не была аддзеленая ад школы, і яна мела вялікі ўплыў на адукацыю. Касьцёлы й кляштары адчынялі школы, апекавалі дзіцячыя дамы, выхоўвалі дзяцей і моладзь у духу каталіцтва й адданасьці польскай дзяржаве. Амаль уся тэрыторыя Заходняе Беларусі ўваходзіла ў Віленскую мітраполію, што складалася зь Віленскае архідыяцэзіі, Пінскае й Ломжынскае дыяцэзіяў.

У сярэдзіне 1920-х у Драгічыне й Пінску адчыніліся духоўныя сэмінарыі, адраджаліся кляштары. Актыўна будаваліся новыя касьцёлы, гэтак у 1914 ў Нваградзкім павеце было 9 касьцёлаў, а ў 1939 — 37. Нерухомая маёмасьць Каталіцкай Царквы ў Беластоцкім, Віленскім, Наваградзкім і Палескім ваяводзтвах складала 14 565 га ворнае зямлі (бязь земляў, што належылі віленскаму арцыбіскупу й пінскаму біскупу). Касьцёлам належалі і вытворчыя прадпрыемствы — невялікія фабрыкі, заводы, тартакі, млыны й г.д. Пад уплывам касьцёлу знаходзіўся шэраг масавых арганізацыяў, створаных з мэтай умацаваньня каталіцтва, выхаваньня ў дусе непрыманьня бальшавізму й камуністычных ідэяў, змаганьня з рэвалюцыйным рухам: «Акцыя каталіцкая», «Зухі», Каталіцкія саюзы жаночае й мужчынскае моладзі, «Стральцы», «Таварыства каталіцкай моладзі», «Харцэры» й г.д. Прыхільнікі беларускага нацынальнага руху сярод каталіцкага сьвятарства й аб’ядноўваліся ў «Беларускую Хрысьціянскую Дэмакратыю».

Каталіцкая Царква мела свой масавы друк, для Заходняе Беларусі ў асноўным прызначаліся «Nowo życie», «Słowo», «Gazeta kartuzka». Францішкане пад кіраўніцтвам Максіміліяна Кольбэ выдавалі ў Горадні часопіс «Rycerz Niepokalanej» і газэту «Mały dziennik». Пасьля ўваходу Заходняе Беларусі ў склад БССР савецкае заканадаўства пра культы было пашыранае на новыя тэрыторыі, уплыў Каталіцкай Царквы рэзка скараціўся, ксяндзы і манахі падвяргаліся рэпрэсіям.

Другая сусьветная вайна

Дабраславёны Юры Кашыра
Дабраславёны Антон Ляшчэвіч

У час Другое сусьветнае вайны нямецкія акупацыйныя ўлады (асабліва Вільгельм Кубэ) праводзілі ў дачыненьні да Каталіцкай Царквы ў Беларусі палітыку лавіраваньня. Яны дазвалялі адраджць рэлігійнае жыцьцё з мэтай выкарытаць антысавецкія настроі каталіцкага сьвятарства ў сваёй прапагандзе, аднак баяліся прапольскіх памкненьняў. Беларускія каталікі ў 1942 у лісьце да Кубэ прасілі дазволу, каб правесьці беларусізацыю Каталіцкай Царквы. Частка беларускіх ксяндзоў (напрыклад, Вінцэнт Гадлеўскі) спрабавала ў гэтым супрацоўнічаць з акупацыйнымі ўладамі, але няўдала. Многія ксяндзы ўдзельнічалі ў антыфашыстоўскім руху, асабліва актыўным было польскае сьвятарства ў Арміі Краёвай, якая для капэлянаў і афіцэраў мела нават падпольны часопіс «Sursum corda». За ўдзел у антыфашыстоўскім руху (ці паводле абвінавачваньня ў гэтым) акупантамі было загублена больш за 100 каталіцкіх сьвятароў (у тым ліку Юры Кашыра, Антон Ляшчэвіч, сёстры-назарэтанкі). На 1945 у БССР захвалася 325 касьцёлаў, 90 былі разбураныя ў вайну.

БССР

Асноўны артыкул: Рымска-Каталіцкая Царква ў СССР

Пасьля вайны пачалася новая хваля скасаваньня парафіяў і абмежаваньня дзейнасьці Каталіцкай Царквы, сьвятары масава выяжджалі ў Польшчу, шмат зь іх было рэпрасавана. На 1 студзеня 1960 у БССР існавала 191 каталіцкае аб’яданьне з 102 сьвятарамі, на 1985 — 96 аб’яднаньняў з 52 сьвятарамі. Біскупы ў дыяцэзіі не прызначаліся. Сувязі Каталіцкай Царквы ў Беларусі з Ватыканам былі парушаны (зьдзяйсьняліся нелегальна празь епіскапат Польшчы). Кадры духавенства для Беларусі рыхтаваліся ад 1975 у Рыскай каталіцкай духоўнай сэмінарыі.

У сувязі зь перабудовай у СССР і ўсталяваньнем дыпляматычных адносінаў з Ватыканам палепшылася сытуацыя й на Беларусі. 25 ліпеня 1989 папа Ян Павал II рукапаклаў у біскупы й прызначыў апостальскім адміністратарам Менска й усяе Беларусі Тадэвуша Кандрусевіча. Такім чынам была адроджаная Менская дыяцэзія. У 1990 у Горадні была створаная каталіцкая сэмінарыя. У 1991 была ўтвораная Менска-Магілёўская архідыяцэзія (мітраполія, у межах Менскае й Магілёўскае абласьцёў) з падпарадкаваньнем апошняй Пінскае дыяцэзіі (у межах Берасьцейскае й Гомельскае абласьцёў). 13 траўня 1991 замест Тадэвуша Кандрусевіча, які быў прызначаны апостальскім адміністратарам эўрапейскае часткі Расеі, Менска-Магілёўскім арцыбіскупам быў прызначаны Казімер Сьвёнтак. 13 красавіка 1991 у межах Гарадзенскае вобласьці была створаная Гарадзенская дыяцэзія, на чале якой стаў Аляксандар Кашкевіч. 27 ліпеня 1991 была абвешчаная незалежнасьць Беларусі.

Сучасная Беларусь

Будслаўскі абраз Маці Божай — адна з галоўных сьвятынь Беларусі

У 1994 былі ўсталяваныя дыпляматычныя адносіны паміж Беларусьсю й Ватыканам. Першым нунцыем 18 траўня 1994 быў прызначаны арцыбіскуп Агастына Маркета. 5 ліпеня 1992 створана мітрапалітальная камісія па перакладзе літургічных тэкстаў і рэлігійнае літаратуры на беларускую мову, дзякуючы якой падрыхтаваны да выданьня асноўныя літургічныя тэксты і шэраг іншых матэрыялаў. 26 лістапада 1994 Казімер Сьвёнтак быў менаваны кардыналам. 15 красавіка 1996 апостальскім нунцыем для Беларусі быў прызначаны арцыбіскуп Дамінік Грушоўскі.

19981999 Апостальскай Сталіцаю былі менаваныя дапаможныя біскупы для Гарадзенскае й Пінскае дыяцэзіяў, а таксама для Менска-Магілёўскае архідыяцэзіі (Антоні Дзям'янка, Казімер Велікаселец, Кірыл Клімовіч). 25 студзеня 1999 была створаня Канфэрэнцыя каталіцкіх біскупаў Беларусі на чале з Казімерам Сьвёнткам (ад чэрвеня 2006 яе ўзначальвае біскуп Аляксандар Кашкевіч). 13 кастрычніка 1999 у межах Віцебскае вобласьці была ўтвораная Віцебская дыяцэзія, першым біскупам якой стаў Уладзіслаў Блін.

30 верасьня 2000 завяршыў сваю працу Сынод Менска-Магілёўскае архідыяцэзіі, Віцебскае і Пінскае дыяцэзіяў — першы Сынод за ўсе пасьляваенныя гады, які працягваўся чатыры гады. Сынод выпрацаваў Статуты Рымска-Каталіцкай Царквы па ўсіх галоўных накірунках яго дзейнасьці. 22 лістапада 2001 Апостольскім нунцыем у Беларусі быў акрэдытаваны арцыбіскуп Іван Юркавіч, 15 верасьня 2004 — Марцін Відавіч. 14 чэрвеня 2006 быў вызвалены са сваіх пасадаў (апроч пасады пінскага біскупа) кардынал Сьвёнтак, выканаўцам абавязкаў быў прызначаны Антоні Дзям’янка. 21 верасьня 2007 арцыбіскупам-мітрапалітам Менска-Магілёўскім быў прызначаны Тадэвуш Кандрусевіч. У 1822 чэрвеня 2008 на Беларусь адбыўся візыт Дзяржаўнага сакратара Ватыкану кардынала Тарчызіё Бэртонэ. Арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч 26 лютага 2009 абраны намесьнікам старшыні Кансультатыўнае міжканфэсійнай рады пры Ўпаўнаважаным па справах рэлігіяў і нацыянальнасьцяў. У траўні 2009 адбыўся першы ў гісторыі візыт прэзыдэнта Беларусі ў Ватыкан, дзе ён сустрэўся з Рымскім папам Бэнэдыктам XVI.

За апошнія 20 гадоў колькасьць парафіяў Рымска-Каталіцкай Царквы павялічылася ў чатыры разы, па стане на 1 студзеня 2009 у Рэспубліцы Беларусь налічваецца 467 парафіяў (у тым ліку ў 2008 зарэгістравана 10 парафіяў, у 2007 — 17). У краіне дзейнічаюць 9 рымска-каталіцкіх місіяў і 9 манаскіх супольнасьцяў (у тым ліку 1 манаская супольнасьць зарэгістраваная ў 2009), 451 касьцёлы (яшчэ 35 знаходзяцца ў стадыі будаўніцтва). У 2008 завершанае будаўніцтва 2 новых касьцёлаў. Узровень забясьпечанасьці рымска-каталіцкіх парафіяў культавымі будынкамі складае больш за 96% і зьяўляецца самым высокім сярод усіх канфэсіяў у краіне. За пэрыяд з 1988 да 2008 дзяржавай было перададзена Касьцёлу каля 300 аб’ектаў пад рэлігійныя мэты.

У парафіях краіны працуюць 407 сьвятароў, зь якіх 168 — замежныя грамадзяне (у тым ліку 161 з Польшчы). Адной з праблем РКЦ зьяўляецца значны недахоп кадраў сьвятароў. З 1990 гады працуе Вышэйшая духоўная сэмінарыя Гарадзенскае дыяцэзіі, якой падрыхтавана і выпушчана 168 чалавек. З 2001 працуе Пінская духоўная сэмінарыя, якой у 2007—2008 выпушчана 12 сьвятароў. Таксама для навучаньня ў духоўных вучэбных установах замежных краін накіроўваюцца грамадзяне Рэспублікі Беларусь. Для працы ў парафіях на 2009 запрошана з-за межы на 12 сьвятароў і 4 законьнікі, чым у 2008 (у параўнанні з 2007 лік запрошаных паменшыўся на 26 сьвятароў і 15 законьнікаў). Навучэнцы духоўных сэмінарыяў маюць адтэрміноўку ад закліку на воінскую службу. У адпаведнасьці з Загадам Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь у 2008 адтэрміноўка нададзеная 56 навучэнцам і сьвятарам, у 2009 — 44.

Падчас сьвята Найсьвяцейшай Панны Марыі Будслаўскай у 2008 годзе

Рымска-Каталіцкая Царква шырока ажыцьцяўляе выдавецкую дзейнасьць. Сёньня ў Беларусі выдаюцца наступныя каталіцкія пэрыядычныя выданьні: часопісы «Наша вера» (ад 1995; Менск), «Дыялог» (ад 1994; Баранавічы), «Ave Maria» (ад 1994; часопіс Менска-Магілёўскае архідыяцэзіі), «Ave Maria. Маленькі рыцар Беззаганнай» (Менск), «Misericordia» (Горадня), газэты «Слова Жыцця» (Горадня), «Odkupiciel» (Горадня), «Каталіцкія навіны» (ад 1995; Менск-Магілёў), «Голас Душы» (Менск), «Любите друг друга» (Менск). Функцыянуе каталіцкае выдавецтва «Pro Christo», якое выпускае рэлігійную літаратуру на беларускай мове. Беларускае радыё па нядзелях трансьлюе імшы на беларускай мове з архікатэдральнага касьцёла імя Найсьвяцейшай Панны Марыі ў Менску, рэспубліканскае тэлебачаньне паказвае сьвяточныя калядныя і велікодныя богаслужэньні з касьцёлаў краіны, у шэрагу выпадкаў забясьпечваецца ўключэньне прамой трансьляцыі фрагмэнтаў сьвяточных богаслужэньняў з Ватыкану. Рымска-Каталіцкая Царква ў Беларусі прыняла ўдзел у правядзеньні 1 сакавіка 2008 прысьвечанага VI Эўрапейскаму Дню студэнта тэлемосту моладзі з 14 краінаў сьвету з удзелам Папы Рымскага Бэнэдыкта XVI.

Штогод ладзяцца шматлікія пілігрымкі, перш за ўсё ў в. Будслаў Мядзелскага раёну. Арганізуецца штогадовы міжканфэсійны фэст духоўнае музыкі «Магутны Божа» ў Магілёве. У Віцебскай дыяцэзіі ад 2005 праводзіцца міжнародны фэст каталіцкага кіно «Магніфікат», 17 траўня 2008 у Віцебску праведзеная IV Міжнародная навукова-практычная канфэрэнцыя «Праблемы мэдычнае этыкі ў сучасным сьвеце».

Касьцёл актыўна займаецца дабрачыннасьцю. У Гомлі створаны прытулак на 50 чалавек, які абслугоўваецца сёстрамі міласэрнасьці ордэна Маці Тарэсы. Пры Канферэнцыі каталіцкіх біскупаў у Беларусі і ўва ўсіх дыяцэзіях дзейнічаюць філіі дабрачыннае арганізацыі «Карытас», якія аказваюць значную дабрачынную дапамогу людзям у нястачы.

Каталіцкая Царква адыгрывае істотную ролю ў рэлігійным жыцьці краіны, зьяўляючыся другой па колькасьці вернікаў канфэсіяй у нашай краіне. Яна падтрымлівае канструктыўныя адносіны зь Беларускай праваслаўнай царквой і іншымі канфэсіямі і рэлігійнымі кірункамі. Прызнаньне духоўнае, культурнае і гістарычнае ролі Каталіцкай Царквы ў Беларусі адзначана ў прэамбуле прынятага ў кастрычніку 2002 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб волі сумленьня і рэлігійных арганізацыях». У 2005 прэміяй Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь «За духоўнае адраджэньне» была адзначаная дзейнасьць пробашча парафіі Сьвятой Ганны ў в. Мосар Глыбоцкага раёну ксяндза Юзафа Булькі, у 2007 году — дзейнасьць біскупа Віцебскае дыяцэзіі Ўладзіслава Бліна.

Глядзіце таксама

Крыніцы

Літаратура

Крыніца: Алесь Жлутка, «Католическая энциклопедия», дапоўнена.
  • Abraham W. Powstanie organizacji Kościoła łacinskiego na Rusi. Lwów, 1904. T. 1.
  • Stankiewič A. Rodnaja mowa u światyniach. Wilnia, 1929.
  • Długosz I. Dzieje diecezji Smoleńskiej. Lwów, 1937.
  • Гарошка Л. Зара хрысьціянства на Беларусі // Божым шляхам. 76 — 81 (1957), 21 — 38.
  • Чубатий М. Історія християнства на Русі-Україні. Рим — Ню–Йорк, 1965. Т. 1.
  • Гребенников Р. В., Таратунский Ф. С. Католицизм в Западной Белоруссии // Католицизм в СССР и современность: материалы научной конференции. Вильнюс, 1971.
  • Мараш Я. Н. Ватикан и католическая церковь в Белоруссии (1569—1795). Минск, 1971.
  • Ochmański J. Biskupstwo Wileńskie w średniowieczu. Poznań, 1972.
  • Мараш Я. Н. Очерки экспансии католической церкви в Белоруссии XVIII в. Минск, 1974.
  • Рапов О. М., Ткаченко Н. Г. Документы о взаимоотношениях папской курии с великим киевским князем Изяславом Ярославичем и польским князем Болеславом ІІ Смелым в 1075 г. // Вестник Московского университета. История. 1975. № 5.
  • Kumor B. Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772—1918). Kraków, 1980.
  • Мараш Я. Н. Политика Ватикана и католической церкви в Западной Белоруссии (1918—1939). Минск, 1983.
  • Куроедов В. А. Религия и церковь в советском обществе. 2 издание. Москва, 1984.
  • Докторов В. Г. Католицизм сегодня: некоторые вопросы идеологии. Минск, 1984.
  • 600 lat (Archi)diecezji Wileńskiej // Studia Teologiczne. 1987—1988. # 5—6.
  • Брайчевский М. Ю. Утверждение христианства на Руси. Киев, 1989.
  • Dzwonkowski R., Pałyga I. Za wschodnią granicą. 1917—1993: O Polakach i kościele w dawnym ZSSR. Warszawa, 1993.
  • Жлутка А. Лацінская літаратура як феномен беларускай культуры // Спадчына. 1993, № 2.
  • Глябовіч А. Касцёл у няволі // Спадчына. 1994. № 1—2.
  • Hlebowicz A. Kościoł odrodzony: Katolicyzm w państwie sowieckim, 1944—1992. Gdańsk, 1994.
  • Жлутка А. Заходняе хрысціянства на Беларусі // Наша вера. 1997. № 1; 1998. № 1; 1999. № 2—3.
  • Канфесіі на Беларусі (канец XVIII-ХХ ст.). Мінск, 1998.
  • Dzwonkowski R. Losy duchowieństwa katolickiego w ZSSR, 1917—1939: Martyrologium. Lublin, 1998.
  • Kościoł w Rosji i na Białorusi w relacjach duszpasterzy (1892—1926). Kraków, 1999.
  • Кулагін А. М. Каталіцкія храмы на Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Мінск, 2001.
  • Маслюкоў Т. В. Пытанні храналогіі касцёла на Ніжняй Бярэзіне // Шацілкаўскія чытанні: матэрыялы ІІ навукова-практычнай канферэнцыі (да 450-годдзя Шацілак) у Светлагорску, 16 красавіка 2010 г. — Светлагорск, 2011, с. 38—50.

Вонкавыя спасылкі