Парычы: розьніца паміж вэрсіямі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
д выпраўленьне спасылак
стыль, дапаўненьне
Радок 1: Радок 1:
{{Мястэчка
{{Мястэчка
| Назва = Парычы <br><small>лацінкай: Paryčy<ref name=P>[http://www.pravo.by/pdf/2007-159/2007-159(027-028).pdf Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.] {{ref-ru}}</ref><small/>
| Назва = Парычы
| Назва ў родным склоне = Парычаў
| Назва ў родным склоне = Парычаў
| Краіны = Беларусі
| Краіны = Беларусі
Радок 6: Радок 6:
| Герб = Parycy.gif
| Герб = Parycy.gif
| Апісаньне выявы = герб Парычаў
| Апісаньне выявы = герб Парычаў
| Першыя згадкі = [[1639]]
| Мястэчка з = [[1800]]
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Адміністрацыйная адзінка = Вобласьць
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі = [[Гомельская вобласьць|Гомельская]]
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Адміністрацыйная адзінка2 = Раён
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Сьветлагорскі раён|Сьветлагорскі]]
| Назва адміністрацыйнай адзінкі2 = [[Сьветлагорскі раён|Сьветлагорскі]]
| Пасялковы савет = [[Парыцкі пасялковы савет|Парыцкі]]
| Пасялковы савет = [[Парыцкі пасялковы савет|Парыцкі]]
| Кіраўнік = старшыня райвыканкама
| Імя кіраўніка = Шкрэдзюк Галіна Аляксандраўна ([[2011]])
| Колькасьць насельніцтва = 2,3 тыс.
| Колькасьць насельніцтва = 2,3 тыс.
| Год падліку насельніцтва = 2008
| Год падліку насельніцтва = 2008
| Тэлефонны код = +375 2342
| Часавы пас = +2
| Тэлефонны код = [[Тэлефонны план нумарацыі Беларусі|375 (0)]] [http://www.beltelecom.by/info/citynumber/data/%D1/ (2342) {{ref-ru}}]
| Паштовы індэкс = 247413
| Паштовы індэкс = [http://zip.belpost.by/street/parichi-gomel-svetlogorskiy 247413] {{ref-ru}}
| Аўтамабільны код = 3
| Аўтамабільны код = [[Аўтамабільныя рэгістрацыйныя знакі Беларусі|3]]
| Выява =
| Апісаньне выявы =
|Шырата паўшар'е = паўночнае
|Шырата паўшар'е = паўночнае
|Шырата градусаў = 52
|Шырата градусаў = 52
Радок 28: Радок 35:
|Колер = {{Колер|Беларусь}}
|Колер = {{Колер|Беларусь}}
}}
}}
'''Парычы''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў [[Сьветлагорскі раён|Сьветлагорскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]] [[Беларусь|Беларусі]], на рацэ [[Бярэзіна]] (басэйн [[Дняпро|Дняпра]]). Адміністрацыйны цэнтар [[Парыцкі пасялковы савет|Парыцкага пасялковага савету]]. Насельніцтва 2,3 тыс. чалавек ([[2008]]).
'''Парычы''' — [[гарадзкі пасёлак|мястэчка]] ў Сьветлагорскім [[Раёны Беларусі|раён]]е [[Гомель]]скай вобласьці Беларусі, адміністрацыйны цэнтар [[Парыцкі пасялковы савет|Парыцкага пасялковага савету]].


== [[Геаграфія Беларусі|Геаграфічныя звесткі]] ==
Знаходзяцца за 33 км ад [[Сьветлагорск (Гомельская вобласьць)|Сьветлагорску]], за 31 км ад чыгуначнай станцыі [[Сьветлагорск-на-Бярэзіне]] на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]], на аўтамабільнай дарозе [[Бабруйск]] — [[Калінкавічы]]. Рачная прыстань.
Знаходзяцца на [[Раўніна|раўніне]] Гомельскае [[Палесьсе]], сярэдняя [[тэмпэратура]] паветру [[Студзень|студзеня]] −6,6 ºС, [[Ліпень|ліпеня]] 18,4 ºС, ападкаў 602 [[Мілімэтар|мм]]/год. Прыстань і паромная пераправа на р. [[Бярэзіна]] (басейн [[Дняпро|Дняпра]]). За 33 [[км]] ад [[горад|г.]] [[Сьветлагорск]]а, 31 км ад [[Чыгунка|чыгуначнай]] станцыі Сьветлагорск на лініі [[Жлобін]] — [[Калінкавічы]]; на [[Аўтамабільныя дарогі Беларусі|аўтамабільнай дарозе]] [[Бабруйск]] — Калінкавічы<ref>Гомельская область. [[Геаграфія Беларусі|Общегеографический]] атлас. [[Мінск|Мн.]], [[2005]], с. 1. ISBN 985-6625-22-Х. {{ref-ru}}</ref>.


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
=== Ад узнікненьня да [[1918]] году ===
* [[16 стагодзьдзе|ХVI ст.]]: першыя згадкі, дзяржаўны маёнтак у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[ВКЛ|Вялікага Княства Літоўскага]].
* 1639 г. — першая згадка: [[сяло]], цэнтар дзяржаўнага «двара» (маёнтка) у [[Бабруйскае староства|Бабруйскім старостве]] [[Рэчыцкі павет|Рэчыцкага павету]] [[Менскае ваяводзтва|Менскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]], [[Рэч Паспалітая]] ({{lang-pl|Parycze}})<ref>[[Канстанцін Іванавіч Кернажыцкі|КЕРНАЖЫЦКІ, К.]] [[Валочная памера|Аграрная рэформа]] ў Бабруйскім старостве і [[Эканоміка|эканамічнае]] становішча яго [[насельніцтва]] з [[17 стагоддзе|17]] да паловы [[19 стагоддзе|19 ст.]] [[Мінск|Мн.]], [[1931]].</ref>.
* [[1717]]: згадваецца Парыцкае (Барыцкае) [[староства]].
* [[1684]] г. — згадваюцца як цэнтар [[войт]]аўства ў тым самым старостве<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=86 РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск]</ref>.
* [[1793]]: у выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|другога падзелу Рэчы Паспалітай]] апынуліся ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], [[мястэчка]], цэнтар воласьці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павету]].
* [[1717]] згадваецца Парыцкае (Барыцкае) [[староства]].
* [[1924]]—[[1960]]: цэнтар раёну.
* [[1793]] у выніку [[другі падзел Рэчы Паспалітай|ІІ падзелу Рэчы Паспалітай]] апынуліся ў [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], цэнтар воласьці [[Бабруйскі павет|Бабруйскага павету]] [[Менская губэрня|Менскай губэрні]] (у [[1795]]—[[1796]] гг. называлася Менскім наместніцтвам).
* [[1938]]: атрымалі афіцыйны статус [[гарадзкі пасёлак|гарадзкога пасёлку]].
* [[1797]], [[5 красавіка]] — сталі ўладаньнем адмірала П. І. Пушчына і яго нашчадкаў.
* [[1961]]: у Сьветлагорскам раёне, цэнтар Парыцкага пасялковага савету.
* [[1798]] — мясцовы храм пераведзены з [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|грэка-каталіцтва]] ў [[Беларуская Праваслаўная Царква|праваслаўе]].
* [[1800]] — згадваюцца як мястэчка, 111 сялян і 18 шляхціцаў<ref>МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.</ref>.
* [[1819]] — замест ранейшага храма пабудаваны новы, асьвечаны ў імя Сьвятога Духа (метрычныя кнігі захоўваліся з [[1801]] г.).
* [[1863]] — узведзена царква ў імя Сьв. роўнаапостальнай Марыі Магдаліны пры Парыцкім жаночым вучылішчы духоўнага ведамства (будынкі цэркваў не захаваліся)<ref>ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. [[Кніга|Кн.]] [[Лік 2|2]]. Мн., [[2004]], с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.</ref>.

=== З 1918 г. да нашага часу ===
З [[25 сакавіка]] [[1918]] года Парычы — у абвешчанай [[БНР|Беларускай Народнай Рэспубліцы]]; з [[1 студзеня]] [[1919]] — у [[БССР|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]], з [[27 лютага]] 1919 — у [[ЛітБел|Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы]]. З [[31 ліпеня]] [[1920]] — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з [[30 сьнежня]] [[1922]] да [[26 сьнежня]] [[1991]] ў [[СССР]], з [[19 верасьня]] 1991 — [[Рэспубліка Беларусь]].

У [[1921]] г. Менская губэрня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. [[20 жніўня]] [[1924]] года воласьці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да [[26 ліпеня]] [[1930]] году), а затым: ад [[20 лютага]] [[1938]] году — у [[Палеская вобласьць|Палескай]], з [[20 красавіка]] [[1944]] — у [[Бабруйская вобласьць|Бабруйскай]], з [[8 студзеня]] [[1954]] — у Гомельскай вобласьці.

[[27 верасьня]] [[1938]] г. мястэчкі як афіцыйны тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадзкі пасёлак.

[[9 чэрвеня]] [[1960]] г. цэнтар раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; [[29 ліпеня]] [[1961]] года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад [[Сьветлагорск]], Парыцкі раён перайменаваны ў Сьветлагорскі<ref>[http://svetlahorsk.belarda.org/info/local_info/dakumenty Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».]</ref>.


== Насельніцтва ==
== Насельніцтва ==
* кан. [[19 стагодзьдзе|ХІХ ст.]] — 2 тыс. чал.<ref>Parycze // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|7}} S. 875</ref>
* Канец [[19 стагодзьдзе|ХІХ ст.]] — 2 тыс. чал.<ref>Parycze // {{Літаратура/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|7}} S. 875</ref>
* [[1897]] — 3884 чал., зь іх 3132 габрэяў.<ref>Oleg Perzashkevich. [http://www.shtetlinks.jewishgen.org/bobruisk/summary/parichi.html Village of Parichi] // The Minsk Historical Genealogy Group</ref>
* [[1897]] — 3884 чал., зь іх 3132 габрэяў<ref>Oleg Perzashkevich. [http://www.shtetlinks.jewishgen.org/bobruisk/summary/parichi.html Village of Parichi] // The Minsk Historical Genealogy Group</ref>.
* [[2006]] — 2,3 тыс. чал.
* [[2006]] — 2,3 тыс. чал.
* [[2008]] — 2,3 тыс. чал.
* [[2008]] — 2,3 тыс. чал.
Радок 52: Радок 73:
[[Файл:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|міні|150пкс|[[Здудзіцкі каменны крыж]]]]
[[Файл:Здудзіцкі каменны крыж.JPG|міні|150пкс|[[Здудзіцкі каменны крыж]]]]


=== Выдатныя мясьціны ===
=== Адметныя мясьціны ===
* [[Здудзіцкі каменны крыж]] (не пазней за XІV ст.).
* [[Здудзіцкі каменны крыж]] (не пазней за XІV ст.).
* Драўляны будынак лякарні (2-я палова ХІХ ст.).
* Будынак лякарні (драўляны, ІІ палова ХІХ ст.).
* Будынак школы былой жаночай вучэльні (1881).
* Будынак школы былой жаночай вучэльні ([[1881]]).
* Будынак пастаялага двара (канец ХІХ ст.).
* Будынак пастаялага двара (кан. ХІХ ст.).
* Дом лесапрамыслоўцы (пачатак ХХ ст.).
* Дом лесапрамыслоўцы (пач. ХХ ст.).
* Могілкі габрэйскія.
* Могілкі габрэйскія.


Радок 63: Радок 84:
* Касьцёл.
* Касьцёл.
* Сынагога (ХІХ ст.).
* Сынагога (ХІХ ст.).
* Царква Сьв. Духа (1816—1819).
* Царква Сьв. Духа ([[1816]]—[[1819]]).
* Царква Сьв. Марыі Магдалены (1863).
* Царква Сьв. Марыі Магдалены (1863).


== Вядомыя асобы ==
== Вядомыя асобы ==
=== Ураджэнцы ===
* [[Мікалай Міцкевіч]] ([[1901]]—[[1954]]) — беларускі тэатральны дзеяч.
* [[Мікалай Міцкевіч]] ([[1901]]—[[1954]]) — беларускі тэатральны дзеяч.

=== Жыхары ===
* Пушчын, Міхаіл Іванавіч ([[1800]] — [[1869]]) — генерал-маёр, сябра [[Аляксандар Пушкін|А. С. Пушкіна]].
* Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) ([[1894]] — [[1838]]), намесьнік валаснога камісара ў Парычах у [[1918]] — [[1919]] гг., народны камісар працы БССР у [[1931]] — [[1933]] гг.<ref>[http://www.marakou.org/en/davedniki/represavanyya-litaratary/tom-iii-kniga-i/index_27023.html Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi]</ref>


== Крыніцы ==
== Крыніцы ==
Радок 78: Радок 104:
== Вонкавыя спасылкі ==
== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://radzima.org/be/pub/817_m/ мяст. Парычы] на [[Radzima.org]]
* [http://radzima.org/be/pub/817_m/ мяст. Парычы] на [[Radzima.org]]
* [http://www.parichideti.110mb.com/index.html Паричское благотворительное общественное объединение «Сердца — детям Полесья» {{ref-ru}}]
* [[Зьміцер Бартосік]]. [http://www.svaboda.org/content/transcript/801163.html Парычы. Мястэчка на рацэ] // [[Радыё Свабода]], [[12 кастрычніка]] [[2005]]
* [[Зьміцер Бартосік]]. [http://www.svaboda.org/content/transcript/801163.html Парычы. Мястэчка на рацэ] // [[Радыё Свабода]]. [[2005]]. [[12 кастрычніка]].
* [http://www.parichideti.110mb.com/index.html Паричское благотворительное общественное объединение «Сердца — детям Полесья»]
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=0186 ПЕТУХОЎ А. В. Парыцкі рэгіён па матэрыялах фамільнага фонду Пушчыных у ІРЛІ РАН: да гісторыі стварэння фонду.]

== Галерэя ==
=== Парычы на мапах ===
<center><gallery>
Image:Lithuania 1835.jpg|[[1835]].
Image:Stielers Handatlas 1891 46.jpg|[[1891]].
Image:Gubernie zachodnie krolestwo polskie 1902.jpg|[[1902]].
Image:Belorussian SSR 1940.jpg|[[1940]].
</gallery></center>


{{Парыцкі пасялковы савет}}
{{Парыцкі пасялковы савет}}

Вэрсія ад 17:52, 11 кастрычніка 2011

Парычы
лацінкай: Paryčy[1]
Файл:Parycy.gif Файл:Parycyflag.gif
Герб Парычаў Сьцяг Парычаў
Першыя згадкі: 1639
Вобласьць: Гомельская
Раён: Сьветлагорскі
Пасялковы савет: Парыцкі
старшыня райвыканкама: Шкрэдзюк Галіна Аляксандраўна (2011)
Насельніцтва: 2,3 тыс. (2008)
Часавы пас: UTC+2
Тэлефонны код: 375 (0) (2342)  (рас.)
Паштовы індэкс: 247413  (рас.)
Аўтамабільны код: 3
Геаграфічныя каардынаты: 52°48′ пн. ш. 29°25′ у. д. / 52.8° пн. ш. 29.417° у. д. / 52.8; 29.417Каардынаты: 52°48′ пн. ш. 29°25′ у. д. / 52.8° пн. ш. 29.417° у. д. / 52.8; 29.417
Парычы
лацінкай: Paryčy[1] на мапе Беларусі
Парычы лацінкай: Paryčy[1]
Парычы лацінкай: Paryčy[1]
Парычы
лацінкай: Paryčy[1]

Парычы — мястэчка ў Сьветлагорскім раёне Гомельскай вобласьці Беларусі, адміністрацыйны цэнтар Парыцкага пасялковага савету.

Геаграфічныя звесткі

Знаходзяцца на раўніне Гомельскае Палесьсе, сярэдняя тэмпэратура паветру студзеня −6,6 ºС, ліпеня 18,4 ºС, ападкаў 602 мм/год. Прыстань і паромная пераправа на р. Бярэзіна (басейн Дняпра). За 33 км ад г. Сьветлагорска, 31 км ад чыгуначнай станцыі Сьветлагорск на лініі ЖлобінКалінкавічы; на аўтамабільнай дарозе Бабруйск — Калінкавічы[2].

Гісторыя

Ад узнікненьня да 1918 году

З 1918 г. да нашага часу

З 25 сакавіка 1918 года Парычы — у абвешчанай Беларускай Народнай Рэспубліцы; з 1 студзеня 1919 — у Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы, з 27 лютага 1919 — у Літоўска-Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспубліцы. З 31 ліпеня 1920 — зноў у адноўленай БССР, якая ўваходзіла з 30 сьнежня 1922 да 26 сьнежня 1991 ў СССР, з 19 верасьня 1991 — Рэспубліка Беларусь.

У 1921 г. Менская губэрня была скасавана, а яе паветы (у тым ліку Бабруйскі) сталі ўваходзіць непасрэдна ў БССР. 20 жніўня 1924 года воласьці (у тым ліку Парыцкая) і паветы скасаваны. З гэтага дня мястэчка Парычы — цэнтр утворанага раёна, які ўваходзіць у Бабруйскую акругу (існавала да 26 ліпеня 1930 году), а затым: ад 20 лютага 1938 году — у Палескай, з 20 красавіка 1944 — у Бабруйскай, з 8 студзеня 1954 — у Гомельскай вобласьці.

27 верасьня 1938 г. мястэчкі як афіцыйны тып населеных пунктаў былі скасаваныя; м. Парычы ператворана ў гарадзкі пасёлак.

9 чэрвеня 1960 г. цэнтар раёна перанесены ў г. п. Шацілкі; 29 ліпеня 1961 года гар. п. Шацілкі пераўтвораны ў горад Сьветлагорск, Парыцкі раён перайменаваны ў Сьветлагорскі[7].

Насельніцтва

  • Канец ХІХ ст. — 2 тыс. чал.[8]
  • 1897 — 3884 чал., зь іх 3132 габрэяў[9].
  • 2006 — 2,3 тыс. чал.
  • 2008 — 2,3 тыс. чал.

Эканоміка

Прадпрыемствы будаўнічых матэрыялаў, лясной, харчовай прамысловасьці.

Турыстычная інфармацыя

Здудзіцкі каменны крыж

Адметныя мясьціны

  • Здудзіцкі каменны крыж (не пазней за XІV ст.).
  • Будынак лякарні (драўляны, ІІ палова ХІХ ст.).
  • Будынак школы былой жаночай вучэльні (1881).
  • Будынак пастаялага двара (кан. ХІХ ст.).
  • Дом лесапрамыслоўцы (пач. ХХ ст.).
  • Могілкі габрэйскія.

Страчаная спадчына

  • Касьцёл.
  • Сынагога (ХІХ ст.).
  • Царква Сьв. Духа (18161819).
  • Царква Сьв. Марыі Магдалены (1863).

Вядомыя асобы

Ураджэнцы

Жыхары

  • Пушчын, Міхаіл Іванавіч (18001869) — генерал-маёр, сябра А. С. Пушкіна.
  • Баскін, Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) (18941838), намесьнік валаснога камісара ў Парычах у 19181919 гг., народны камісар працы БССР у 19311933 гг.[10]

Крыніцы

  1. ^ Постановление Государственного комитета по имуществу Республики Беларусь от 11.06.2007 № 38 «О внесении изменений и дополнений в Инструкцию по транслитерации географических названий Республики Беларусь буквами латинского алфавита» // Национальный правовой интернет-портал Республики Беларусь.  (рас.)
  2. ^ Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 1. ISBN 985-6625-22-Х.  (рас.)
  3. ^ КЕРНАЖЫЦКІ, К. Аграрная рэформа ў Бабруйскім старостве і эканамічнае становішча яго насельніцтва з 17 да паловы 19 ст. Мн., 1931.
  4. ^ РАССАДЗІН С. Я., РЫЗНАОКІ Г. М., ПЕТУХОЎ А. В. Надваконныя ўпрыгожванні ў мястэчку Парычах: сімволіка драўляных кружаваў // Рэгіянальны партал — Светлагорск
  5. ^ МАСЛЮКОЎ Т. Якое яно, мінулае? // Светлагорскія навіны. 1991. 26 сакавіка. С. 3.
  6. ^ ГРАБЯНЧУК І. В. З гісторыі праваслаўных цэркваў // Памяць: Светлагорск. Светлагорскі раён. У 2-х кн. Кн. 2. Мн., 2004, с. 693 — 694. ISBN 985-01-0255-1.
  7. ^ Указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 29 ліпеня 1961 г. «Аб пераўтварэнні гарадскога пасёлка Шацілкі ў горад раённага падпарадкавання і перайменаванні Парыцкага раёна Гомельскай вобласці».
  8. ^ Parycze // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886. S. 875
  9. ^ Oleg Perzashkevich. Village of Parichi // The Minsk Historical Genealogy Group
  10. ^ Баскін Абрам Ехілявіч (Яфімавіч) / МАРАКОЎ Л. Рэпрэсаваныя грамадскiя i культурныя дзеячы Беларусi

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Галерэя

Парычы на мапах