Антон Каржанеўскі
Антон Каржанеўскі | |
| Дата нараджэньня | 11 лістапада 1910 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | м. Валынцы, Віцебская губэрня |
| Дата сьмерці | 19 красавіка 1991 |
| Месца сьмерці | |
| Адукацыя | Віцебскі мастацкі тэхнікум |
| Месца вучобы | |
| Занятак | маляр |
| Плынь | Пэйзаж |
Антон Каржанеўскі (28 кастрычніка (11 лістапада)1910, м. Валынцы, Дрысенскі павет, Віцебская губэрня, цяпер Дрысенскі раён, Віцебская вобласьць — 19 красавіка 1991) — беларускі мастак. Працаваў пераважна ў галіне жывапіснага пэйзажу.
Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Нарадзіўся 11 лістапада 1910 году ў мястэчку Валынцы (Дрысенскі павет Віцебская губэрня) у сялянскай сям’і. Вучыўся ў Віцебскім мастацкім тэхнікуме (1929—1932 гг.). Удзельнік мастацкіх выставак з 1934 году.
Ажаніўся, гадаваў дзіця. У час Вялікай Айчыннай вайны заставаўся на акупаванай тэрыторыі. Падчас акупацыі быў узнагароджаны немцамі «Мэдалём для Ўсходу» за ўдзел у мастацкай выставе. Жонка Каржанеўскага да вайны працавала ў Вярхоўным Савеце БССР, была ў кампартыі і ў часе вайны эвакуявалася. Па вайне ёй прапанавалі выбар — развод з мужам альбо «членства ў КПСС». Яна абрала сям’ю — мужа і сына, які ўсю вайну прабыў з бацькам[1].
Арыштаваны 16 сьнежня 1944 году ў Менску па адрасе: вул. Крапоткіна, д. 58а, кв. 7. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 28 чэрвеня 1945 году за «супрацоўніцтва з нямецкімі акупантамі» да 3 гадоў папраўча-працоўных лягераў, але ўжо 31 жніўня 1945 году быў вызвалены[2].
У 1945 годзе стаў сябрам Саюзу мастакоў. Рэабілітаваны пракуратурай БССР 28 верасьня 1990 году. Асабовая справа К. № 31574-с захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.
Творчасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Сярод твораў, якім уласьціва насычанасьць колеру, выразная мадэліроўка аб’ёмаў, пленэрная непасрэднасьць кампазыцыйнага ладу, лірычныя пэйзажы «Над Сьвіслаччу» (1938), «Сафійскі сабор у Полацку» (1955), «Апошняе лісьце» (1966), «Горад над Дзьвіной» (1973), «Стары Віцебск» (1979), «Тужлівая нотка» (1982), «Восеньскі пэйзаж» (1984), «Богаяўленскі сабор у Полацку» (1988); нацюрморты «Півоні, яблыкі, кавуны» (1953), «Ружы» (1962), «Нацюрморт з лямпай» (1977) і інш[3].
Яго творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Беларускім саюзе мастакоў, Віцебскім краязнаўчым музэі, мэрыі г. Масквы.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Партрэт стагодзьдзя вачыма мастака. Успамінае найстарэйшы беларускі мастак Яўген Ціхановіч, Наша Ніва, №1,3 2001
- ^ Слоўнік Маракова
- ^ Прыдзьвінскі край. Гісторыя і сучаснасьць(недаступная спасылка)
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Беларускі саюз мастакоў. Энцыклапедычны даведнік. Мн., 1998. С.296.
- Каржанеўскі Антон Станіслававіч // Беларуская энцыклапедыя: у 18 т. / рэдкал.: Г. П. Пашкоў [і інш.]. — Мн., 1999. — Т. 8. — С. 70.
- Подлипский, А. Певец витебских улиц / А. Подлипский // Народнае слова. — 1996. — 1 лют. — С. 3.
- Соловьева, С. «Жизнь должна быть восхищением» / С. Соловьева // Витебский курьер. — 2004. — 14 сент. — С. 3.