Балцкая міталёгія

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі

Ба́лцкая міталёгія — сыстэма дахрысьціянскіх міталягічных уяўленьняў балцкіх плямёнаў. Гэтыя плямёны захоўвалі паганскія вераваньні ажно да XV стагодзьдзя — пакуль, нарэшце, не былі зьвернутыя ў хрысьціянства падчас Паўночных крыжовых паходаў і хрышчэньня Літвы 1387 году.

Гістарычныя зьвесткі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Найстаражытнейшыя зьвесткі пра міталёгію й рытуалы балцкіх плямёнаў, апроч археалягічных крыніцаў, адносяцца да канца І ст. н. э. Апісваючы эстыяў, якіх атаясамліваюць са старажытнабалцкімі плямёнамі, Тацыт паведамляе, што яны пакланяюцца прамаці багоў і ў якасьці адметнай рысы свайго культу, носяць на сабе знакі дзікоў. Некаторыя зьвесткі пра рэлігію прусаў зьмяшчае англа-саксонскі вопіс падарожжа Вульфстана (канец ІХ ст.) і жыцьцяпісы біскупа Адама Брэмэнскага, які спрабаваў распаўсюдзіць сярод прусаў хрысьціянства. Арабскі географ Ідрысі паведамляе аб пакланеньні агню, була папы рымскага Інакенцыюса III ад 5 кастрычніка 1199 року згадвае ўшанаваньне балтамі дрэваў, траваў, крыніцаў, жывёлаў. Пазьнейшыя пісьмовыя крыніцы — «Хроніка Прускай зямлі» П. Дусбурга (XIV ст), працы польскага гісторыка Яна Длугаша (XV ст), нямецкага манаха С. Грунаў, летувіскіх пісьменьнікаў Мажвідаса, Даўкшы, Брэткунаса, польскіх гісторыкаў М. Стрыйкоўскага, Я. Ласіцкага (XVI ст). Яны, аднак, падаюць шмат сумнеўных зьвестак, а таксама вольна дапаўняюць вобразы багоў беспадстаўнымі паралелямі з антычнай міталёгіяй. Ранейшыя нямецкія хронікі паведамляюць аб існаваньні ў тагачасных усходніх балтаў і прусаў агульнага правадыра Крывэ, які нібыта меў над імі найвышэйшую палітычную ўладу, але сучасныя дасьледнікі (іх частка, якая дапускае існаваньне рэальнага Крывэ) разглядае яго як нейкага рэлігійнага правадыра. Урэшце, хронікі паведамляюць аб існаваньні ў прусаў сьвяцілішча Ромува, якое па здушэньні прускіх паўстаньняў было перанесена ў Жамойць, дзе яго культ згас па хрысьціянізацыі.

У XVI ст. хрысьціянізацыя балцкіх народаў пасьпяхова завяршылася, але рэшткі паганства захаваліся ў сфэры неафіцыйнай культуры, фальклёры, традыцыях, мове. Да крыніцаў рэканструкцыі мітаў належаць народная разьба, вышыўкі, арнамэнты.

Асноўныя боствы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Духі і істоты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]