Беларускі абласны камітэт
Беларускі Абласны Камітэт пры Ўсерасейскім Савеце Сялянскіх Дэпутатаў, БАК дзейнічаў у лістападзе 1917 — 1918 гг. Створаны ў Петраградзе з дэлегатаў ад беларускіх губэрняў на Ўсерасейскім зьезьдзе сялянскіх дэпутатаў, членаў Устаноўчага сходу, а таксама з прадстаўнікоў арміі і флёту. 31 студзеня 1918 г. Уладзімер Ленін падпісаў дэкрэт аб утварэньні Белнацкама. Камісарыят пачаў сваю дзейнасьць 14 лютага, празь дзень пасьля падпісаньня дэкрэту[1]. 24 лютага адбылося першае пасяджэньне яго калегіі.
У Белнацкам уваходзілі Яўсей Канчар (старшыня), М. Гольман і П. Караткевіч (намесьнікі старшыні), А. Кусе-Цюз (сакратар), Ф. Замойскі, Л. Каляда, С. Малашчыцкі, Дз. Сабалеўскі, В. Селіванаў і інш. (усяго 70 чал.).
У дэклярацыі ад 30 лістапада 1917 г. выступіў за аўтаномію Беларусі ў складзе Расейскай Фэдэратыўнай Рэспублікі. Імкнуўся ўзначаліць беларускі нацыянальны рух, «канчатковай мэтай «Белнацкама» называлася «скліканьне Ўсебеларускага зьезду для выяўленьня волі народа беларускага»[2]. Наладзіў кантакты з Наркамнацам, атрымліваў падтрымку ад СНК на чале з У. Леніным. Першы Ўсебеларускі зьезд, скліканы разам зь Вялікай Беларускай Радай, распушчаны 17(30).12.1917 паводле пастановы СНК Заходняй вобласьці і фронту. БАК выдаў працы Я. Карскага «Беларуская мова» і «Этнаграфічная карта беларускага племя» (1918). Я. Канчар, пісаў, што на працягу студзеня — красавіка 1918 г. БАК зрабіў спробу скліканьня II Усебеларускага зьезда, уступіўшы дзеля гэтага ў перамовы са Сталіным, і атрымаў яго згоду. Аднак неспрыяльны для беларускага руху ход падзеяў прымусіў «часова» адмовіцца ад гэтай думкі[3]. Некаторыя яго члены сталі супрацоўнікамі Беларускага нацыянальнага камісарыяту.
Структура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Першапачаткова акрамя кіраўніцтва (старшыня, ягоны намесьнік, галоўны сакратар, якія стваралі адказную калегію, казначэй) працавала шэраг аддзелаў па напрамках дзейнасьці. Іх кіраўнікі складалі пашыраную распарадчую калегію.
Аддзелы:
- культурна-асьветніцкі
- юрыдычны
- статыстычны
- бежанскі
- ваенны
- выдавецкі
- працы
- агульнага справаводзтва
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ У сувязі з пераходам на грыгарыянскі календар наступным пасьля 31 студзеня днём стала 13 лютага.
- ^ Лазько, Р. Белнацкам і Наркамнац: першы прыкры вопыт узаемаадносін (студзень — чэрвень 1918 г.) / Рыгор Лазько // Беларускі гістарычны часопіс. — 2012. — № 2. — С. 7.
- ^ Канчер, Е. Из истории общественных, национальных и революционных движений белорусов // Неман. — 1993. — № 1. — С. 142.