Жыгімонт Караль Радзівіл

Жыгімонт Караль Радзівіл
лац. Žygimont Karal Radzivił

Жыгімонт Караль Радзівіл
Герб «Трубы»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	4 сьнежня 1591 Нясьвіж
Памёр	5 лістапада 1642 Асызі
Род	Радзівілы
Бацькі	Мікалай Радзівіл «Сіротка» Альжбета Яўхімія зь Вішнявецкіх
Дзейнасьць	палітык

Жыгімо́нт Ка́раль Радзіві́л (4 сьнежня 1591, Нясьвіж — 5 лістапада 1642, Асызі) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, мэцэнат. Крайчы (1633—1638) і падчашы вялікі літоўскі (1638—1642), ваявода наваградзкі (1642).

Валодаў Дзераўной, Хотавам, Крашынам, Калдычэвам і Бярозаўцам у Наваградзкім ваяводзтве, Шыдлоўцам у Польшчы. IV ардынат на Нясьвіжы (з 1636).

Імя

Асноўны артыкул: Жыгімонт

Зігімунд, Зігімунт, Зігісмунд або Зігісмонд, пазьней Зыгмунд, Зыгмант або Жыгмант (Sigimund, Sigimunt, Sigismund, Sigismondus, Siegmund, Zygmont, Żygmont) — імя германскага паходжаньня. Іменная аснова сіг- (зыг-, зег-) (імёны ліцьвінаў Зігібут, Зыгел, Зыгер; германскія імёны Sigibot, Sigel, Siger) паходзіць ад гоцкага і бургундзкага sigus 'перамога', а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Скірмунт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sciremunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць' або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'. Такім парадкам, імя Жыгімонт азначае «перамога гарлівасьці».

Адпаведнасьць імя Жыгімонт германскаму імю Sigimund сьцьвердзілі францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў, і амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн.

Біяграфія

Зь нясьвіскай лініі роду Радзівілаў гербу «Трубы», сын Мікалая «Сіроткі», ваяводы віленскага, і Альжбеты Яўхіміі зь Вішнявецкіх. Меў братоў Альбрэхта Ўладзіслава, Аляксандра Людвіка, Крыштапа Мікалая, Мікалая і Яна Юрыя.

Навучаўся ў Нясьвіскім езуіцкім калегіюме, унівэрсытэце Балёньні. У 1612 року ўступіў у рыцарскі Мальтыйскі ордэн і ваяваў з туркамі ў Міжземнамор’і. У 1614 року ўзначаліў заснаваную для яго бацькам Сталовіцкую камандорыю ордэну ў складзе маёнткаў Сталовічаў і Пацейкаў у Наваградзкім ваяводзтве.

Браў удзел у бітве з туркамі пад Хоцінам 1621 року. У час Трыццацігадовай вайны 1618—1648 рокаў з 1622 року ў арміі Габсбургаў ваяваў супраць пратэстанцкіх нямецкіх князёў, з 1623 року камандуючы лісоўчыкаў у імпэрскім войску. У 1625 року ўзначаліў таксама Познанскую камандорыю Мальтыйскага ордэну.

На вайну Рэчы Паспалітай з Швэцыяй 1600—1629 рокаў у 1628 року выставіў уласны полк. Браў удзел у баёх пад Смаленскам у час вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай 1632—1634 рокаў.

У 1614 року атрымаў урад падкаморага сталовіцкага, у 1617 року — крайчага кароннага, у 1633 року — крайчага вялікага літоўскага, у 1638 року — падчашага вялікага літоўскага, у 1642 року — ваяводы наваградзкага. Абіраўся паслом на соймы 1625, 1626, 1632, 1633, 1635, 1637 і 1639 рокаў.

Збудаваў у Сталовічах касьцёл Яна Хрысьціцеля з мураваным «ларэтанскім домікам» Панны Марыі, у іншых сваіх уладаньнях — 4 уніяцкія царквы, касьцёл у Дзераўной, шпіталі ў Сталовічах і Крошыне. У канцы жыцьця падтрымліваў каралеўскі плян арганізацыі ў Рэчы Паспалітай асобнага прыярату Мальтыйскага ордэну, які меўся ўзначаліць.

Памёр 5 лістапада 1642 року ў Асызі (Італія).

Галерэя

• Іканаграфія Жыгімонта Караля Радзівіла
• 
  Gortzius Geldorp, 1619 р.
• 
  Невядомы мастак, 1646—1653 рр.
• 
  З альбома «Выявы роду Радзівілаў». Г. Ляйбовіч, 1758 р.
• 
  М. Старкман, 1857 р.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
• Шышыгіна-Патоцкая К. Нясвіж і Радзівілы. — Мн.: Беларусь, 2007.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — 591 с. — ISBN 985-11-0214-8

Вонкавыя спасылкі

• Першы камандор Мальтыйскага ордэну на Беларусі