Заслаўскі замак

Помнік абарончай архітэктуры
Заслаўскі замак
Заслаўскі замак. Рэканструкцыя Віктара Сташчанюка
Краіна	Беларусь
Места	Заслаўе
Каардынаты	54°00′27″ пн. ш. 27°17′32″ у. д.
Статус	Ахоўная зона
Заслаўскі замак на мапе Беларусі Заслаўскі замак
Заслаўскі замак на Вікісховішчы

Засла́ўскі за́мак — помнік архітэктуры XVI—XVII стагодзьдзяў у Заслаўі. Знаходзіцца ў цэнтры места, у абалоне ракі Сьвіслачы. Твор архітэктуры рэнэсансу. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Заслаўскі замак — адзін зь першых бастыённых замкаў Вялікага Княства Літоўскага і Беларусі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Бастыённы замак у Заслаўі ўзьвялі князі Глябовічы ў другой палове XVI — пачатку XVII ст. на месцы гарадзішча XI ст. Пасярод замку збудавалі кальвінскі збор і мураваны палац.

У 1676 годзе заходнюю частку замка перадалі Заслаўскаму кляштару дамініканаў. У XVIII ст. замак канчаткова страціў вайсковае значэньне, рэзыдэнцыю ўладальнікаў места перанесьлі ў іншае месца.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Заслаўе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, пачаўся заняпад замка. У 1870-я гады дадатковыя мураваныя бастыёны разабралі на цэглу.

Архітэктура

Помнік архітэктуры рэнэсанс, збудаваны ў традыцыях стараітальянскай фартыфікацыйнай школы. Ён знаходзіўся за 200 мэтраў на поўнач ад места і атачаўся з трох бакоў шырокім вадзяным ровам, а з поўначы надзейна прыкрываўся ракой Княгінькай.

Будаваньне на тэрыторыі ранейшага замчышча абумовіла абрысы фартэцыі: крыху звужаны з захаду прастакутнік 215×190×120×80 м. Звонку бастыёны і курціны былі абмураванымі цэглай і каменем. Дзеля абароны курцінаў у фланках бастыёнаў разьмяшчаліся капаніры з гарматамі, якія забясьпечвалі моцны флянгавы агонь. З напольнага боку ўсе курціны мелі таксама дадатковыя ўмацаваньні г. зв. п’ятаформы, своеасаблівыя паўкруглыя бастыёны. Знутры валы-курціны, каб не асыпаліся ўнутар, умацоўваліся мураванай сьцяною вышынёй 2,5 мэтры і таўшчынёй 0,33, а таксама мелі ўнутры схаваны ход дзеля перамяшчэньня абаронцаў. Валы і бастыёны былі насыпанымі зь пяску, жвіру і гліны з выкарыстаньнем фашын.

Галоўны ўваход у замак меў выгляд 2-павярховай брамы і разьмяшчаўся ў паўднёвай курціне. З паўночнага боку, скіраванага ў бок ракі, месьцілася меншая брама. Каля галоўнай брамы ад пачатку існаваў падземны ход, зроблены з цэглы. Ён прызначаўся, відаць, дзеля патаемных вылазак. Значнай дамінантай замка была ўваходная вежа кальвінскі збору, які стаіць амаль пасярод прастакутніка замка. Вежа, як і сам збор, мела абарончыя функцыі: на шасьці паверхах вежы і пэрымэтрам збору існавалі баявыя байніцы.

Галерэя

Гістарычная графіка

• Старая графіка
• 
  Плян. К. Тышкевіч, 1858 г.
• 
  М. Філіповіч, 1924 г.
• 
  М. Філіповіч, 1924 г.
• 
  Плян. А. Ляўданскі, 1928 г.

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  да 1918 г.
• 
  да 1918 г.
• 
  1926 г.
• 
  1928 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд
• 
  Валы
• 
  Усярэдзіне
• 
  Руіны брамы

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
• Ткачоў М. Замкі і людзі. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — 184 с.: іл. ISBN 5-343-00880-1.
• Заяц, Ю. А. Заславль X—XVIII веков. — Мн., 1987.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  613В000336

• Заслаўскі замак , Radzima.org