Кабыляцкая гара
| Урочышча | |
Кабыляцкая гара
| |
| |
| Краіна | Беларусь |
| Горад | Ворша |
| Каардынаты | 54°33′21″ пн. ш. 30°26′39″ у. д. / 54.55583° пн. ш. 30.44417° у. д.Каардынаты: 54°33′21″ пн. ш. 30°26′39″ у. д. / 54.55583° пн. ш. 30.44417° у. д. |
| Першае згадваньне | 20 верасьня 1982 (41 год таму) |
| Статус | мэмарыял |
Кабыляцкая гара на мапе Беларусі   Кабыляцкая гара | |
 Кабыляцкая гара на Вікісховішчы
| |
Кабыля́цкая гара́ — урочышча каля вёскі Андрэеўшчына (на поўнач ад Воршы), дзе былі выяўленыя масавыя пахаваньні людзей, расстраляных НКУС у 1930—1950 гадох. Першае ў Беларусі афіцыйна прызнанае месца масавых расстрэлаў і пахаваньняў ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў[1][2]. Дакладная колькасьць загінулых невядомая, паводле розных ацэнак ад 300 да 5000 чалавек[3].
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У верасьні 1982 року пры пабудове чыгуначнага адгалінавальня Ворша-Паўночная ва ўрочышчы знайшлі яму з парэшткамі целаў 50 расстраляных. Створаная камісія з прадстаўнікоў савецкіх і адміністрацыйных ворганаў (пракурор, судовы экспэрт, прадстаўнік вайскамату, міліцыя) 20 верасьня правяла агляд месца і парэштак. Пасьля апытаньня мясцовых жыхароў і правядзеньня эксгумацыі камісія выключыла магчымасьць таго, што расстрэлы зьдзейсьненыя падчас нямецкай акупацыі. У афіцыйным заключэньні камісія адзначыла:
|
Як правіла, немцы праводзілі расстрэлы адкрыта, а не ў глухіх месцах, з аўтаматаў без пашкоджаньня касьцей галавы <…> Агляд месца паказаў, што пахаваньне праведзенае ў 1937—1939 гг. у глухім лясным масіве <…> усе пяцьдзясят чарапоў маюць адтуліны ад кулі ў лобнай частцы. | 
|
Кабыляцкая гара ў Воршы — месца масавых расстрэлаў Грамадзтва. Радыё «Рацыя». Праверана 21 жніўня 2018 г. | ||
У 1990 року на распараджэньне аршанскіх уладаў на месцы расстрэлаў мірнага насельніцтва паўстаў першы помнік ахвяраў сталінскіх рэпрэсіяў[2]. У 1994 годзе аршанскія ўлады ўсталявалі валун з чырвонага дняпроўскага граніту і шыльду з цытатай зь вершу Ганны Ахматавай: «Хотелось бы всех поимённо назвать, да отняли список и негде узнать». Пазьней шыльда была скрадзеная[4]. Зь сярэдзіны 1990-х падтрымкай мэмарыялу займаюцца грамадзкія актывісты.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Кабыляцкая гара ў Воршы — месца масавых расстрэлаў Грамадзтва. Радыё «Рацыя». Праверана 21 жніўня 2018 г.
- ^ а б БС. (20 жніўня 2018) 95-гадовая дачка стваральніцы арнамэнту на дзяржаўным сьцягу наведала помнік рэпрэсаванаму бацьку Людзі. Радыё «Свабода». Праверана 21 жніўня 2018 г.
- ^ Дзяды на Кабыляцкай гары пад Воршай Людзі. Радыё «Свабода» (2 лістапада 2014). Праверана 21 жніўня 2018 г.
- ^ У Воршы на Дзяды згадалі ахвяраў сталінскіх рэпрэсій Людзі. Радыё «Свабода» (2 лістапада 2013). Праверана 21 жніўня 2018 г.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Баброўскі, У. Мартыролаг Беларусі: імёны й факты. «Угледзімся ў гэтыя твары...» / Гал. рэд. Мікола Гіль // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: Беларускі дом друку, 12 лютага 1993. — № 7 (3677). — С. 4.
- Копцік, Юрка. «Крумкачы» на Кабыляцкай гары. / Анатоль Вярцінскі. // Літаратура і мастацтва : газэта. — Менск: 12.10.1990. — С. 13—15.
- Месцы памяці ахвяраў камунізму ў Беларусі / Пад рэдакцыяй Анны Камінскі. — Ляйпцыг: Фонд даследавання камуністычных дыктатур, 2010. — С. 35, 204, 240, 241.
- Сваякі расстраляных у Оршы просяць выканкам вызначыць месца для мемарыяла. / Аксана Колб. // Новы час : газэта. — Менск: 07.05.2018.
- Серадзюк, Дзіяна. «Перайшоў мяжу, каб пабачыцца з роднымі. Праз дзьве гадзіны трапіў у чорны варанок». / Аксана Колб // Новы час : газэта. — Менск: «Час навінаў», !5 лістапада 2019. — № 42 (653). — С. 10.
- Дрозд, Дмитрий. Место расстрела: Орша.. — Вильнюс: Белорусский документационный центр, 2018. — 474 с. — ISBN 978-609-95926-3-3