Маршалак вялікі літоўскі
Маршалак вялікі літоўскі — адна з цэнтральных пасадаў у Вялікім Княстве Літоўскім. Кіраваў дваром вялікага князя, прыймаў замежных амбасадараў, найвышэйшых урадоўцаў дзяржавы, назіраў за этыкетам, загадваў прыдворнай стражай і каралеўскай гвардыяй, сачыў за бясьпекай манарха, прызначаў дваранаў[1]. Фактычна выконваў функцыі сучаснага міністра ўнутраных справаў.
Пасада ўтварылася ў часе панаваньня вялікага князя Ягайлы, відаць, у 1398.
У Рэчы Паспалітай фармальна лічыўся роўны маршалку вялікаму кароннаму і выконваў такія самыя абавязкі ў Вялікім Княстве Літоўскім. Аднак у герархіі саступаў кароннаму маршалку. Мог выконваць абавязкі кароннага маршалка ў яго адсутнасьць. Па Люблінскай уніі (1569) засядаў у Сэнаце.
Маршалкамі вялікімі літоўскімі былі:
- Станіслаў Чупурна (1398—1411)
- Румбольд Валімонтавіч (1411)
- Пётар Мантыгердавіч (?)
- Радзівіл Осьцікавіч (1433—1434 і 1463—1474)
- Марцін Гаштольд (1477—1483)
- Багдан Саковіч (1483—1498)
- Пётар Мантыгердавіч (?)
- Ян Забярэзінскі (1498—1505)
- Мікалай Радзівіл (1505—1510)
- Мікалай Кезгайла (1510—1512)
- Станіслаў Кішка (1512—1513)
- Ян Радзівіл «Барадаты» (1514—1522)
- Ян Забярэзінскі (1522—1544)
- Мікалай Радзівіл «Чорны» (1544—1565)
- Ян Хадкевіч (1574—1579)
- Мікалай Крыштап Радзівіл «Сіротка» (1579—1586)
- Альбрэхт Радзівіл (1586—1592)
- Станіслаў Радзівіл (1592—1599)
- Крыштап Мікалай Дарагастайскі (1600—1611)
- Пётар Весялоўскі (1611—1621)
- Ян Станіслаў Сапега (1621—1635)
- Крыштап Весялоўскі (1635—1637)
- Аляксандр Людвік Радзівіл (1637—1654)
- Крыштап Завіша (1654—1669)
- Аляксандар Гіляры Палубінскі (1669—1679)
- Станіслаў Казімер Радзівіл (1679—1690)
- Ян Дольскі (1691—1695)
- Януш Вішнявецкі (1695—1699)
- Аляксандар Павал Сапега (1699—1730)
- Казімер Сангушка (1730—1734)
- Марцыян Дамінік Валовіч (1734)
- Павал Караль Сангушка (1734—1750)
- Ігнаці Агінскі (1750—1768)
- Юзэф Сангушка (1768—1781)
- Уладзіслаў Гуроўскі (1781—1790)
- Ігнаці Патоцкі (1791—1794)
- Людвік Тышкевіч (1793—1795)
Глядзіце таксама
Крыніцы
- ^ Уладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта. Маршалак // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 273.
Літаратура
- Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9