Нараў (Падляскае ваяводзтва)

	Нараў; лац. Naraŭ
	польск. Narew
	; Вуліца Адама Міцкевіча
Герб Нарвы
Першыя згадкі:	1421
Мястэчка з:	1514
Магдэбурскае права:	1529
Мясцовая назва:	Nárva
Краіна:	Польшча
Ваяводзтва:	Падляскае
Павет:	Гайнаўскі
Гміна:	Нараў
Насельніцтва:	1436 чал. (2013)
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+48 85
Паштовы індэкс:	17-210
Нумарны знак:	BHA
Геаграфічныя каардынаты:	52°54′46″ пн. ш. 23°31′15″ у. д. / 52.91278° пн. ш. 23.52083° у. д.Каардынаты: 52°54′46″ пн. ш. 23°31′15″ у. д. / 52.91278° пн. ш. 23.52083° у. д.
	Нараў на мапе Польшчы Нараў
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Нараў, або Нарва (польск. Narew, падляск.: Nárva^[2]) — вёска ў Польшчы, на рацэ Нарве. Цэнтар сельскай гміны Гайнаўскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2013 год — 1436 чалавек. Знаходзіцца за 20 км на поўнач ад Гайнаўкі, за 35 км на поўдзень ад Беластоку, на аўтамабільнай дарозе 685.

Нарва — даўняе магдэбурскае места гістарычнага Падляшша, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захаваліся касьцёл Сьвятога Станіслава і Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі і капліца Сьвятога Вінцэнта, помнікі XVIII—XIX стагодзьдзяў. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучалася капліца Маці Божай, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XVIII ст.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Каля 1421 году бельскія мяшчане заснавалі на ракой Нарвай паселішча пры Кракаўска-Віленскім гасьцінцы. 27 чэрвеня 1514 годзе Нарва на хадайніцтва Альбэрта Гаштольда, старосты бельскага, атрымала Хэлмінскае права. У 1529 годзе кароль і вялікі князь Жыгімонт Стары надаў месту Магдэбурскае права, пацьверджанае 28 сакавіка 1535 году. Неўзабаве тут збудавалі каралеўскі двор (на дарозе зь Вільні ў Варшаву). У 1545 годзе Нарва атрымала герб: «у чырвоным полі срэбная серна з залатымі рагамі і капытамі»^[3]. У XVI ст. у месьце дзейнічалі царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа і касьцёл Унебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі, мяшчане займаліся галоўным чынам рамёствам і сельскай гаспадаркай, а таксама лоўляй рыбы.

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Нарва перайшла да Каралеўства Польскага. Паводле люстрацыі 1576 году, тут было 236 будынкаў, сярод якіх 178 зь зямельнымі надзеламі, працавалі 2 млыны і 14 корчмаў (12 піўных і дзьве мядовыя); сярод рамесьнікаў 12 калёсьнікаў, 2 кавалі, бондар, 7 рыбакоў, 2 шаўца і 2 рэзьнікі. На мяжы XVI—XVII стагодзьдзяў утварылася Нараўскае стараства. Разьвіцьцё места спынілася зь зьнішчэньнямі ў час Паўночнай вайны, у выніку якой з ранейшых 300 пляцаў у Нарве засталося толькі 24.

Пад уладай Прусіі і Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Нарва апынулася ў складзе Прусіі, з 1807 году — паводле Тыльзыцкага міру, у складзе Расейскае імпэрыі, у Бельскім павеце Беластоцкай вобласьці. На 1845 год у мястэчку было 108 будынкаў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Нарву занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Нарва абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году мястэчка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе стала цэнтрам гміны Нараў Бельскага павету Беластоцкага ваяводзтва. У 1934 годзе статус паселішча панізілі да вёскі.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Нарву акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень вёску перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Нарва ўвайшла ў склад БССР, у Беластоцкую вобласьць. З чэрвеня 1941 да ліпеня 1944 году вёска зноў знаходзілася пад акупацыяй нацысцкай Нямеччыны. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Нарву Польскай Народнай Рэспубліцы. У 1975—1998 гадох вёска ўваходзіла ў склад Беластоцкага ваяводзтва.

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

XIX стагодзьдзе: 1845 год — 725 чал.^[4]; 1857 год — 994 чал., зь іх 533 праваслаўныя, 309 каталікоў і 152 юдэі^[5]
XX стагодзьдзе: 1921 год — 963 чал., зь іх паводле веры 307 каталікоў, 237 праваслаўных і 419 юдэяў; паводле нацыянальнасьці (згодна з афіцыйнай польскай статыстыкай) 568 палякаў, 51 беларус і 344 жыды^[6]
XXI стагодзьдзе: 2013 год — 1436 чал.

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Забудова гістарычная (XIX — пачатак XX ст.; фрагмэнты)
Капліца Сьвятога Вінцэнта (1840—1848)
Касьцёл Сьвятога Станіслава і Ўнебаўзяцьця Найсьвяцейшай Панны Марыі^[7] (1775, перабудова фасаду ў 1852—1882), званіца (1772)
Кіркут (XIX—XX стагодзьдзі; руіны)
Могілкі: каталіцкія, праваслаўныя
Парафіяльны дом (XIX ст.)
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа^[8] (1882; мураўёўка)

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Капліца Маці Божай (каля 1726, згарэла ў 2000)
Сынагога Новая (каля 1915, згарэла ў 1973)^[9]
Сынагога Старая (пачатак XIX ст., згарэла ў пачатку XX ст.)

Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці Нарвы
Касьцёл Сьвятога Станіслава і Ўнебаўзяцьця
Капліца Сьвятога Вінцэнта
Царква Ўзьвіжаньня Сьвятога Крыжа
Праваслаўныя могілкі

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. (пол.) Праверана 15 кастрычніка 2015 г.
^ Pudlaśki nazvy. Narva svoja.org Праверана 15 кастрычніка 2015 г.
^ Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 204.
^ Krzywicki J. Narew // Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 910.
^ Бобровский П.О. Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Гродненская губерния. Часть 1. Приложения, Санкт-Петербург: Тип. департамента генерального штаба, 1863, Приложение Н 60 (рас.) Электронная энциклопедия и библиотека Руниверс Праверана 15 кастрычніка 2015 г.
^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5: województwo białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924. S. 19.
^ NAREW – Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa i Męczennika (пол.) Diecezja drohiczyńska Праверана 15 кастрычніка 2015 г.
^ Parafia Prawosławna w Narwi (пол.) Gmina Narew. Oficjalna strona internetowa Праверана 15 кастрычніка 2015 г.
^ Synagoga (Narew) (пол.) Wirtualny sztetl Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў / Маст. А. Бажэнаў. — Менск: «Полымя», 1998. — 287 с.: іл. ISBN 985-07-0131-5.
Michaluk D. Z dziejów Narwi i okolic. W 480 rocznicę nadania prawa chełmińskiego 1514—1994. — Białystok — Narew, 1996.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VI: Malczyce — Netreba. — Warszawa, 1885.

[gus-1] Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. (пол.) Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[svojašastały-2] Pudlaśki nazvy. Narva svoja.org Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[3] Цітоў А. Геральдыка Беларускіх местаў. — Менск, 1998. С. 204.

[4] Krzywicki J. Narew // Słownik geograficzny... T. VI. — Warszawa, 1885. S. 910.

[auto-5] Бобровский П.О. Материалы для географии и статистики России, собранные офицерами Генерального штаба. Гродненская губерния. Часть 1. Приложения, Санкт-Петербург: Тип. департамента генерального штаба, 1863, Приложение Н 60 (рас.) Электронная энциклопедия и библиотека Руниверс Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[6] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5: województwo białostockie. — Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924. S. 19.

[katparbotki-7] NAREW – Parafia Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława Biskupa i Męczennika (пол.) Diecezja drohiczyńska Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[parbotki-8] Parafia Prawosławna w Narwi (пол.) Gmina Narew. Oficjalna strona internetowa Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[zyd-9] Synagoga (Narew) (пол.) Wirtualny sztetl Праверана 15 кастрычніка 2015 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]