Нікаля Сарказі

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Нікаля Сарказі
23-і прэзыдэнт Францускай рэспублікі
16 траўня 2007 — 15 траўня 2012
Папярэднік: Жак Шырак
Наступнік: Франсуа Алянд
Міністар унутраных справаў Францыі
31 траўня 2005 — 26 сакавіка 2007
Прэм’ер-міністар: Дамінік дэ Вільпэн
Папярэднік: Дамінік дэ Вільпэн
Наступнік: Франсуа Баруэн
Міністар эканомікі Францыі
31 сакавіка 2004 — 28 лістапада 2004
Прэм’ер-міністар: Жан-П’ер Рафарэн
Папярэднік: Франсыс Мэр
Наступнік: Эрвэ Гаймар
218-ы Міністар унутраных справаў Францыі
7 траўня 2002 — 31 сакавіка 2004
Прэм’ер-міністар: Жан-П’ер Рафарэн
Папярэднік: Даніэль Ваян
Наступнік: Дамінік дэ Вільпэн
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся: 28 студзеня 1955 (69 гадоў)
Парыж
Партыя: Зьвяз за народны рух
Сужэнец: 1) Мары-Дамінік Кюльёлі (1982—1996)
2) Сэсылія Сыганэр-Альбэніс (1996—2007)
3) Карла Бруні (з 2008)
Дзеці: сыны: П'ер і Жан (ад 1-га шлюбу), Луі (ад 2-га)
Бацька: Paul Sarkozy[d]
Маці: Andrée Mallah[d]
Адукацыя:
Узнагароды:
Ордэн Алтын Қыран
Ордэн Алтын Қыран

Нікаля́ Поль Стэфа́н Сарказі́ дэ Надзь-Бо́ча (па-француску: Nicolas Sarkozy, поўнае імя Nicolas Paul Stéphane Sárközy de Nagy-Bócsa; нарадзіўся 28 студзеня 1955 году, Парыж) — францускі дзяржаўны і палітычны дзеяч, 23-і прэзыдэнт Францускай рэспублікі і 6-ы прэзыдэнт Пятай Францускай рэспублікі. Як прэзыдэнт, па пасадзе зьяўляўся су-князем Андоры і вялікім магістрам ордэна Ганаровага легіёна. Абраны прэзыдэнтам 6 траўня 2007 году, уступіў у пасаду 16 траўня, зьмяніўшы на пасту главы дзяржавы Жака Шырака.

Лідэр кіруючай партыі «Зьвяз за народны рух» (па-француску: Union pour un mouvement populaire, UMP) (з 2004 да ўступа ў пасаду). У 1993—1995, 2002—2004 і з 2005 па 2007 займаў міністэрскія пасты ва ўрадзе Францыі. Таксама да ўступа ў пасаду прэзыдэнта рэспублікі зьяўляўся старшынём генэральнай рады дэпартамэнта О-дэ-Сэн.

У Францыі вядомы пад мянушкай «Сарко» (Sarko), якую выкарыстаюць як яго прыхільнікі, так і апанэнты.

Біяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бацькі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Бацька — Пол Надзь-Боча Шаркёж — нарадзіўся ў Будапэшце ў сям’і дробнага вугорскага двараніна-пратэстанта (дваранства і герб дадзеныя сям’і ў 1628 імпэратарам Фэрдынандам II за подзьвігі продка ў гады Трыццацігадовай вайны), які валодаў землямі блізу гораду Сальнок і невялікім замкам Алатыян (Alattyán) у 100 км ад сталіцы. Яго продкі былі чальцамі муніцыпалітэта Сальнока. З прыходам Савецкага войска ў 1944 сям’я пакінула краіну. У Бадэн-Бадэне Поль Сарказі (так ён афранцузіў сваё імя і прозьвішча) запісаўся ва Францускі замежны легіён, склаў пяцігадовы кантракт і праходзіў службу ў Альжыры. Не жадаючы адпраўляцца ў Індакітай, у 1948 дэмабілізаваўся. Атрымаў францускае грамадзянства і пасяліўся ў Марсэле, неўзабаве пераехаўшы ў Парыж. У 1949 ажаніўся на Андрэ Маля (Andrée Mallah) — студэнтцы юрыдычнага факультэта, дачцэ вядомага лекара ў рэспэктабэльнай 17-й парыскай акрузе. Яе бацька Бэнэдыкт Маля (Benedict Mallah) быў габрэем-сэфардам, імігрантам з Салёнікаў, якія перайшлі ў каталіцтва, яе маці, Адэль Буўе — францужанка, мэдсястра з Савоі, каталіцкага веравызнаньня. Ад шлюбу Поля Сарказі і Андрэ Маля нарадзілася трое дзяцей: Гіём (1952), Нікаля (1955) і Франсуа (1957).

У 1959 Сарказі-старэйшы пакінуў сям’ю, пасьля гэтага яшчэ двойчы пабываўшы ў шлюбе. Маці, каб выгадаваць дзяцей, скончыла адукацыю і стала адвакатам.

Дзяцінства[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нікаля Сарказі правёў першыя гады свайго жыцьця ў 17-й акрузе Парыжу. Пазьней сям’я перабралася ў суседняе мястэчка Нёі-сюр-Сэн — шчасную камуну заходняй 17-й акругі за межамі Парыжу. Бацька практычна не ўдзельнічаў у выхаваньні дзяцей і не дапамагаў сям’і, хоць зьяўляўся заможным чалавекам. Уплыў на Сарказі аказваў дзядуля, па рэлігіі каталік, а па палітычных поглядах — галіст. Сям’я жадала, каб дзеці цалкам асыміляваліся ў францускім грамадзтве. Дзіцём Сарказі, па яго ўласных словах, не пачуваў сябе паўнавартасным французам і пакутаваў ад свайго параўнальна нізкага матэрыяльнага становішча, і, акрамя таго, ня быў досыць моцным, каб пастаяць за сябе. Пазьней ён неаднаразова заяўляў, што менавіта зьневажэньні дзяцінства і адсутнасьць бацькі зрабілі яго такім, якім ён ёсьць цяпер. Яго амбіцыі і імкненьне ва ўладу выглядаюць як кампэнсаваньне за другаразрадны статус у юнацкасьці. Сьцьвярджаецца, што бацька аднойчы нібы сказаў яму, што той ніколі ня зможа стаць прэзыдэнтам Францыі, таму што такія рэчы бываюць толькі ў Злучаных Штатах.

Адукацыя, праца, сям'я[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Адукацыю атрымаў у прыватнай каталіцкай школе. Па водгуках, вучыўся даволі пасродкава. У 1973 атрымаў дыплём бакаляўра. У 1978 скончыў Інстытут палітычных навук у Парыжы па дзяржаўным праве і палітычным навукам, а таксама курс прыватнага правы (без дыплёма). Стаў адвакатам, які спэцыялізуецца ў францускім камэрцыйным праве, а дакладней — у праве ў вобласьці нерухомасьці.

  • 23 верасьня 1982 ажаніўся на карсыканцы Мары-Дамінік Кюльёлі (Marie-Dominique Culioli), дочцы фармацэўта зь Віка (карсыканская вёска да поўначы ад сталіцы выспы Аяча). У іх нарадзілася двое сыноў — П’ер (1985) і Жан (1987).
  • У 1984, быўшы мэрам Нэі-сюр-Сэн, пазнаёміўся з Сэсыліей Мартэн, народжанай Сыганэр-Альбэніс (Cécilia Ciganer-Albeniz), якая была жонкай главы мясцовага тэлеканала (Сарказі ў якасьці мэра кіраваў цырымоніяй іх шлюбу). У Нікаля і Сэсыліі завязаўся раман, які завяршыўся цяжкім разводам Сарказі зь першай жонкай. У 1996 яны ўступілі ў шлюб, у 1997 у іх нарадзіўся сын Люі. У іх сям’і жылі таксама дзьве дачкі Сэсыліі ад першага шлюбу Жудыт (1984) і Жана-Мары (1989).

Спадарыня Сарказі гуляла публічную ролю, часта зьяўлялася разам з мужам у грамадзкіх месцах і выконвала ролю яго памагатага, што для францускай палітыкі было даволі незвычайным. У 2005 у францускай прэсе зьявіліся паведамленьні аб крызісе іх адносін і падрыхтоўцы да разводу. У той час развод ня рушыў ўсьлед, але і ў наступным адносіны пары працягвалі інтрыгаваць грамадзтва (Сарказі рэзка выступаў супраць умяшаньня ў сваё асабістае жыцьцё). Сэсылія ў адных выпадках зьяўлялася на публіцы з мужам, у іншых — безь яго, галасавала разам зь ім у першым туры прэзыдэнцкіх выбараў 2007 году, але не ў другім. Яна прысутнічала на інаўгурацыі Нікаля 16 траўня разам са сваімі трыма дзецьмі, а таксама двума сынамі мужа ад першага шлюбу. На цырымонію прышлі і бацькі прэзыдэнта, якія расталіся амаль паўстагодзьдзя назад.

17 кастрычніка 2007 году ў францускай прэсе зьявіліся чуткі, паводле якіх Сэсылія і Нікаля падалі 15 кастрычніка ў суд дакумэнты аб разводзе[1]. 18 кастрычніка было афіцыйна абвешчана, што развод па ўзаемнай згодзе ўжо адбыўся, і што сын Люі застанецца з маці.

2 лютага 2008 Сарказі ўступіў у трэці шлюб — з фотамадэльлю і сьпявачкай італьянкай Карлай Бруні.

Агульная палітычная характарыстыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сарказі і Дзяржаўны сакратар ЗША Кандаліза Райс. 2006

Палітолягі адзначаюць яго высокія лідэрскія якасьці і харызму. Па перакананьнях — правы кансэрватар. Выступае за паніжэньне падаткаў і сацыяльных выдаткаў. Прыхільнік эўрапейскай інтэграцыі. Судзячы па яго выступах, падтрымлівае традыцыйныя францускія каштоўнасьці сьвецкай дэмакратычнай дзяржавы, якія ўвабралі ў сябе і досьвед хрысьціянскай цывілізацыі. У пытаньні асыміляцыі імігрантаў зважае першым чынам на іх здольнасьць прыняць гэтыя каштоўнасьці. Лічыцца саюзьнікам ЗША. Некаторыя журналісты, крытычна настроеныя да палітыкі Штатаў, такія, як Т’еры Мэйсан, вінавацяць Сарказі ў тым, што ён агент сіянізма і ЦРУ[2]. Апанэнты і шматлікія незалежныя дасьледнікі завуць Сарказі лібэралам або ўльтралібэралам[3]; сам ён адмаўляе такое азначэньне і сьцьвярджае, што ён «прагматык».

Сарказі зьяўляецца постацьцю, у вышэйшай ступені якая палярызоўвае грамадзтва. Ён — самы папулярны[4] і ў той жа час самы непапулярны з правых палітыкаў апошняга часу, яго асоба зьяўляецца прадметам сталай крытыкі і насьмешак з боку левых. Распаўсюджаныя такія фэномэны, як адмысловыя акцыі «анты-Сарказі», галасаваньне па прынцыпе «хто заўгодна, толькі ня ён». У той жа час прыхільнікі Сарказі таксама зьяўляюцца магутнай і досыць кансалідаванай сілай.[5]

Кар'ера да абраньня прэзыдэнтам[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У 1974 Сарказі ўступіў у партыю «Зьвяз дэмакратаў за рэспубліку». У 22 гады ён стаў чальцом гарадзкой рады ў родным Нёі-сюр-Сэн, у 28 — мэрам гораду (1983), застаючыся на гэтым пасту да 2002. У 1979—1981 узначаліў моладзевы камітэт па падтрымцы Жака Шырака на прэзыдэнцкіх выбарах 1981 году. З гэтага моманту ён стаў саюзьнікам і пратэжэ будучагаі прэзыдэнта.

У 1993 Сарказі ўславіўся тым, што асабіста вёў перамовы з тэрарыстам, які ўзяў у закладнікі дзяцей у дзіцячым садку Нёі. У тым жа годзе ён увайшоў ва ўрад Эдуара Баладура, дзе атрымаў крэсла міністра па бюджэце і пост афіцыйнага прадстаўніка ўрада. Акрамя гэтага выконваў абавязкі міністра па камунікацыях. Шырак вельмі добразычліва да яго ставіўся, аднак на выбарах 1995 году ён парваў з Шыракам і падтрымаў Балядура, чый рэйтынг у пачатку выбарчай кампаніі складаў 50 %, тады як у Шырака быў усяго 14 %. Пасьля таго, як Шырак выйграў выбары, Сарказі пазбавіўся сваіх пастоў ва ўрадзе. Шырока распаўсюджанае меркаваньне, што Шырак успрыняў паводзіны Сарказі як здрада, і з гэтага моманту стаўленьня двух францускіх палітыкаў сталі варожымі. Аднак на выбарах 2002 году Сарказі падтрымаў Шырака, і ў траўні 2002 пасьля свайго цяжкага перавыбраньня прэзыдэнт прызначыў Сарказі міністрам унутраных справаў ва ўрадзе Жан-П'ера Рафарэна.

У 2004 у сувязі з вызваленьнем месца старшыні кіравальнай партыі «Зьвяз народнага руху» (старшыня Ален Жупэ быў абвінавачаны ў карупцыі і прысуджаны да паразы ў правах) пачаліся пошукі новага лідэра. Сарказі разглядаўся як найболей верагодны кандыдат. Шырак і яго прыхільнікі першапачаткова высунулі лозунг «Хто заўгодна, толькі не Сарказі», але ў выніку змушаныя былі саступіць, і ў траўні 2004 Сарказі быў абраны старшынём (85,1 % галасоў). Па дамове з Шыракам, ён пакінуў міністэрскія пасты і засяродзіўся на партыйнай працы. За час яго старшынства колькасьць партыі павялічылася. Калі 31 траўня 2005 кабінэт міністраў сышоў у адстаўку з-за няўдалага галасаваньня па Эўрапейскай канстытуцыі, Сарказі быў запрошаны ў новы ўрад Дамініка дэ Вільпэна, дзе для яго быў адноўлены раней скасаваны пост дзяржаўнага міністра — другой асобы ва ўрадзе.

Дзейнасьць ва ўрадзе[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Назіральнікі адзначалі актыўнасьць Сарказі на міністэрскай працы. Ён стала разьяжджаў па краіне. Крытыкі абвінавачвалі яго ў папулізьме і злоўжываньні рыторыкай сілы. Прыхільнікі адзначалі, што яму даручаліся самыя цяжкія ўчасткі працы.

На пасту міністра ўнутраных справаў яму прыйшлося шукаць рашэньне некалькіх вострых праблем. У прыгарадах буйных гарадоў квітнела злачыннасьць. Францыю залыгала хваля антысэмітызму, расла напружанасьць у мусульманскай абшчыне. Абвастрэньне становішча было характэрна і для традыцыйнага агменю сэпаратысцкай напружанасьці — выспы Корсыка, дзе ў 2002 адбылося больш 200 тэрактаў.

Перадвыбарныя плакаты Сарказі, выстаўленыя яго супернікамі ў сатырычных мэтах на мыйцы «Кэрхэр»

Рэформы, якія праводзіў Сарказі, выклікалі неадназначную рэакцыю. Лібэральная грамадзкасьць вінаваціла яго ў замаху на грамадзянскія правы. Курс на дужаньне з злачыннасьцю ўключаў узмацненьне прысутнасьці паліцыі на вуліцах і пашырэньне паўнамоцтваў праваахоўных органаў. Узмацнілася дужаньне з прастытуцыяй. Быў узмоцнены кантроль на дарогах, што дазволіла зьнізіць лік ДТЗ. Падчас беспарадкаў у прыгарадах Парыжу (2005) Сарказі назваў іх удзельнікаў хуліганамі і адкідамі (voyous et racailles). Ён таксама заклікаў «ачысьціць прыгарады кэрхэрамі» («Кэрхэр», або, у францускім вымаўленьні, «Каршэр» — фірма, якая вырабляе прылады для мыйкі пад моцным ціскам машын, фасадаў будынкаў і т. п.), што выклікала грамадзкі рэзананс, супастаўны з выказваньнем Пуціна «мачыць у сарціры».

У адносінах зь ісламскай абшчынай праводзіў гнуткую палітыку. Узмацніў жорсткасьць кантролю за нелегальнай іміграцыяй. Падчас пратэстаў супраць закона аб забароне хіджабаў у школах прама заявіў, што проціпастаўленьне ісламу рэспубліканскім каштоўнасьцям недапушчальна. Зь іншага боку, ён вядомы як прыхільнік канцэпцыі «пазытыўнай дыскрымінацыі», якую, аднак, прэм’ер і прэзыдэнт пасьпяшаліся адпрэчыць як супярэчную ідэалам роўнасьці. У 2003 падтрымаў стварэньне прыватнай некамэрцыйнай Францускай рады па мусульманскай рэлігіі. Таксама прапанаваў зьмяніць закон 1905 аб аддзяленьні царквы ад дзяржавы, каб дазволіць фінансаваньне рэлігійных арганізацыяў з францускіх грошай замест замежных ахвяраваньняў, якія толькі спрыяюць распальваньню радыкалізму.

У сваёй кнізе «Рэспубліка, рэлігія і надзея» Сарказі заявіў у 2004: «Я прыналежу каталіцкай культуры, каталіцкай традыцыі, каталіцкай веры. Нават калі мая рэлігійная практыка носіць эпізадычны характар, я лічу сябе чальцом Каталіцкай Царквы». 21 красавіка 2007 у інтэрвію каталіцкаму штотыднёвіку «Famille Chrétienne» заявіў, што хрысьціянства «было сьведкай нараджэньня францускай нацыі» і пакінула «велізарную спадчыну культурных, маральных, інтэлектуальных і духоўных каштоўнасьцяў». Іншаму каталіцкаму выданьню — «Le Pélerin» — Сарказі паведаміў 4 траўня, незадоўга да абраньня прэзыдэнтам, што Францыя — «сьвецкая краіна», а яго каталіцкія перакананьні ня будуць «прама ўплываць» на палітычную праграму; у той жа час ён выказаўся за традыцыйны гетэрасэксуальны шлюб і супраць эўтаназіі[6].

Абраньне прэзыдэнтам[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Выбары прэзыдэнта Францыі (2007)
Сарказі на сустрэчы з выбарнікамі ў Тулузе 12 красавіка 2007

14 студзеня 2007 агульнанацыянальны зьезд партыі «Зьвяз за народны рух» (UMP, ЗНР) 98 % галасоў зацьвердзіў Сарказі ў якасьці кандыдата на прэзыдэнцкіх выбарах (канец красавіка-пачатак траўня 2007). За некалькі дзён да зьезду ЗНР аб сваёй падтрымцы кандыдатуры Сарказі публічна заявілі Ален Жупэ (экс-прэм’ер Францыі) і Мішэль Аліа-Мары (міністар абароны). Яшчэ адзін былы прэм’ер-міністар, Жан П'ер Рафарэн, выступіў на зьезьдзе з адназначнай падтрымкай Сарказі. Такім чынам, кіраўніцтва партыі вызначылася ў карысьць аднаго кандыдата. 21 сакавіка аб сваёй падтрымцы яго кандыдатуры заявіў і Жак Шырак, які рашыў не балатавацца ў трэці раз. У сакавіку 2007 Сарказі сышоў з паста міністра, каб прысьвяціць сябе перадвыбарнай кампаніі.

Тамака жа. 12 красавіка 2007

Перад выбарамі Сарказі вёў актыўную кампанію, сустракаючыся са сваімі прыхільнікамі як у рэгіёнах, традыцыйна якія падтрымліваюць правых, так і ў што галасуюць за сацыялістаў. Яго апанэнты вінавацілі Сарказі ў тым, што ён ня можа наведаць няшчасны парыскі квартал без 300 чалавек аховы. Першапачаткова па выніках апытаньняў Сарказі некалькі саступаў Руаяль, але пачынальна зь лютага нязьменна лідыраваў ва ўсіх рэйтынгах.

У першым туры выбараў, які адбыўся 22 красавіка 2007, Сарказі набраў 31 %; другое месца заняла кандыдат сацыялістаў Сэгален Руаяль. Наступная кампанія была адзначаная інтрыгай вакол лёсу 18 % галасоў, атрыманых у першым туры Франсуа Байру. Байру спачатку заявіў, што не падтрымае ні аднаго з кандыдатаў, але затым сказаў, што «не будзе галасаваць за Сарказі».

Падчас тэледэбат, якія адбыліся 2 траўня, Сарказі, паводле адзнакі большасьці аналітыкаў, трымаўся ўпэўненей Руаяль і з іроніяй рэагаваў на яе эмацыйныя выказваньні. Гэтыя дэбаты спрыялі некатораму росту яго рэйтынгу (зрэшты, ён лідыраваў і да таго).

Другі тур 6 траўня прынёс перамогу Сарказі, які набраў 53 %. У дзень выбараў, яшчэ да аб’явы папярэдніх вынікаў, пачаліся беспарадкі левай моладзі ў Ліёне і Парыжы. Канстытуцыйная рада абвясьціла канчатковыя вынікі выбараў 10 траўня і абвясьціла Сарказі прэзыдэнтам рэспублікі пачынальна з моманту заканчэньня паўнамоцтваў Шырака[7].

Прэзыдэнцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сарказі ў дзень інаўгурацыі

Уступ у пасаду Сарказі адбылося 16 траўня. У 11 гадзін раніцы Жак Шырак прыняў яго ў Элісейскім палацы і падчас прыватнай гутаркі перадаў яму код ад ядзернага арсэнала. Затым Сарказі праводзіў Шырака з Элісэйскага палаца і вярнуўся ў парадную залу, дзе яго прывітаў старшыня Канстытуцыйнай рады, а затым новаабранаму прэзыдэнту паднесьлі ланцуг гросмайстра ордэна Ганаровага легіёна. Ён уступіў у пасаду, падпісаўшы пратакол перадачы яму рэгалій. Пры гэтым быў аддадзены артылерыйскі салют (21 залп), а ў гонар г-ні Сарказі аркестар гуляў кампазыцыю Leyenda, напісанай яе дзедам Язэпам Альбэнісам. Прэзыдэнт рэспублікі вымавіў прамову, дзе пералічыў 12 «патрабаваньняў», высунутых яму выбарнікамі.

Затым картэж прэзыдэнта ў суправаджэньні эскорту кавалерыі і матацыклістаў прайшоў на Элісэйскія палі, дзе прэзыдэнт усклаў кветкі да Магілы невядомага салдата ў Трыюмфальнай аркі, а таксама пакланіўся помнікам Жоржу Клемансо і Шарлю дэ Голю. Падчас прытрымліваньня картэжа Сарказі ў парушэньне пратаколу некалькі разоў выходзіў прывітаць народ. Цырымонія завяршылася ў Булонскім лесе, дзе прэзыдэнт кароткай прамовай ушанаваў памяць расстраляных тамака ў 1944 годзе герояў Супраціва.

Зьмены ў статусе прэзыдэнта[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Неўзабаве пасьля ўступа ў пасаду прэзыдэнт падвысіў сабе зарплату на 140 %[8] і панізіў сабе падаткі[9], што выклікала вельмі неадназначную рэакцыю ў грамадзтве.

У чэрвене-ліпені 2007 г. другая жонка прэзыдэнта Сэсылія выконвала шэраг грамадзкіх даручэньняў, зьвязаных з вызваленьнем асуджаных лібійскім судом баўгарскіх мэдыкаў. Гэта (а таксама карыстаньне ёю фінансамі Элісэйскага палаца) таксама паставіла яе пад нападкі прэсы, крытычнай да яе мужу, аднак у кастрычніку 2007 году Нікаля і Сэсылія разьвяліся. Да шлюбу Сарказі з Карлай Бруні 2 лютага 2008 г. у Францыі не было першай лэдзі (да гэтага прэзыдэнтамі, без шлюбу, былі толькі халасты да абвяшчэньня імпэратарам Луі Напалеон Банапарт і аўдавелы Рэнэ Коці). Сарказі стаў першым прэзыдэнтам, якія ўступіў у шлюб падчас знаходжаньня на пасадзе.

Унутраная палітыка. Урад[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

17 траўня Сарказі прызначыў прэм'ер-міністрам свайго блізкага паплечніка Франсуа Фіёна, які займаў падчас другога тэрміна Шырака міністэрскія пасты. 18 траўня Фіён сфармаваў урад, куды ўвайшлі экс-прэм’ер Ален Жупэ (як дзяржаўны міністар), левы дзеяч Бэрнар Кушнэр (як міністар замежных справаў) і шэраг чальцоў кабінэта дэ Вільпэна, уключаючы Мішэль Аліа-Мары, якая ўзначаліла МУС.

У чэрвені таго жа году Парлямэнцкія выбары ў Францыі (2007) прынесьлі партыі Сарказі большасьць, аднак яна атрымала некалькі менш месцаў, чым разьлічвала. Акрамя таго, не абраны дэпутатам Жупэ падаў з урада ў адстаўку.

На пасту прэзыдэнта Сарказі заснаваў мноства камісій і кансультатыўных рад, закліканых вырашыць розныя ўнутрапалітычныя і эканамічныя праблемы; увосень 2007 году справаздачы павінны былі падаць ня меней 16 камісій — унікальны выпадак у гісторыі Пятай рэспублікі.

У кастрычніка-лістападзе 2007 разгарэліся новыя грамадзкія маніфэстацыі і страйкі ў Францыі (асабліва маштабным стаў страйк працаўнікоў транспарта), якія неўзабаве ізноў пераросьлі ў беспарадкі ў прыгарадах Парыжу, супастаўныя па маштабе з падзеямі 2005 году.

У 2011 годзе ўрад Францыі выслаў з краіны каля 33 000 нелегальных перасяленцаў, зь іх 10 тыс. цыганоў[10] у Баўгарыю і Румынію.

Вонкавая палітыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Адносіны з Нямеччынай[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Падчас свайго першага замежнага візыту (ужо ў дзень інаўгурацыі) Сарказі, напатканы з канцлерам Нямеччыны Ангелай Мэркель, заклікаў Нямеччыну да актывізацыі супрацоўніцтва.

Адносіны з Расеяй[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

22 траўня 2007 Сарказі меў першую тэлефонную гутарку з Пуціным[11]. Традыцыі галізма арыентаваныя на «адмысловыя» партнёрскія адносіны з Расеяй. Аднак з прычыны дэкляруемага падчас перадвыбарнай кампаніі атлянтычнага вэктару вонкавай палітыкі прэзыдэнта контуры палітыкі Сарказі ў адносінах з Расеяй пакуль смутныя. Падчас перадвыбарнай кампаніі Сарказі ў лютым 2007 году казаў аб неабходнасьці «эвалюцыі Расеі» ў вобласьці правоў чалавека, згадаўшы 200 тысячаў загінулых і 400 тысячаў уцекачоў у выніку чачэнскага канфлікту. Гутарка з Пуціным суправаджаўся разгорнутым камэнтаром Элісэйскага палаца, у якім прэзыдэнт Сарказі адклікаўся аб Расеі і яе ўладах больш добразычліва. Нікаля Сарказі заявіў, што «надае важнасьць прывілеяваным адносінам паміж двума краінамі», што Расея «вялікая дзяржава» (grande nation), а Пуцін — «чалавек, зь якім можна гаварыць», які забясьпечыў «стабільнасьць Расеі». Назіральнікі адзначаюць, што Пуцін павіншаваў Сарказі з абраньнем толькі праз двое сутак пасьля афіцыйнай аб’явы вынікаў выбараў, а асабіста толькі праз тыдзень пасьля інаўгурацыі, вытрымаўшы вызначаную паўзу. Разам з тым Крэмль падкрэсьліў неабходнасьць падтрымліваць высокі ўзровень інтэнсіўнасьці франка-расейскага супрацоўніцтва і дыялёгу.

Эўразьвяз[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Прыярытэтам вонкавай палітыкі Сарказі зьяўляецца Эўропа, у прыватнасьці Эўрапейскі Зьвяз. Менавіта ён стаў адным з аўтараў і актыўных прыхільнікаў Лісабонскай дамовы, якая зьмяняе Дамову аб стварэньні ЭЗ і Дамова аб стварэньні ЭЭЗ, — дамовы, замяніўшага праект Эўрапейскай канстытуцыі, адпрэчаны на рэфэрэндумах у Францыі і Нідэрляндах у траўні-чэрвені 2005 г. Па меркаваньні афіцыйнага Парыжу, дадзеная дамова, падпісанае 13 сьнежня 2007 г., з аднаго боку, дапамагае ЭЗ больш амбіцыйна дзейнічаць у розных абласьцях, зь іншай, — улічвае меркаваньне францускага і нідэрляндзкага народаў. Тым ня менш, сам характар Дамовы, а таксама спосаб яго ратыфікацыі (парлямэнтам Францыі, якія памкнуліся ў складзе кангрэса 8 лютага 2008 г.) выклікае жывыя дэбаты ў францускім грамадзтве і сярод палітыкаў. Сарказі таксама прапанаваў выпрацаваць новую стратэгію бясьпекі ЭЗ наўзамен прынятай у 2003 г. (усярэдзіне краінаў Сарказі пачаткаў працэс распрацоўкі новай Белай кнігі па нацыянальнай абароне замест прынятай у 1994 г.) Шырока абмяркоўваюцца пляны Сарказі па поўным вяртаньні Францыі ў ваенныя структуры НАТА, аднак гэта абумоўленае разьвіцьцём абаронных ініцыятыў ЭЗ і рэформай Альянсу.

Пашырэньне ЭЗ. Турцыя і Балканы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Таксама Сарказі выступае супраць неадкладнага ўступа Турцыі ў ЭЗ, паколькі лічыць, што Эўропа павінна быць «палітычным праектам», а не «субрэгіёнам ААН»; ён падкрэсьлівае ўнутраныя праблемы Турцыі, нестабільнасьць у рэгіёне, няздольнасьць ЭЗ прыняць гэтую дзяржаву без дэстабілізацыі свайго функцыянаваньня. Акрамя таго, паміж краінамі існуе шэраг двухбаковых праблем (па рашэньні Турцыі француская кампанія «Gaz de France» выйшла з праекту газаправода «Nabucco» у лютым 2008 г., Анкара тлумачыць гэтае дзеяньне тым, што Парыж афіцыйна прызнае генацыд армян 1915 г. у Турцыі; праект Міжземнаморскага Зьвяза, падтрымоўваны Сарказі, разглядаецца Турэччынай як магчымая спроба падмяніць міжземнаморскім супрацоўніцтвам уступ у ЭЗ для яе). Пры гэтым Сарказі ўсяляк спрабуе не дапусьціць сур’ёзнага пагаршэньня адносін з Турэччынай, падкрэсьліваюцца сяброўскія гістарычныя сувязі з гэтай краінай, прапаноўваюцца розныя формы супрацоўніцтва з ЭЗ — «партнёрства», «асацыяцыя».

Сарказі афіцыйна падтрымлівае ўступ у ЭЗ дзяржаваў Заходніх Балкан (кандыдатаў — Харватыі, Македоніі і патэнцыйных кандыдатаў — Сэрбіі, Босьніі і Гэрцагавіны, Чарнагорыі, Косава (у адпаведнасьці з рэзалюцыяй 1244 СБ ААН), Альбаніі), але толькі пры захаваньні імі ўсіх крытэраў. Толькі ў стаўленьні Харватыі ня будзе ўжывацца артыкул 88-5 Канстытуцыі Францыі, паводле якой «Любы праект закона, дазвалялы ратыфікацыю дамовы адносна ўступы дзяржавы ў Эўрапейскі Зьвяз, выносіцца на рэфэрэндум прэзыдэнтам Рэспублікі».

Незалежнасьць Косава[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сарказі ўдзельнічаў у чэрвені 2007 году ў саміце Вялікай васьмёркі ў Нямеччыне, дзе выступаў за незалежнасьць Косава.

Францыя прызнала Косава 18 лютага 2008 г., на наступны дзень пасьля абвяшчэньня незалежнасьці. Пры гэтым Парыж мае намер наладжваць добрыя адносіны і з Косава, і з Сэрбіяй і бачыць для абедзьвюх краінаў эўрапейскі далягляд.

Узнагароды[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Нікаля Сарказісховішча мультымэдыйных матэрыялаў