Палонка

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Палонка
лац. Pałonka
Краіна: Беларусь
Вобласьць: Берасьцейская
Раён: Баранавіцкі
Сельсавет: Палонкаўскі
Плошча:
  • 2,4716 км²[1]
Насельніцтва: 694 чал. (2010)
Часавы пас: UTC+3
Тэлефонны код: +375 163
Паштовы індэкс: 225332
СААТА: 1204880041
Нумарны знак: 1
Геаграфічныя каардынаты: 53°8′38″ пн. ш. 25°43′4″ у. д. / 53.14389° пн. ш. 25.71778° у. д. / 53.14389; 25.71778Каардынаты: 53°8′38″ пн. ш. 25°43′4″ у. д. / 53.14389° пн. ш. 25.71778° у. д. / 53.14389; 25.71778
Палонка на мапе Беларусі ±
Палонка
Палонка
Палонка
Палонка
Палонка
Палонка
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Пало́нка[2] — вёска ў Беларусі, на рацэ Ісе. Цэнтар сельсавету Баранавіцкага раёну Берасьцейскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 694 чалавекі. Знаходзіцца за 20 км на захад ад Баранавічаў, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Палонка (лінія Баранавічы — Ваўкавыск); на аўтамабільнай дарозе Новая Мыш — Слонім.

Палонка — даўняе мястэчка гістарычнай Слонімшчыны (частка Наваградчыны). Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся кляштар дамініканаў.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вялікае Княства Літоўскае[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першы пісьмовы ўпамін пра Палонку як сяло, уладаньне Сапегаў датуецца 1506 годам. Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў яна ўвайшла ў склад Слонімскага павету Наваградзкага ваяводзтва.

У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай (1654—1667) 28 чэрвеня 1660 году каля Палонкі адбылася бітва, у якой абаронцы Вялікага Княства Літоўскага нанесьлі паразу маскоўскім захопнікам. У 1680 годзе ў мястэчку заснавалі дамініканскі кляштар (існаваў да 1830 году). На 1756 год Палонка была цэнтрам маёнтку, якім валодаў Бэнэдыкт Булгак. У гэты час у мястэчку было 46 двароў, сярод местачкоўцаў былі рымар Сымон Шымарскі, ткач Мартын Сталярчук, сталяр Яска Рашко, сьлесар Міхаіл Макоўскі, шаўцы Гінол Кантон, Андрэй Юрно, Яська Сьлесарчук, краўцы Пётар і Ян Шацына, Мацей Шамровіч, Аляксандар Кахановіч.

Пад уладай Расейскай імпэрыі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Палонка апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, у Наваградзкім павеце. У 1-й палове 1880-х гадоў у мястэчку было каля 20 двароў, царква, царкоўна-прыходзкая школа, 2 юдэйскія школы. У пачатку XX стагодзьдзя ў Палонцы было 56 двароў, земская народная вучэльня.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Палонку занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Палонка абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яна ўвайшла ў склад Беларускай ССР, у Баранавіцкі павет («падраён») Баранавіцкага раёну[3]. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Палонка апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у гміне Новая Мыш Баранавіцкага павету Наваградзкага ваяводзтва.

У 1939 годзе Палонка ўвайшла ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году стала цэнтрам сельсавету Навамышанскага раёну (з 25 сьнежня 1962 году ў Баранавіцкім раёне). Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1998 год тут было 290 двароў, на 2000 год — 293. У 2000-я гады Палонка атрымала афіцыйны статус «аграгарадку».

Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • XIX стагодзьдзе: 1830 год — 98 муж., зь іх шляхты 3, духоўнага стану 4, мяшчанаў-юдэяў 55, мяшчанаў-хрысьціянаў і сялянаў 33, жабракоў 2[4]; 1881 год — 200 чал.[5]
  • XX стагодзьдзе: 1901 год — 500 чал.; 1998 год — 780 чал.[6]; 1999 год — 750 чал.; 2000 год — 781 чал.[7]
  • XXI стагодзьдзе: 2010 год — 694 чал.

Інфраструктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Палонцы працуюць сярэдняя школа, дашкольная ўстанова, амбуляторыя, дом культуры, бібліятэка.

Плян[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вуліцы і пляцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У перапісе 1874 году ўпамінаецца Слонімская вуліца[8].

Турыстычная інфармацыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Славутасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Страчаная спадчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • Касьцёл Найсьвяцейшай Панны Марыі і кляштар дамініканаў (1680)

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ https://web.archive.org/web/20210814164616/https://map.nca.by/
  2. ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Менск: Тэхналогія, 2010. — 319 с. ISBN 978-985-458-198-9. (pdf, djvu, online) С. 73.
  3. ^ 150 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі / Уклад. Іван Саверчанка, Зьміцер Санько. — Вільня: Наша Будучыня, 2002. — 238 с. ISBN 9986-9229-6-1.
  4. ^ Соркіна І. Мястэчкі Беларусі... — Вільня, 2010. С. 413.
  5. ^ Jelski A., Krzywicki J. Połonka // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VIII: Perepiatycha — Pożajście. — Warszawa, 1887. S. 726.
  6. ^ Дулеба Г. Палонка // ЭГБ. — Мн.: 1999 Т. 5. С. 390.
  7. ^ БЭ. — Мн.: 2001 Т. 12. С. 14.
  8. ^ Place Names in the 1874 List of Jewish Males in Lyakhovichi

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]