Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 1994 году

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
 Сьцяг Беларусі
2001
Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 1994 году
23 чэрвеня і 10 ліпеня 1994
Аляксандар Лукашэнка
Кандыдат Аляксандар Лукашэнка Вячаслаў Кебіч
Партыя Незалежны кандыдат Незалежны кандыдат
Адсотак 80,1% 14,1%
Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 1994 году

Вынікі першага туру выбараў па раёнах

Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 1994 году — першыя выбары прэзыдэнта ў Беларусі, і пакуль адзіныя, якія адбыліся ў два туры. Галасаваньне адбылося, адпаведна, 23 чэрвеня і 10 ліпеня. Перамогу ў другім туры атрымаў Аляксандар Лукашэнка.

Перадгісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

15 сакавіка 1994 году Вярхоўны Савет прыняў Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь, па якой яна была абвешчаная ўнітарнай дэмакратычнай сацыяльнай прававой дзяржавай. У адпаведнасьці з Канстытуцыяй Рэспубліка Беларусь зьяўляецца прэзыдэнцкай рэспублікай. 29 сакавіка 1994 году Вярхоўным Саветам прыняты закон аб выбарах Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь. 6 красавіка 1994 году прынятая пастанова Цэнтральнай камісіі Рэспублікі Беларусь па выбарах і правядзеньні рэспубліканскіх рэфэрэндумаў аб тэрмінах: 15—24 красавіка 1994 году — утварэньне мясцовых камісіяў па выбарах, 15—24 красавіка — вылучэньне ініцыятыўных груп прэтэндэнтаў на пасаду Прэзыдэнта Рэспублікі Беларусь, 25—29 красавіка — утварэньне ўчасткаў для галасаваньня, 25 красавіка — 14 траўня — збор подпісаў дэпутатаў Вярхоўнага Савету за прэтэндэнтаў, з моманту рэгістрацыі ініцыятыўнай групы да 15 траўня — збор подпісаў грамадзян, 27 траўня — 2 чэрвеня — афіцыйная рэгістрацыя кандыдатаў. Такім чынам, пэрыяд з 2 па 22 чэрвеня аддаваўся зарэгістраваным кандыдатам на агітацыю. Першыя выбары прэзыдэнта Беларусі прайшлі 23 чэрвеня (1 тур) і 10 ліпеня (2 тур) 1994 году.

Прэтэндэнты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вылучэньне кандыдатаў адбывалася шляхам збору подпісаў грамадзян (неабходна было больш за 100 000) альбо подпісаў дэпутатаў (больш за 70). Выбарчая камісія зарэгістравала 19 ініцыятыўных груп па зборы подпісаў, групе Віктара Альшэўскага было адмоўлена ў рэгістрацыі.

Імя прэтэндэнта Колькасьць ініцыятыўнай групы, чал. Зьвесткі пра прэтэндэнта Сабрана сапраўдных подпісаў
Вячаслаў Кебіч 3920 прэм’ер-міністар Рэспублікі Беларусь 371 967
Зянон Пазьняк 2734 кіраўнік партыі БНФ, нацыянал-дэмакрат 216 855
Васіль Новікаў 3041 кіраўнік партыі ПКБ, камуніст 183 836
Аляксандар Лукашэнка ? старшыня антыкарупцыйнай камісіі Вярхоўнага Савету Рэспублікі Беларусь, папуліст 156 391
Станіслаў Шушкевіч 1420 былы старшыня Вярхоўнага Савету, сацыял-дэмакрат 123 552
Аляксандар Дубко 2901 старшыня Саюзу аграрнікаў, прыхільнік калгаснай сельскай гаспадаркі 116 693
Генадзь Карпенка ? старшыня гарвыканкаму г. Маладэчна, кіраўнік Партыі народнай згоды, пазьней — у лібэральнай партыі АГП 93 472
Уладзімер Карагін 1487 Прэзыдэнт Саюза прадпрымальнікаў 39 542
Яўген Лугін 795 кіраўнік Сялянскай партыі 35 тыс.
Віктар Цярэшчанка 218 дырэктар інстытуту мэнэджмэнту «Мім-Беларусь» ?
Мікалай Каўбаска 2539 кіраўнік Беларускага таварыства інвалідаў ?
Леанід Козік 667 дэпутат Вярхоўнага Савету Рэспублікі Беларусь, сацыял-дэмакрат ?
Эдвард Ахрэм 337 кіраўнік Польскага дэмакратычнага згуртаваньня ?
Уладзімер Бялоў 283 кіраўнік лябараторыі гомельскага НПО «Сэйсматэхніка» ?
Іван Каравайчык 285 дырэктар фірмы «Растверк» 879
Канстанцін Бубен 165 кіраўнік каапэратыва «Бэта-88» ?
Аляксандар Кальцоў 121 кіраўнік цэнтру дзіцячай творчасьці ў Салігорску ?
Мікалай Шэляговіч 153 кіраўнік аб’яднаньня «Полісьсе» ?
Станіслаў Ліцкевіч 88 беспрацоўны 0

Заўвага: Генадзь Карпенка падаў у камісію 108 354 подпісы, але частка зь іх былі аб’яўленыя несапраўднымі. Ён таксама сабраў 78 подпісаў дэпутатаў, але частка зь іх адмовіліся ад подпісу, і ўрэшце засталося 64.

Афіцыйна зарэгістраваныя кандыдаты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вынікі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першы тур[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Колькасьць выбаршчыкаў на гэты момант складала 71% ад насельніцтва Рэспублікі Беларусь (7 349 710 чалавек паводле зьвестак да выбараў, 7 476 586 чалавек паводле ўдакладненых пасьлявыбарчых зьвестак). У скрынях для галасаваньня было падлічана 5 904 312 бюлетэняў (78,97% ад колькасьці выбаршчыкаў), зь іх несапраўдных — 121 509. Галасаваньне адбывалася 23 чэрвеня 1994, у чацьвер, з 7:00 да 22:00.

Першы тур
Лукашэнка
  
44.82%
Кебіч
  
17.33%
Пазьняк
  
12.82%
Шушкевіч
  
10.0%
Дубко
  
6.0%
Новікаў
  
5.0%

У першым туры Аляксандар Лукашэнка набраў 44,82% (2 646 140 галасоў), Вячаслаў Кебіч — 17,33% (1 023 174 галасы), Зянон Пазьняк — 12,82% (757 195 галасоў), Станіслаў Шушкевіч — 10% (585 143 галасы), Аляксандар Дубко — 6% (353 119 галасоў), Васіль Новікаў — 5% (253 009 галасоў), 165 023 галасы былі пададзеныя супраць усіх.

Кандыдат Берасьцейская Віцебская Гарадзенская Гомельская Магілёўская Менская Менск
Лукашэнка 53,5 46,0 36,3 45,6 63,0 44,5 26,5
Кебіч 13,9 19,3 14,6 23,1 17,0 14,9 18,2
Пазьняк 11,7 9,4 21,2 6,3 4,7 15,3 21,0
Шушкевіч 8,7 7,1 10,2 8,6 3,8 8,5 21,2
Дубко 5,3 6,7 8,5 5,5 4,4 7,9 3,5
Новікаў 3,2 6,0 3,1 5,0 3,5 4,3 4,5

Другі тур[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першы тур
Лукашэнка
  
80.1%
Кебіч
  
14.1%

У другім туры з 7 476 205 выбарнікаў прынялі ўдзел 5 278 331 (70,6%). Аляксандар Лукашэнка набраў 4 241 026 галасоў, альбо 80,1% (56% галасоў выбарнікаў, з улікам яўкі), Вячаслаў Кебіч — 748 329, альбо 14,1%. 17 193 бюлетэні былі прызнаныя несапраўднымі.

Вынікі па рэгіёнах[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Рэгіён/Кандыдат Лукашэнка Кебіч Пазьняк Шушкевіч Дубко Новікаў
Менск (агулам) 26.5% 18.2% 20.9% 21.2% 3.5% 4.5%
Цэнтральны раён 22.7% 24.3% 17.8% 21.9% 3.2% 4.9%
Савецкі раён 21.6% 20.7% 21.0% 23.4% 3.2% 5.0%
Першамайскі раён 21.5% 25.3% 18.6% 21.1% 3.3% 4.6%
Партызанскі раён 25.9% 21.7% 18.7% 20.0% 3.4% 5.1%
Заводзкі раён 33.7% 13.6% 21.7% 18.0% 3.7% 4.6%
Ленінскі раён 30.0% 15.8% 20.9% 21.0% 3.2% 4.0%
Кастрычніцкі раён 25.8% 16.3% 22.3% 22.0% 3.7% 4.8%
Маскоўскі раён 26.4% 16.6% 22.0% 21.9% 3.8% 4.4%
Фрунзэнскі раён 26.3% 16.3% 22.4% 22.2% 3.7% 4.2%
Менская вобласьць (агулам) 44.5% 14.9% 15.3% 8.6% 7.9% 4.3%
Барысаў 27.2% 34.5% 9.0% 5.5% 4.0% 5.1%
Барысаўскі раён 42.6% 19.0% 9.2% 5.4% 8.6% 10.1%
Вялейка 31.3% 11.3% 31.6% 12.9% 3.4% 4.6%
Вялейскі раён 40.8% 10.1% 23.7% 8.2% 6.3% 5.5%
Койданаў 47.1% 10.5% 14.1% 15.1% 5.1% 3.0%
Койданаўскі раён 42,8% 16.3% 14.0% 10.7% 10.4% 2.8%
Жодзін 37.8% 16.5% 19.1% 14.8% 4.1% 3.0%
Заслаўе 43.9% 8.5% 20.2% 15.0% 5.6% 3.2%
Маладэчна 25.3% 4.1% 32.3% 14.6% 3.9% 4.5%
Маладэчанскі раён 35.5% 11.5% 26.9% 8.4% 9.7% 3.9%
Менскі раён 38.7% 18.0% 17.2% 13.4% 7.7% 4.9%
Салігорск 47.0% 9.0% 24.0% 12.0% 5.0% 3.0%
Салігорскі раён 62.6% 7.2% 7.0% 3.2% 14.1% 2.5%
Слуцак 55.5% 15.8% 9.0% 7.0% 4.2% 4.5%
Слуцкі раён 66.2% 5.7% 6.4% 2.8% 13.7% 2.5%
Бярэзінскі раён 62.2% 11.2% 6.1% 4.4% 9.9% 3.3%
Валожынскі раён 33.0% 25.3% 23.8% 7.0% 4.9% 1.8%
Ігуменскі раён 48.5% 8.9% 9.0% 5.5% 18.5% 5.1%
Капыльскі раён 62.4% 7.3% 7.2% 5.5% 8.6% 6.9%
Клецкі раён 62.9% 9.0% 10.3% 7.1% 4.9% 2.4%
Крупскі раён 55.6% 11.6% 6.4% 3.8% 12.3% 5.9%
Лагойскі раён 45.7% 14.9% 13.0% 5.6% 7.7% 8.8%
Любанскі раён 62.3% 11.4% 6.7% 3.7% 7.8% 4.2%
Мядзельскі раён 37.4% 10.7% 26.9% 11.4% 6.4% 3.2%
Нясьвіскі раён 42.5% 9.1% 23.7% 8.6% 8.9% 2.1%
Пухавіцкі раён 40.8% 21.7% 9.5% 7.0% 11.3% 4.9%
Смалявіцкі раён 44.4% 14.5% 13.8% 8.4% 9.0% 5.3%
Старадароскі раён 61.0% 11.5% 5.9% 3.6% 10.3% 3.4%
Стаўпецкі раён 44.8% 9.8% 17.5% 7.8% 14.5% 1.9%
Узьдзенскі раён 57.5% 8.1% 12.1% 6.0% 8.8% 3.0%
Берасьцейская вобласьць (агулам) 53.5% 13.9% 11.7% 8.7% 5.3% 3.2%
Берасьце 39.9% 22.2% 10.9% 14.1% 3.4% 4.8%
Берасьцейскі раён 53.4% 14.9% 7.0% 6.3% 10.0% 3.8%
Баранавічы 44.7% 16.3% 14.9% 12.7% 3.5% 4.7%
Баранавіцкі раён 54.1% 11.2% 11.0% 6.5% 11.1% 2.5%
Кобрынь 63.0% 13.2% 9.0% 12.7% 3.2% 2.3%
Кобрынскі раён 67.8% 11.7% 4.1% 3.3% 7.0% 1.8%
Лунінец 60.4% 10.5% 13.1% 8.9% 2.4% 1.9%
Лунінецкі раён 69.7% 6.2% 9.3% 4.8% 6.2% 1.3%
Пінск 48.7% 13.1% 12.5% 15.5% 1.9% 4.5%
Пінскі раён 67.6% 12.0% 6.2% 5.0% 3.7% 2.1%
Бярозаўскі раён 55.2% 10.8% 13.7% 7.8% 5.4% 1.9%
Ганцавіцкі раён 66.0% 6.8% 12.4% 3.7% 5.2% 2.3%
Дарагічынскі раён 73.2% 7.1% 7.3% 3.7% 4.1% 1.5%
Жабінкаўскі раён 53.3% 15.5% 7.6% 11.0% 6.0% 2.5%
Івацэвіцкі раён 65.2% 7.9% 12.0% 4.9% 3.9% 2.6%
Камянецкі раён 67.7% 12.2% 4.5% 4.0% 6.6% 1.5%
Ляхавіцкі раён 63.0% 6.8% 16.0% 5.1% 7.0% 1.9%
Маларыцкі раён 45.0% 24.1% 6.8% 6.2% 8.5% 9.9%
Пружанскі раён 57.3% 12.6% 9.4% 6.9% 8.8% 1.8%
Столінскі раён 32.3% 13.2% 31.8% 6.0% 10.1% 2.8%
Янаўскі раён 62.4% 14.4% 7.5% 6.2% 1.5% 1.4%
Віцебская вобласьць (агулам) 46.0% 19.3% 9.4% 7.1% 6.7% 6.0%
Віцебск 40.4% 25.8% 7.2% 8.6% 3.1% 8.0%
Віцебскі раён 52.9% 20.0% 3.7% 3.6% 6.9% 7.4%
Наваполацак 38.2% 20.4% 10.0% 16.0% 4.1% 5.6%
Ворша 57.2% 16.1% 8.3% 5.0% 2.5% 5.3%
Аршанскі раён 55.6% 15.3% 5.7% 3.6% 6.7% 7.6%
Полацак 43.3% 24.4% 7.1% 8.1% 3.8% 7.3%
Полацкі раён 35.6% 35.6% 3.9% 4.6% 9.1% 5.5%
Бешанковіцкі раён 49.6% 15.2% 4.9% 3.5% 13.0% 9.7%
Браслаўскі раён 25.7% 12.9% 26.0% 6.7% 19.6% 3.3%
Гарадоцкі раён 55.3% 19.8% 3.8% 3.8% 8.5% 4.4%
Глыбоцкі раён 39.0% 10.2% 27.9% 8.4% 8.2% 1.5%
Докшыцкі раён 44.5% 12.4% 18.3% 7.6% 9.3% 3.4%
Дрысенскі раён 45.0% 20.0% 5.4% 6.6% 12.0% 5.6%
Дубровенскі раён 58.9% 20.0% 2.8% 3.0% 5.1% 6.9%
Лепельскі раён 49.6% 26.3% 4.7% 4.3% 8.1% 3.2%
Лёзьненскі раён 81.8% 6.8% 1.8% 1.6% 2.1% 2.8%
Мёрскі раён 40.1% 12.1% 12.0% 12.0% 17.6% 1.6%
Пастаўскі раён 26.7% 21.4% 24.0% 14.1% 6.8% 1.9%
Расонскі раён 41.9% 23.0% 4.8% 4.9% 9.4% 7.7%
Сеньненскі раён 61.1% 11.5% 4.0% 3.2% 6.3% 8.6%
Талачынскі раён 59.6% 13.7% 5.9% 3.4% 5.5% 5.9%
Ушацкі раён 55.2% 10.1% 6.3% 4.9% 12.5% 6.4%
Чашніцкі раён 44.6% 14.3% 13.0% 5.3% 6.0% 12.3%
Шаркоўшчынскі раён 42.0% 9.8% 18.3% 8.5% 15.1% 2.1%
Шумілінскі раён 56.1% 13.5% 5.5% 4.5% 12.0% 4.0%
Гомельская вобласьць (агулам) 45.5% 23.1% 6.3% 8.6% 5.5% 5.0%
Гомель 34.8% 25.7% 9.3% 14.5% 2.8% 5.7%
Гомельскі раён 42.8% 26.9% 4.7% 6.4% 6.1% 5.6%
Добруш 43.9% 28.5% 4.2% 5.4% 4.1% 5.8%
Добрускі раён 38.6% 33.0% 3.7% 6.1% 8.0% 3.0%
Жлобін 32.6% 26.3% 9.2% 10.9% 4.4% 6.6%
Жлобінскі раён 49.7% 22.3% 4.5% 4.4% 8.6% 4.6%
Каленкавічы 50.1% 20.9% 5.5% 9.6% 3.3% 4.7%
Каленкавіцкі раён 60.7% 20.0% 2.5% 3.4% 5.2% 3.0%
Мазыр 50.3% 17.4% 7.2% 10.0% 4.1% 5.2%
Мазырскі раён 59.7% 13.5% 4.0% 4.3% 7.2% 5.0%
Рагачоў 43.4% 18.8% 9.7% 9.0% 6.9% 6.1%
Рагачоўскі раён 55.3% 18.8% 3.6% 3.2% 3.7% 9.9%
Рэчыца 41.2% 18.7% 8.4% 12.0% 6.6% 6.8%
Рэчыцкі раён 45.1% 18.3% 5.5% 6.1% 10.4% 8.8%
Шацілавічы 48.2% 16.3% 9.4% 9.6% 5.1% 9.4%
Шацілавіцкі раён 62.9% 13.7% 3.3% 3.2% 8.9% 3.2%
Брагінскі раён 58.0% 18.5% 1.9% 3.8% 6.0% 6.6%
Буда-Кашалёўскі раён 46.8% 28.3% 4.2% 4.5% 5.7% 3.7%
Веткаўскі раён 36.7% 46.0% 1.9% 4.5% 7.5% 3.1%
Ельскі раён 53.9% 23.1% 3.0% 4.0% 6.5% 4.6%
Жыткавіцкі раён 58.8% 14.9% 4.4% 5.6% 7.0% 2.7%
Кармянскі раён 46.1% 33.3% 2.5% 2.5% 2.9% 2.8%
Лельчыцкі раён 64.0% 18.5% 2.6% 4.2% 3.6% 2.7%
Лоеўскі раён 55.9% 16.4% 4.3% 5.8% 8.7% 3.9%
Нараўлянскі раён 56.3% 25.1% 2.0% 3.6% 3.8% 0.6%
Петрыкаўскі раён 57.2% 21.9% 3.2% 5.2% 3.9% 3.8%
Рудабельскі раён 57.3% 14.5% 3.6% 3.7% 7.6% 6.7%
Хвойніцкі раён 62.6% 16.0% 2.1% 4.2% 6.5% 4.1%
Чачэрскі раён 28.5% 57.4% 1.3% 2.7% 2.1% 2.0%
Гарадзенская вобласьць (агулам) 35.9% 14.7% 20.6% 10.2% 8.5% 3.1%
Горадня 38.7% 16.0% 17.0% 14.5% 4.0% 3.0%
Гарадзенскі раён 40.6% 12.6% 11.9% 6.9% 19.0% 2.6%
Ваўкавыск 31.0% 9.8% 27.6% 16.0% 3.99% 6.0%
Ваўкавыскі раён 44.0% 13.0% 17.8% 9.0% 8.0% 2.0%
Ліда 24.9% 15.0% 31.8% 15.0% 4.0% 3.0%
Лідзкі раён 32.0% 13.5% 29.8% 10.0% 7.6% 1.6%
Наваградак 45.0% 9.7% 21.7% 10.6% 5.6% 2.0%
Наваградзкі раён 57.9% 7.5% 11.0% 5.0% 10.8% 2.0%
Слонім 27.8% 24.6% 22.0% 10.0% 6.0% 2.0%
Слонімскі раён 38.6% 19.8% 18.9% 5.0% 9.6% 2.0%
Смаргонь 16.0% 18.0% 38.0% 16.0% 4.5% 2.0%
Смаргонскі раён 20.6% 13.0% 34.0% 9.0% 15.6% 1.9%
Астравецкі раён 15.0% 21.0% 27.0% 9.0% 18.0% 1.9%
Ашмянскі раён 27.7% 8.0% 23.0% 7.0% 27.7% 1.6%
Бераставіцкі раён 49.0% 12.0% 13.0% 6.0% 11.0% 1.0%
Вярэнаўскі раён 28.0% 23.0% 22.0% 6.7% 16.0% 1.4%
Зьдзецельскі раён 38.6% 17.0% 18.9% 7.8% 9.0% 3.5%
Зэльвенскі раён 40.0% 14.8% 23.6% 6.0% 7.0% 1.7%
Іўеўскі раён 26.7% 9.0% 40.0% 7.9% 8.0% 2.0%
Карэліцкі раён 55.0% 9.6% 11.9% 7.0% 7.9% 1.9%
Мастоўскі раён 41.8% 10.0% 14.0% 10.0% 12.0% 4.7%
Сьвіслацкі раён 57.0% 7.7% 12.0% 6.0% 9.6% 1.7%
Шчучынскі раён 43.6% 15.0% 18.0% 7.0% 7.9% 1.9%
Магілёўская вобласьць (агулам) 63.0% 17.0% 4.7% 3.8% 4.4% 3.5%
Магілёў 64.5% 12.8% 6.2% 6.5% 3.3% 2.9%
Магілёўскі раён 73.0% 12.2% 2.2% 2.0% 3.5% 3.1%
Бабруйск 49.6% 25.4% 8.1% 5.3% 3.8% 3.8%
Бабруйскі раён 55.7% 13.2% 4.6% 2.4% 16.5% 3.7%
Асіпавічы 37.0% 29.7% 8.0% 8.4% 4.4% 8.5%
Асіпавіцкі раён 48.3% 20.9% 5.6% 4.6% 9.6% 6.6%
Амсьціслаўскі раён 67.8% 19.3% 1.3% 1.5% 3.6% 3.4%
Быхаўскі раён 59.6% 24.9% 2.1% 2.4% 3.9% 1.6%
Бялыніцкі раён 79.3% 7.2% 2.7% 1.9% 2.9% 3.0%
Горкі 69.0% 10.5% 8.6% 3.4% 3.8% 1.8%
Горацкі раён 75.2% 11.7% 2.4% 1.7% 3.9% 1.7%
Крычаў 66.0% 16.4% 3.0% 2.0% 1.7% 7.4%
Крычаўскі раён 62.0% 13.6% 2.0% 1.7% 4.7% 11.7%
Глускі раён 43.6% 25.7% 6.6% 3.7% 12.3% 4.7%
Дрыбінскі раён 71.0% 12.7% 2.3% 1.2% 3.9% 2.4%
Касьцюковіцкі раён 67.0% 23.1% 1.7% 1.2% 2.4% 2.0%
Качэрыцкі раён 65.9% 17.9% 2.3% 1.8% 5.9% 3.5%
Клімавіцкі раён 70.5% 13.8% 1.2% 1.3% 4.2% 2.4%
Клічаўскі раён 57.8% 16.8% 4.6% 2.9% 10.5% 4.6%
Краснапольскі раён 59.7% 19.0% 1.9% 1.0% 9.0% 4.9%
Круглянскі раён 78.2% 9.6% 2.2% 1.4% 3.8% 2.5%
Прапойскі раён 62.8% 23.0% 2.4% 2.1% 3.1% 3.5%
Хоцімскі раён 67.7% 21.8% 1.5% 1.3% 4.1% 1.3%
Чавускі раён 78.6% 12.3% 1.5% 0.8% 2.3% 1.7%
Чэрыкаўскі раён 65.1% 16.2% 3.0% 2.4% 7.6% 2.3%
Шклоўскі раён 85.0% 5.9% 1.6% 0.9% 2.3% 1.8%

Мапы выбараў[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]