Рыгор Няхай

Рыгор Няхай
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	5 сьнежня 1914(1914-12-05) Сяліба, Ігуменскі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Памёр	25 ліпеня 1991(1991-07-25) (76 гадоў) Менск, БССР, СССР
Пахаваны	Паўночныя могілкі[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	пісьменьнік, празаік
Узнагароды

Рыгор Восіпавіч Няхай (5 сьнежня 1914, Сяліба, Бярэзінскі раён, Менская вобласьць — 25 ліпеня 1991, Менск) — беларускі пісьменьнік.

Жыцьцяпіс

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і. Скончыў Менскі пэдагагічны тэхнікум (1935), выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Калодзішчанскай сярэдняй школе пад Менскам. Завочна скончыў літаратурны факультэт Менскага настаўніцкага інстытуту ў 1939 годзе. У 1939 годзе прызваны ў Чырвоную Армію. Спачатку ён служыў ва Ўкраіне. Разам з будучым паэтам Пятром Прыходзькам ён выпускаў у дывізійнай газэце літаратурную старонку на беларускай мове, паколькі ў палку, дзе яны служылі, было шмат беларусаў.

У пачатку жніўня 1941 году полк, дзе служыў Няхай, апынуўся на Паўднёвым фронце. У складзе гэтага палка ён змагаўся пад Кахоўкай, удзельнічаў у абароне Данбасу, у баях на Данцы каля Лісічанска. У ліпені 1942 году ў раёне Варашылаўграда Рыгор Няхай апынуўся ў акружэньні. Прабіцца да сваіх не атрымалася. Тады падабралася група чырвонаармейцаў і камандзіраў, якая накіравалася на поўнач з мэтай далучыцца да партызан або ў лясных раёнах перайсьці лінію фронту. Ішлі начамі, днём адпачывалі ў стэпе. Нарэшце яны патрапіць на сьляды Чарнігаўскага партызанскага злучэньня пад камандаваньнем будучага Героя Савецкага Саюза Юрыя Збанацкага. У Каневе зь мясцовых жыхароў стварыў і ўзначаліў невялікі партызанскі атрад імя Тараса Шаўчэнкі. З радыястанцыяй прабраўся ў Кіеў для сувязі з падпольлем. У 1942-1943 гадах выконваў заданьні Галоўнага разьведупраўленьня Савецкай Арміі ў тыле ворага (у раёне Кіеву-Чаркас — Чарнігава). Пасьля быў начальнікам асобага аддзелу партызанскага злучэньня Збанацкага. Удзельнічаў у баявых дзеяньнях на тэрыторыі Польшчы, Нямеччыне, Чэхаславаччыне, Аўстрыі, Вугоршчыны. Закончыў вайну на Эльбе.

З 1946 году працаваў у газэце «Літаратура і мастацтва». У 1952—1954 гадах — загадчык аддзелу крытыкі і публіцыстыкі часопіса «Полымя», у 1956—1957 гадах — рэдактар Дзяржаўнага выдавецтва БССР. Сябра СП СССР з 1946 году.

Творчасьць

Друкавацца пачаў у 1935 годзе. Гэта вершы “Баявому таварышу”, які быў апублікаваны ў зборніку “Аднагодкі”, “Песьню гучную птушкі пяюць…”(“Калгаснік Беларусі”, 30 жніўня). “Ураджай”(“ЛіМ”, № 44), “Сустрэча чырвоных байцоў”(“Піянер Беларусі”, 9 кастрычніка”).

• 1939 — «Па сонечных узгорках», зборнік вершаў
• 1950 — «Мае пакаленне», зборнік вершаў
• 1954 — «Вялікі мой і ціхі акіян», зборнік вершаў
• 1958 — «Навальнічнае рэха», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1961 — «Размова з восенню», зборнік вершаў
• 1962 — «Пра храбрага хлопчыка», дзіцячыя вершы
• 1962 — «Героі не адступаюць», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1966 — «Сарочы лес», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1967 — «Алёшка-атаман», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1968 — «Минская область» (1968, 2-е дапоўненае і перапрацаванае выданьне ў 1974), нарыс
• 1968 — «Як расцвітае кветка», дзіцячыя апавяданьні
• 1971 — «Туман над стэпам», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1973 — «Асеннія пракосы», зборнік вершаў (выбранае)
• 1976 — «Шлях на Эльбу», зборнік апавяданьняў і аповесьцей
• 1982 — «Слова сябрам», зборнік вершаў
• 1983 — «Я з табою, гвардыя», аповесьць для дзяцей
• 1984 — Выбраныя творы ў 2 тамах.

На беларускую мову пераклаў «Дзень айца Сойкі» Сьцяпана Тудара (1952), «Над Чарамошам» Міхаіла Стэльмаха (1955), «Памфлеты» Юрыя Мельнічука (1961), асобныя творы Аляксандра Твардоўскага, Максіма Рыльскага, Паўла Тычыны, Андрэя Малышкі, Ю. Збанацкага і іншых расейскіх і ўкраінскіх пісьменьнікаў.

Зрабіў літаратурны запіс кніг «Партызанскі край» Віктара Лівенцава (1950), «Браты па зброі» Івана Вятрова (1962), «Палескія былі» Івана Шубітыдзэ (1969).

Узнагароды

• Ордэн Айчыннай вайны II ступені
• Ордэн Чырвонай Зоркі
• Ордэн «Знак Пашаны»
• мэдалі

Літаратура

• Беларускія пісьменьнікі : біябібліяграфічны слоўнік. — Т. 4. — Мн., 1994.

Вонкавыя спасылкі

• Творы Рыгора Няхая на Беларускай Палічцы