Суле Стэк

	Суле Стэк
Месца	Атлянтычны акіян
Плошча	2,9га км²
Найвышэйшы пункт	37мэтраў м
Краіна	Шатляндыя
Вобласьць	Аркнэйскія астравы
Каардынаты	59°1′26.35″ пн. ш. 4°30′24.7″ з. д. / 59.0239861° пн. ш. 4.506861° з. д.Каардынаты: 59°1′26.35″ пн. ш. 4°30′24.7″ з. д. / 59.0239861° пн. ш. 4.506861° з. д.
	Суле Стэк на мапе Шатляндыі Суле Стэк

Суле Стэк (па-ангельску: Sule Stack) — Суле Стэк або Стэк Скэры (па-ангельску: Stack Skerry)- надзвычай аддалены востраў або выспа вышынёй 37 м у Паўночнай Атлянтыцы ля паўночнага ўзьбярэжжа Шатляндыі, падымаецца з участку тэрыторыі няправільнай формы з нераўнамернымі глыбінямі менш за 50 мэтраў, распасьціраючыся паміж 24 і 38 марскімі мілямі на паўночны ўсход ад мыса па-беларуску: Гнеў (па-ангельску: Cape Wrath) (58°38′00″ пн. ш. 5°00′00″ з. д. / 58.633333° пн. ш. 5° з. д. / 58.633333; -5), які падзяляецца на Скэры, што займае паўднёва-заходнюю частку, і Суле — паўночна-ўсходнюю.

Суле Стэк утвораны зь люізійскага гнэйсу (па-ангельску: Lewisian gneiss), як унікальная кампазыцыя многіх мінэралаў, уключаючы палявы шпат, эпідот і кварц, які сустракаецца ў паўночна-заходняй частцы Шатляндыі й прылеглых выспах^[1]^[2].

З захаду выспа Суле Стэк выглядае як падвойная скала й знаходзіцца ў 49 кілямэтрах (26,5 марскіх міляў на поўнач ад мацерыка Шатляндыі й у 66 км (35,5 марскіх міляў) на захад ад Аркнэйскіх астравоў, уваходзіць у адміністрацыйны рэгіён Аркнэйскія астравы. Адзіны сусед у Суле Стэка — Суле Скеры, які знаходзіцца ў 10 км (5,5 марскіх міляў) на паўночны ўсход, а аддаленыя выспы Рона й Сула Сгэйр ляжаць далей на захад.

Этымалёгія слоў Суле (Сула), Скэры, Стак і Сгэйр не ўяўляе цяжкасьцяў. Суле, або Сула, ад гэльскай (па-гэльску: Sulaire), што азначае птушка Олуш (па-ангельску: Gannet). Скэры скандынаўскага паходжаньня, абазначаючы рыф або скалу, плошча якой значная большая адносна яго вышыні. Стак, таксама скандынаўскі, наадварот — каменны слуп, вышыня якога большая ў параўнаньні з базай^[3].

Суле Стэк і Суле Скеры ўнесены ў сьпіс спэцыяльных ахоўных зон і зьяўляюцца домам для цюленяў і марскіх птушак зь якіх пераважна Олуша паўночная — (па-ангельску: Northern Gannet), (па-лацінску: Morus bassanus).

	Суле Стэк заселены калёніяй птушак, як мінімум, з 18-га стагоддзя, колькасьць стабільная, верагодна, поўная. Аэраздымка, праведзеная 18 чэрвеня 2013 года, выявіла 4550 відавочна занятых месцаў, што амаль ідэнтычна колькасьці 4618 у 2004 г. Прынамсі з 1994 г. не было зьменаў у колькасьці й памеры калёніі, мяркуецца, што скала цалкам занятая.
—S. Murray, M.P. Harris & S. Wanles., ^[4]

Віды іншых птушак, якія гняздуюцца:

Алка звычайная? — (па-ангельску: Razorbill), (па-лацінску: Alca torda)
Баклан эўрапейскі — (па-ангельску: Common (European) Shag), (па-лацінску: Phalacrocorax aristotelis)^[5]
Кайра? — (па-ангельску: Guillemot or Common Murre), (па-лацінску: Uria aalge)
Крачка палярная — (па-ангельску: Arctic Tern), (па-лацінску: Sterna paradisaea)^[6]
Тупік атлантычны — (па-ангельску: Atlantic Puffin), (па-лацінску: Fratercula arctica)^[7]
Фулмар звычайны? — (па-ангельску: Northern Fulmar), (па-лацінску: Fulmarus glacialis)
Чайка марская — (па-ангельску: Great black-backed Gull), (па-лацінску: Larus marinus)^[8]
Чайка трохпальцая — (па-ангельску: Black-legged Kittiwake), (па-лацінску: Rissa tridactyla)^[9]

Суле Стэк

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Malcolm Stewart. Notes on the Geology of Sule Stack, Orkney. (анг.) // Geological Magazine : magazine. — 1938, March. — Т. 75. — С. 135—140.
^ Kirton, S.R.; Hitchen, K. «Timing and style of crustal extension N of the Scottish mainland» (анг.) // Coward, M.P.; Dewey, J.F.; Hancock, P.L. (eds.) Continental Extensional Tectonics : Special Publications. — London: Geological Society, 1987. — Т. 28. — С. 501—510. — ISBN 978-0-632-01605-1.
^ Stewart, Malcolm. «Notes on the Gannetries of Sule Stack and Sula Sgeir» // British Birds. — Witherby & Co., 1938. — Т. 31 (9). — С. 282—294.
^ S. Murray, M.P. Harris & S. Wanles. The status of the Gannet in Scotland in 2013–14. (анг.) // Scottish Birds 2015 : quarterly journal. — Norwich, Norfolk: Scottish Ornithologists' Club, 2015, March. — Т. 35. — № 1. — С. 8. — ISSN 0036-9144.
^ Баклан. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 1: Ааліты ― Гасцінец / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — 574 с.: іл. С. 215.
^ Байдукоў У. М. Крачка. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 3: Катэнарыя ― Недайка / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984. — 485 с. С. 71.
^ Самусенка Э. Р. Тупікі (Fratercula). // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2003 Т. 16: Трыпалі — Хвіліна. — С. 32. — С. 32.
^ Чайкі. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 5: Стаўраструм ― Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 581 с. С.310.
^ Чайка трохпальцая. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 5: Стаўраструм ― Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 581 с. С.310.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Haswell-Smith, Hamish. The Scottish Islands: a comprehensive guide to every Scottish island. — 2nd Edition. — Edinburgh: Canongate, 2004. — 518 с. — ISBN 978-1-84195-454-7 (анг.)
Stewart, Malcolm. «Notes on the Gannetries of Sule Stack and Sula Sgeir». (анг.) // British Birds. — Witherby & Co., 1938. — Т. 31. — № 9. — С. 282—294.
Sailing direction. North and North-east Coasts of Scotland from Cape Wrath to Rattray Head including The Caledonian Canal, Orkney Islands, Settland Islands and Føroyar (Færoe Islands). — Sixth edition. — Taunton, Somerset: Pablished by the United Kingdom Hydrographic Office, 2003. — Т. NP 52. — С. 64 (3.26). (анг.)
Jim Enticott & David Tipling. Photographic handbook of the Seabirds of the world / artwork: Richard Allen. — London, Cape Town, Sydney, Singapore: New Holland Ltd, 1998. — С. 40, 110, 134, 156, 182, 194, 214, 226. — 234 с. — ISBN 1-85974-052-9 (анг.)

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Northern Gannet Morus bassanus The Birds of the World. Cornell University (March 4, 2020).

[1] Malcolm Stewart. Notes on the Geology of Sule Stack, Orkney. (анг.) // Geological Magazine : magazine. — 1938, March. — Т. 75. — С. 135—140.

[2] Kirton, S.R.; Hitchen, K. «Timing and style of crustal extension N of the Scottish mainland» (анг.) // Coward, M.P.; Dewey, J.F.; Hancock, P.L. (eds.) Continental Extensional Tectonics : Special Publications. — London: Geological Society, 1987. — Т. 28. — С. 501—510. — ISBN 978-0-632-01605-1.

[3] Stewart, Malcolm. «Notes on the Gannetries of Sule Stack and Sula Sgeir» // British Birds. — Witherby & Co., 1938. — Т. 31 (9). — С. 282—294.

[4] S. Murray, M.P. Harris & S. Wanles. The status of the Gannet in Scotland in 2013–14. (анг.) // Scottish Birds 2015 : quarterly journal. — Norwich, Norfolk: Scottish Ornithologists' Club, 2015, March. — Т. 35. — № 1. — С. 8. — ISSN 0036-9144.

[5] Баклан. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 1: Ааліты ― Гасцінец / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — 574 с.: іл. С. 215.

[6] Байдукоў У. М. Крачка. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 3: Катэнарыя ― Недайка / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1984. — 485 с. С. 71.

[7] Самусенка Э. Р. Тупікі (Fratercula). // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 2003 Т. 16: Трыпалі — Хвіліна. — С. 32. — С. 32.

[8] Чайкі. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 5: Стаўраструм ― Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 581 с. С.310.

[9] Чайка трохпальцая. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 5: Стаўраструм ― Яшчур / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 581 с. С.310.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]