Церская саамская мова

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Церская саамская мова
Saa´mekiill, Tарьй кӣлл
Ужываецца ў Расеі
Рэгіён Паўдзёны ўсход Мурманскае вобласьці (Кольская паўвыспа)
Колькасьць карыстальнікаў некалькі жыхароў былога сяла Ёканьга
Клясыфікацыя Уральская сям’я
 Фіна-вугорская галіна
  Саамская група
Афіцыйны статус
Афіцыйная мова ў
Рэгулюецца
Статус: 8б амаль вымерлая[d][1]
Пісьмо лацінскае пісьмо і кірыліца
Коды мовы
ISO 639-1
ISO 639-2(Б) smi
ISO 639-2(Т) smi
ISO 639-3 sjt
SIL sjt

Це́рская саа́мская мова — адна з саамскіх моваў, на якой размаўляюць 2 чалавекі (зьвесткі 2010 году) з 100 церскіх саамаў. У 2004 годзе на церскай саамскай размаўлялі 10 чалавек[2].

Церскія саамы пражываюць на ўсходзе Кольскае паўвыспы, у раёне гораду Астраўной(be).

Характарыстыка мовы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Церская саамская мова (абазначаная лічбай 9)

Пісьмовасьць[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Церская саамская мова ня мае стандартызаванае пісьмовасьці, але некаторыя энтузіясты, што займаюцца разьвіцьцём Вікіпэдыі на гэтай мове, ужываюць лацінскі саамскі альфабэт.

Гісторыя вывучэньня[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Першыя зьвесткі аб саамскіх мовах тычацца менавіта церскае саамскае мовы. У 1557 годзе запісаны слоўнік церскіх саамскіх словаў, які быў выдадзены анґельскім празаікам Рычардам Гаклюйтам[3].

Сабрана шмат тэкстаў і аўдыёзапісаў церскае саамскае мовы, але мова не дастаткова вывучана, у тым ліку няма поўнага апісаньня ґраматыкі мовы.

Грамадзкае жыцьцё[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Напрыканцы XIX стагодзьдзя на ўсходзе Кольскае паўвыспы існавала шэсьць паселішчаў церскіх саамаў, насельніцтва якіх складала 450 чалавек.

У савецкія часы церскія саамы зазналі рэзкае скарачэньне сваёй колькасьці праз прымусовую калектывізацыю. У 1930 годзе выкарыстаньне мовы было забаронена ў школах, а церскае саамскае паселішча Ёканьга было прызнана «непэрспэктыўным» і церскія саамы былі вымушаны пераехаць у ваенны пасёлак Граміха (цяпер Астраўной)[4].

У нашыя часы засталося 100 церскіх саамаў, зь якіх на церскай саамскай размаўляе толькі 2 чалавекі. Выкладаньне мовы ў навучальных установах не вядзецца.

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Ethnologue (анг.) — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 2022. — ISSN 1946-9675
  2. ^ Saami, Ter // A language of Russian Federation (Europe), Ethnologue
  3. ^ Ter Sámi (Са̄мь кӣлл / saa'mekiill) (анг.)
  4. ^ Tiuraniemi Olli: "Anatoli Zaharov on maapallon ainoa turjansaamea puhuva mies", Kide 6 / 2004.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]