Азначэньне (часьціна сказу): розьніца паміж вэрсіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

← Папярэдняя зьмена Наступная зьмена →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Вэрсія ад 12:21, 19 траўня 2024

Азначэ́нне — даданая часьціна сказу, якая абазначае прымету прадмета і адказвае на пытаньні «які?, чый?».

Азначэнні бываюць:

дапасаваныя
недапасаваныя.

Дапасаваныя азначэнні

Дапасаваныя азначэнні дапасуюцца да назоўнікаў у ліку, родзе й склоне. Такія азначэнні выражаюцца прыметнікамі, парадкавымі лічэбнікамі, займеньнікамі, дзеепрыметнікамі: Я песьні бяру свае ў дальні паход. (М. Танк). Недзе далёка за лугам успыхнулі першыя зоркі. (А. Чарнышэвіч). Схіляецца долу дасьпелае жыта. (К. Буйло).

Недапасаваныя азначэнні

Недапасаваныя азначэнні звязваюцца з азначаемым словам спосабам кіраваньня або прымыканьня. Такія азначэньні выражаюцца ўскоснымі склонамі назоўнікаў і займеньнікаў (з прыназоўнікамі ці без іх): Стук дзятла й зязюлі крык сустрэў вясёлае раньне. (А. Куляшоў). Вершы паэта — гэта яго біяграфія. (А. Вялюгін).

Недапасаваныя азначэнні выражаюцца часам нязьменнымі словамі — прыслоўем і неазначальным^[a] дзеясловам: Праўда, яго гаворка па-нямецку была нясьмелая. (К. Чорны). Букрэй перадаў па ланцужку каманду спыніцца. (Я. Колас).

Недапапасаваныя азначэньні могуць выражацца непадзельнымі спалучэннямі:

спалучэннем назоўніка ў родным склоне з прыметнікам: Дзе-нідзе паміж травы радзелася мутна-меднага колеру балотная рудаўка. (З. Бядуля). Да яго зараз жа падбег рухавы чалавек сярэдніх год. (Я. Колас).
спалучэннем колькаснага лічэбніка з назоўнікам ва ўскосным склоне: А дарога ў пяць нітак павіваецца, бяжыць. (Я. Колас).
спалучэннем назоўніка з прыметнікам ці дзеепрыметнікам: Сяргей Карага бледны, з памутнелымі вачыма, стаяў, прыпёршыся да сьцяны. (Я. Колас). На посцілцы ляжаў чалавек зь бледным нерухомым тварам (М. Лынькоў).
спалучэннем неазначальнага дзеяслова з колькасным прыслоўем: Я вярнуўся дадому з прывычкай многа чытаць. (К. Чорны).

Глядзіце таксама

Заўвагі

^ Або па-іншаму інфінітыў

[1] Або па-іншаму інфінітыў

[a]

@@ Радок 8: / Радок 8: @@
 Дапасаваныя азначэнні дапасуюцца да назоўнікаў у ліку, родзе й склоне. Такія азначэнні выражаюцца [[прыметнік]]амі, [[Парадкавы лічэбнік|парадкавымі лічэбнікамі]], [[займеньнік]]амі, [[дзеепрыметнік]]амі: ''Я песьні бяру '''свае''' ў дальні паход''. ([[Максім Танк|М. Танк]]). ''Недзе далёка за лугам успыхнулі '''першыя''' зоркі''. (А. Чарнышэвіч). ''Схіляецца долу '''дасьпелае''' жыта''. (К. Буйло).
-== Недапасаваныя азначэньні ==
+== Недапасаваныя азначэнні ==
-Недапасаваныя азначэньні зьвязваюцца з азначаемым словам спосабам кіраваньня або прымыканьня. Такія азначэньні выражаюцца [[Ускосныя склоны|ўскоснымі склонамі]] [[назоўнік]]аў і займеньнікаў (з [[прыназоўнік]]амі ці бязь іх): ''Стук '''дзятла''' й '''зязюлі''' крык сустрэў вясёлае раньне''. ([[Аркадзь Куляшоў|А. Куляшоў]]). ''Вершы '''паэта''' — гэта яго біяграфія''. (А. Вялюгін).
+Недапасаваныя азначэнні звязваюцца з азначаемым словам спосабам кіраваньня або прымыканьня. Такія азначэньні выражаюцца [[Ускосныя склоны|ўскоснымі склонамі]] [[назоўнік]]аў і займеньнікаў (з [[прыназоўнік]]амі ці без іх): ''Стук '''дзятла''' й '''зязюлі''' крык сустрэў вясёлае раньне''. ([[Аркадзь Куляшоў|А. Куляшоў]]). ''Вершы '''паэта''' — гэта яго біяграфія''. (А. Вялюгін).
-Недапасаваныя азначэньні выражаюцца часам нязьменнымі словамі &mdash; [[прыслоўе]]м і неазначальным{{Заўвага|Або па-іншаму інфінітыў}} дзеясловам: ''Праўда, яго гаворка '''па-нямецку''' была нясьмелая''. ([[Кузьма Чорны|К. Чорны]]). ''Букрэй перадаў па ланцужку каманду '''спыніцца'''''. ([[Якуб Колас|Я. Колас]]).
+Недапасаваныя азначэнні выражаюцца часам нязьменнымі словамі &mdash; [[прыслоўе]]м і неазначальным{{Заўвага|Або па-іншаму інфінітыў}} дзеясловам: ''Праўда, яго гаворка '''па-нямецку''' была нясьмелая''. ([[Кузьма Чорны|К. Чорны]]). ''Букрэй перадаў па ланцужку каманду '''спыніцца'''''. ([[Якуб Колас|Я. Колас]]).
-Недапапасаваныя азначэньні могуць выражацца непадзельнымі спалучэньнямі:
+Недапапасаваныя азначэньні могуць выражацца непадзельнымі спалучэннямі:
-* спалучэньнем назоўніка ў [[Родны склон|родным склоне]] з прыметнікам: ''Дзе-нідзе паміж травы рдзелася '''мутна-меднага колеру''' балотная рудаўка''. ([[Зьмітрок Бядуля|З. Бядуля]]). ''Да яго зараз жа падбег рухавы чалавек '''сярэдніх год'''''. (Я. Колас).
+* спалучэннем назоўніка ў [[Родны склон|родным склоне]] з прыметнікам: ''Дзе-нідзе паміж травы радзелася '''мутна-меднага колеру''' балотная рудаўка''. ([[Зьмітрок Бядуля|З. Бядуля]]). ''Да яго зараз жа падбег рухавы чалавек '''сярэдніх год'''''. (Я. Колас).
-* спалучэньнем колькаснага лічэбніка з назоўнікам ва ўскосным склоне: ''А дарога '''ў пяць нітак''' павіваецца, бяжыць''. (Я. Колас).
+* спалучэннем колькаснага лічэбніка з назоўнікам ва ўскосным склоне: ''А дарога '''ў пяць нітак''' павіваецца, бяжыць''. (Я. Колас).
-* спалучэньнем назоўніка з прыметнікам ці дзеепрыметнікам: ''Сяргей Карага бледны, '''з памутнелымі вачыма,''' стаяў, прыпёршыся да сьцяны''. (Я. Колас). ''На посьцілцы ляжаў чалавек '''зь бледным нерухомым тварам''''' ([[Міхась Лынькоў|М. Лынькоў]]).
+* спалучэннем назоўніка з прыметнікам ці дзеепрыметнікам: ''Сяргей Карага бледны, '''з памутнелымі вачыма,''' стаяў, прыпёршыся да сьцяны''. (Я. Колас). ''На посцілцы ляжаў чалавек '''зь бледным нерухомым тварам''''' ([[Міхась Лынькоў|М. Лынькоў]]).
-* спалучэньнем неазначальнага дзеяслова з колькасным прыслоўем: ''Я вярнуўся дадому з прывычкай '''многа чытаць'''''. (К. Чорны).
+* спалучэннем неазначальнага дзеяслова з колькасным прыслоўем: ''Я вярнуўся дадому з прывычкай '''многа чытаць'''''. (К. Чорны).
 == Глядзіце таксама ==

п а р Часьціны сказу
Галоўныя	Выказьнік просты дзеяслоўны састаўны іменны складаны Дзейнік
Даданыя	Дапаўненьне прамое ускоснае Азначэньне дапасаванае недапасаванае Акалічнасьць месца часу спосабу дзеяньня прычыны мэты умовы меры й ступені Прыдатак
Іншыя	Аднародныя часьціны сказу