Дары (мова)
Дары́[1] (саманазва: دری) — адна з афіцыйных моў Аўганістана (разам з пушту); часта разглядаецца як адзін зь літаратурных варыянтаў пэрсыдзкай мовы ў шырокім сэнсе (разам з уласна іранскім фарсі і таджыцкай мовай, зь якімі дары ўтварае дыялектны кантынуум).
Уваходзіць у паўднёва-заходнюю групу іранскіх моў.
Назва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дасьледнікі раней называлі мову дары пэрсыдзка-кабульскай (фарсі-кабулі) ці проста кабулі, аўганска-пэрсыдзкай, кабульска-пэрсыдзкай, кабульска-таджыцкай.
Мова клясычнай пэрсыдзка-таджыцкай літаратуры (9-15 стст.) у часы свайго бытаваньня таксама называлася parsī (у арабізаванай форме farsī), ці parsī-yi darī, г.зн. «прыдворная пэрсыдзкая», таму што гэта была мова двара, шляхты, палітыкі і літаратуры, навукі і права таго часу.
У 1964 годзе ў Аўганістане для аўганскай нормы фарсі была прынята назва «дары». Адраджэньнем старога тэрміна аўганцы імкнуліся падкрэсьліць сваю прамую сувязь з мовай клясычнай пэрсыдзка-таджыцкай літаратуры 10-16 стст.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Мова дары мае агульную гісторыю з таджыцкай і пэрсыдзкай мовамі і ўзыходзіць да сярэднепэрсыдзкай і старажытнапэрсыдзкай.
Разьвіцьцё дары неразрыўна зьвязана са станаўленьнем новапэрсыдзкае мовы на аснове мовы клясычнай пэрсыдзка-таджыцкай літаратуры (9-15 стст.), якая ў той час таксама называлася parsī.