Астравы Ўоліс і Футуна

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Астравы Ўоліс і Футуна
Territoire des Iles Wallis et Futuna
Сьцяг Астравоў Ўоліс і Футуна Герб Астравоў Ўоліс і Футуна
Сьцяг Герб
Дзяржаўны гімн: «La Marseillaise»
Месцазнаходжаньне Астравоў Ўоліс і Футуна
Афіцыйная мова француская, увэйская, футунская
Сталіца Мата-Уту
Найбуйнейшы горад Мата-Уту
Форма кіраваньня Замежная тэрыторыя
Эмануэль Макрон
Філіп Паолантоні
Плошча
 • агульная
 • адсотак вады
211 месца ў сьвеце
264 км²
нязначны
Насельніцтва
 • агульнае (2009)
 • шчыльнасьць
220 месца ў сьвеце
15 289
57,9/км²
СУП
 • агульны (2005)
 • на душу насельніцтва
226 месца ў сьвеце
$188 мільёнаў
$12 640
Валюта Франк КФП (CFP)
Дамэн верхняга ўзроўню .wf
Тэлефонны код +681
Мапа выспаў Ўоліс і Футуна
Мапа выспаў Ўоліс і Футуна

Астравы Ўоліс і Футуна, афіцыйная назва Тэрыторыя астравоў Ўоліс і Футуна (па-француску: Territoire des Iles Wallis et Futuna) — астравы ў паўднёвай частцы Ціхага акіяна, на адлегласьці каля 2/3 шляху паміж Гаваямі і Новай Зэляндыяй. Зьяўляюцца замежнай тэрыторыяй Францыі.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Астравы былі адкрытыя галяндзкімі і брытанскімі мараплаўцамі ў 1718 стагодзьдзі. Але першымі эўрапейцамі, якія пасяліліся тут, былі францускія місіянэры (1837). Яны навярталі мясцовае насельніцтва ў каталіцтва. 5 красавіка 1842 году, пасьля паўстаньня часткі мясцовага насельніцтва, місіянэры запатрабавалі абарону Францыі.

5 красавіка 1887, каралева Увэ (Uvea) з вострава Ўоліс падпісала дамову, якая афіцыйна ўсталёўвала францускі пратэктарат. 16 лютага 1888 году каралі Сыгавэ (Sigave) і Алё (Alo) з астравоў Футуна і Алёфі таксама падпісалі дамову, якая ўсталёўвала францускі пратэктарат. Астравы былі прынятыя пад кіраваньне францускай калёніяй на высьпе Новая Каледонія.

У 1917 годзе тры традыцыйныя тэрыторыі, якія знаходзіліся пад кіраваньнем мясцовых каралёў былі анэксаваныя Францыяй, і былі ператвораныя ў Калёнію Ўоліс і Футуна, якая ўсё яшчэ была пад кіраваньнем Калёніі Новая Каледонія. У 1959 годзе жыхары астравоў прагаласавалі за тое, каб стаць Францускай замежнай тэрыторыяй з 1961 году, тым самым выходзячы з падначаленьня Новай Каледоніі.

Палітыка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Тры традыцыйныя каралі абмежаваныя ў правах. Глава дзяржавы — прэзыдэнт Францыі Жак Шырак прадстаўлены Вярхоўным адміністратарам Ксаўерам дэ Фюрстам (з 18 студзеня 2005). Прэзыдэнт Тэрытарыяльнай Асамблеі Паталіёнэ Канімоа (з студзеня 2001). Кабінэт — Рада Тэрыторыі, які складаецца з трох каралёў і трох чальцоў кабінэта, прызначаных Вярхоўным адміністратарам па прапанове Тэрытарыяльнай Асамблеі. Вярхоўны адміністратар прызначаецца Францускім прэзыдэнтам па прапанове Францускага МЗС. Прэзыдэнт Тэрытарыяльнай Асамблеі абіраецца чальцамі Тэрытарыяльнай Асамблеі.

Геаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Уключаюць востраў Ўоліс (Ile Uvea), Футуна (Ile Futuna), Алёфі (Ile Alofi) і 20 малых астраўкоў. Даўжыня берагавой лініі 129 км. Абедзьве купы астравоў акружаныя рыфамі. Рэльеф вульканічнага паходжаньня, нізкія ўзгоркі. Максымальная вышыня (гара Сынгавэ) — 765 мэтраў.

Клімат трапічны — гарачы дажджавы сэзон (лістапад — красавік), халодны сухі сэзон (травень — кастрычнік). Ападкаў 2500—3000 мм на год. Вільготнасьць 80%, сярэдняя тэмпэратура 26.6 °C.

Назіраецца абязьлесеньне ў выніку бесьперапыннага выкарыстаньня драўніны, як асноўнай крыніцы паліва. Засталіся толькі невялікія ўчасткі лясоў. З-за памяншэньня колькасьці лясоў гарыстая мясцовасьць вострава Футуна асабліва схільная да эрозіі. На высьпе Алёфі няма сталых паселішчаў з-за недахопу прэснай вады.

Эканоміка[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Тэрытарыяльныя воды — 12 марскіх міль, эканамічная зона — 200 марскіх міль.

Эканоміка абмежаваная традыцыйнымі відамі сельскай гаспадаркі. Землекарыстаньне (2001): ворныя землі — 5%, пасеўныя землі — 25%, іншае — 70%. 80% прыбыткаў атрымоўваецца ад земляробства — вырошчваньня какосавых арэхаў і гародніны, гадоўлі хатняга быдла — у большай частцы сьвіньняў, і рыбалоўства.

Каля 4% насельніцтва занята ва ўрадзе.

Прыбыткі паступаюць ад субсыдыяў Францускага ўраду, ліцэнзіяў на рыбалоўныя правы для Японіі і Паўднёвай Карэі, імпартных падаткаў і банкаўскіх трансфэраў працоўных-экспатрыянтаў з Новай Каледоніі.

На астравах існуе каля 120 км аўтадарог (Ўоліс — 100 км, Футуна — 20 км). Зь іх з пакрыцьцём — 16 км (усё на высьпе Ўоліс), грунтавых — 104 км (Ўоліс — 84 км, Футуна — 20 км). Парты ці гавані ёсьць у гарадох Мата-Уту і Ліва. Маецца два аэрапорты — адзін з узьлётнай паласой з шчыльным пакрыцьцём, другі з грунтавай узьлётнай паласой.

Дэмаграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Насельніцтва (ліпень 2004) — 15 880. Назіраецца ўстойлівая эміграцыя з астравоў Ўоліс і Футуна ў Новую Каледонію. Жыхары астравоў у асноўным палінэзійцы.

Рэлігія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Каталікі — 99%, іншыя — 1%.

Культура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Пісьменнасьць насельніцтва, старэйшага за 15 гадоў — 50% (зь іх мужчын — 50%, жанчын — 50%).

Нацыянальнае сьвята: Дзень Бастыліі14 ліпеня.

Спорт[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Астравы Ўоліс і Футунасховішча мультымэдыйных матэрыялаў