Дэклярацыя аб незалежнасьці Рэспублікі Малдова
Дэклярацыя пра незалежнасьць Рэспублікі Малдова (па-румынску: Declarația de independență a Republicii Moldova) ці Дэклярацыя незалежнасьці Малдовы — ліст, зацьверджаны 27 жніўня 1991 года Вярхоўным Саветам Малдаўскай ССР у законе №691 «Пра дэклярацыю пра незалежнасьць» пасьля правалу Жнівеньскага путчу ДКНС і аб'яўляў пра выхад Малдовы са складу СССР[1].
Зьмест[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Вярхоўны Савет Малдаўскае Савецкае Сацыялістычнае Савецкае Рэспублікі абвяшчаў у гэтай дэклярацыі незалежнасьць Рэспублікі Малдова, прымаючы да ўвагі тысячагадовае мінулае малдоўскага народа і яго бесперапынную дзяржаўнасьць (пачынаючы з часоў Малдаўскага княства), а таксама падкрэсліваючы поўнае права на падобны крок. Дэклярацыя аб'яўляла несапраўднымі рашэньні Кючук-Кайнарджыйскага (1775) і Бухарэсцкага мірных дагавораў (1812) паміж Расеяю і Турэччынаю, вінавацячы абодва бакі ў рассячэньні нацыянальнай тэрыторыі; несапраўднымі таксама былі абвешчаны закон Вярхоўнага Савета СССР ад 2 жніўня 1940 «Пра ўтварэньне саюзнай Малдаўскай ССР» і Пакт Молатава-Рыбентропа ад 23 жніўня 1939 года, бо яны былі прыняты без уліку думкі насельніцтва Бэсарабіі, Букавіны і вобласьці Герца.
Дэклярацыя незалежнасьці спасылалася на дэклярацыю пра сувэрэнітэт Рэспублікі Малдова ад 23 чэрвеня 1990 года і шэраг апошніх дакументаў Вялікіх Нацыянальных Сходаў у Кішынёве, прынятых у 1989—1991 гадах, а таксама прызнавала поўнае права насельніцтва рэспублікі на байкот рэфэрэндуму пра захаваньне СССР ад 17 сакавіка 1991 года. Гэтыя лісты складалі глебу для прызнаньня сувэрэнітэту і дзяржаўнасьці Малдавіі. На глебе Хартыі ААН, у якой гаварылася пра раўнапраўе народаў і іх права на самавызначэньне, а таксама Гельсінскага апошняга акта Парлямант Малдовы афіцыйна абвясьціў Рэспубліку Малдову як сувэрэнную, незалежную і дэмакратычную дзяржаву. Афіцыйнай мовай, паводле Дэклярацыі, аб'яўлялася румынская мова на лацінскай графіцы, прынятая як афіцыйная яшчэ 31 жніўня 1989 года Парлямэнтам Малдовы[2].
Наступствы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
278 дэпутатаў падпісалі гэты дакумент у 1991 годзе, і 27 жніўня стала дзяржаўным сьвятам краіны пад назвай Дзень незалежнасьці Рэспублікі Малдова. Прызнаньне незалежнасьці Малдавіі афіцыйна было адзначана 2 сакавіка 1992 года, калі краіна стала членам ААН.
Арыгінальны дакумент згарэў у 2009 годзе падчас хваляваньняў у Малдове, аднак у 2010 годзе ліст Дэклярацыі атрымалася аднавіць[3][4].
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ Закон Республики Молдова о Декларации о независимости Республики Молдова Nr.691-XII от 27.08.91 Архівавана 15 мая 2009. (рас.)
- ^ A Field Guide to the Main Languages of Europe - Spot that language and how to tell them apart Архівавана 4 сакавіка 2016., on the website of the European Commission
- ^ Moldova restores Declaration of Independence Архівавана 8 жніўня 2014.
- ^ Text of Moldova's Declaration of Independence recovered Архівавана 22 сакавіка 2016.