Дудзінка (Барысаўскі раён)
| Дудзінка | |
| трансьліт. Dudzinka | |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Менская |
| Раён: | Барысаўскі |
| Сельсавет: | Прыгарадны |
| Насельніцтва: | 70 чал. (2016) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 177 |
| Паштовы індэкс: | 222131 |
| Нумарны знак: | 5 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 54°15′51.98″ пн. ш. 28°27′37.01″ у. д. / 54.2644389° пн. ш. 28.4602806° у. д.Каардынаты: 54°15′51.98″ пн. ш. 28°27′37.01″ у. д. / 54.2644389° пн. ш. 28.4602806° у. д. |
Дудзінка на мапе Беларусі ±   Дудзінка | |
Дудзі́нка[1] (таксама сустракаецца — Дудзі́нкі, мн.[1]) — вёска ў Прыгарадным сельсавеце Барысаўскага раёну Менскай вобласьці.
Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Паводле археалягічных зьвестак, паселішча на тэрыторыі Дудзінкі зьявілася ў канцы 1-га тысячагодзьдзя н. э., захавалася старажытнае гарадзішча са знаходкамі культуры штрыхаванай керамікі. Гарадзішча ўзвышаецца над поймай Бярэзіны на 20 м, памеры пляцоўкі 36х26 м, з поўначы і ўсходу мае стромкія схілы да поймы, з поўдня — глыбокі яр, з захаду абаронена ровам і валам вышынёй 2 м. Вядома з канца XIX ст. У 1931 годзе яго дасьледаваў Аляксандар Ляўданскі, які выявіў ляпную кераміку і жалезны шлак. У 1979 годзе помнік дасьледаваў Георгі Штыхаў, была знойдзена ляпная кераміка VI—VIII ст., косткі жывёл.
Першыя ўспамін Дудзінкі ў крыніцах датаваны 1892 годам, гэта кантракт на арэнду фальварку Дудзінка, які адносіўся да маёнтку Старабарысаў. На мапах Дудзінка зьяўляецца таксама ў канцы ХІХ ст., першай была вярстоўка выдадзеная ў Санкт-Пецярбургу. Ранейшая датаваная знаходка на тэрыторыі фальварка — манэта ў 2 капейкі 1797 году.
У 1919—1920 гады па Бярэзіне праходзіў польска-савецкі фронт. На ўчастку вёскі Глівін — Стахаў, на якім знаходзілася і Дудзінка, 3-м пяхотным палком легіёнаў (3 Pułk Piechoty Legionów) створаны фартыфікацыйныя ўмацаваньні, якія добра захаваліся ў ваколіцах вёскі.
У 1920-1930-х гадах у Дудзінцы створаны саўгас, які займаўся гадоўляй трусоў.
Геалёгія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Дудзінка разьмешчана ў даліне ракі Бярэзіны, на правым яе беразе. Рэльеф мясцовасьці складаны, сфармаваны ледніковымі марэннымі ўзвышшамі і рачнымі адкладамі, зь ясна паказанымі поймавымі тэрасамі, са значнымі перападамі вышынь, сыстэмай старыц і мэандраў. У геалягічным пляне гэтая тэрыторыя, як і блізкі Барысаў, знаходзіцца на ўсходнім схіле Беларускага крышталічнага масіву. Складаецца геалягічны разрэз раёну Дудзінкі з архэйска-ніжнепратэразойскага крышталічнага фундамэнту, вышэй залягаюць асадкавыя адклады верхняга пратэразоя, сярэдняга дэвона і чацьвярцічнай сыстэмы кайназоя, якія выходзяць на паверхню і прадстаўлены адкладамі ледавіка , пераважна марэннымі, з валунамі розных памераў, пяскамі, глінамі, супесямі, суглінкамі.
На тэрыторыі Дудзінкі знаходзіцца некалькі валуноў значных памераў, якія месьцяцца на ніжняй поймавай тэрасе, і шэраг больш дробных валуноў на верхняй поймавай тэрасе. Найбольшы валун знаходзіцца ля памятнага знаку, мае шэра-ружовы колер, даўжыню 2м 90см, шырыню 1м 95см, вышыню (бачную) 1м 50см. Валун калісьці меў большыя памеры (+ 1 м у шырыню), г.зн. зьяўляўся практычна ізамэтрычным, але быў разьбіты, і частка валуна была вывезена. Па складзе гэта буйназярністы парфірападобны гранадыярыт, тыповы для парод, прынесеных з тэрыторыі Скандынавіі. На захад ад гэтага валуну, таксама на ніжняй тэрасе, адзначаюцца два валуны меншых памераў: шэра-ружовы буйназярністы парфірападобны гранадыярыт памерам 0,87м х 0,70м х 0,42м і ружовы сярэднязярністы парфірападобны гранадыярыт памерам 1,12м х 0,68м х0,55м . Аналягічны па складзе сярэднезярністы гранадыярыт значных памераў месьціцца непадалёк на прыватнай тэрыторыі. Гэтыя валуны, як і больш дробныя валуны на верхняй поймавай тэрасе, прынесены ляднікамі, якія тройчы пакрывалі гэтыя мясьціны: Бярэзінскае абледзяненьне (480-460 тысячаў гадоў таму назад), Дняпроўскае абледзяненьне (320-260 т. гадоў т.н.), Соскае абледзяненьне (220-110 т. гадоў т.н.).
Экалёгія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У навакольлі Дудзінцы ў 2007-2016 гадах адзначана больш за 120 відаў птушак, большасьць відаў гнязьдзіцца. Сярод іх ёсьь віды, занесеныя ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь. На гнездаваньні тут адзначаныя: дзяргач, дупель, пустальга, вялікі грыцук. Без прыкметаў гнездаваньня назіраліся: чорны бусел, арол-вужаед, малы арлец, чорны каршун, баталён. У пойме р. Бярэзіна насупраць вёскі знаходзіцца ўчастак для маніторынгу звычайных відаў птушак. Назіраньні тут праводзяцца з 2007 году. Вялікая разнастайнасьць відаў абумоўленая наяўнасьцю розных месцапражываньняў.
У 2012-2015 гадах у навакольлі Дудзінцы праводзілі вывучэньне фаўны стракоз. На р. Бярэзіна, яе старыцах і іншых участках агулам выяўлена 25 відаў. Найбольш часта можна назіраць каромысел вялікі, страказу крывава-чырвоную, стрэлку элегантную, прыгажуню бліскучую, бабку бронзавую. З рэдкіх відаў заўважаная лютка зялёная, якая знаходзіцца ля ўсходняй мяжы свайго арэалу. Апроч таго, адзначаныя такія цікавыя віды як каромысел чаротавы, каромысел памесны, страказа жоўтая, дзедка звычайны.
Галерэя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Насельніцтва[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- 2016 — 70 чалавек
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ а б Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с. ISBN 985-458-054-7. (djvu)