Марцінас Мажвідас
Марцінас Мажвідас | |
Martynas Mažvydas | |
Помнік Марцінасу Мажвідасу ў Нацыянальнай бібліятэцы Летувы | |
Род дзейнасьці | першадрукар, пісьменьнік, сьвятар |
---|---|
Дата нараджэньня | к. 1510 |
Месца нараджэньня | Жамойць, Вялікае Княства Літоўскае |
Дата сьмерці | 21 траўня 1563 |
Месца сьмерці | Рагніт, Прусія |
Месца вучобы | |
Занятак | пісьменьнік, тэоляг, перакладнік |
Подпіс | |
Марцінас Мажвідас (па-летувіску: Martynas Mažvydas; к. 1510, Жамойць, Вялікае Княства Літоўскае — 21 траўня 1563, Рагніт, Прусія) — летувіскі першадрукар, пісьменьнік.
Жыцьцяпіс[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Мажвідас нарадзіўся ў заходняй Жмудзі (Вялікае Княства Літоўскае) каля Новага Места(lt). З маладых гадоў далучыўся да Рэфармацыі. У 1539—1542 роках навучаўся ў віленскай пратэстанцкай калегіі. Падчас перабываньня ў Вільні пазнаёміўся з Абрагамам Кульваю ды Юрыем Заблоцкім(lt), творы якіх пазьней выдаваў.
З прычыны перасьледу каталіцкай царквы Мажвідас у 1546 року прыняў запрашэньне прускага герцага Альбэрта і пераехаў у Каралявец, дзе вывучаў багаслоўе ў Альбэртынскім унівэрсытэтце (1546—1548).
Дзеля распаўсюду пратэстанцкай веры ў Прусіі герцаг Альбэрт спрыяў перакладу і выданьню лютэранскіх тэкстаў па-старапруску і летувіску. У 1547 року, яшчэ падчас навучаньня, Мажвідас з калегамі выдалі першую летувіскамоўную кнігу «Катэхізісу простыя словы» (лет. Catechismusa Prasty Szadei), перакладзенай з польскамоўнага выданьня Лютэравага «Kleiner Katechismus».
У 1549 Мажвідас быў пастаўлены сьвятаром у Рагніце. Тут ён выдаў «Песьню сьв. Амброзія» з прадмовай па-летувіску. У 1554 стаў архідыяканам Рагніту. У 1559 выдаў у Кёнігзбэргу пераклад зь нямецкай мовы «Формы хрышчэньня». Сярод іншых ягоных працаў — першы летувіскі сьпеўнік «Хрысьціянскія гімны», выдадзеныя ўжо па ягонай сьмерці Барталямэўсам Вілентасам.
Памёр у Рагніце.
Бібліяграфія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Catechismvsa prasty szadei, makslas skaitima raschta yr giesmes… — Königsberg: H. Weinreich, 1547. — 79p.
- Giesme s. Ambraseijaus bey s. Augustina… — Königsberg. H. Weinreich, 1549. — 16p.
- Forma chrikštima… — Königsberg: J. Daubman, 1559. — [42]p.
- Gesmes chriksczoniskas, gedomas bažniczosu per adventa ir kaledas ik gramniču / [išleido B.Vilentas]. — Königsberg: J. Daubman, 1566. — [94]p.
- Gesmes chrikščoniškas, gedomas bažniczosu per velikas ir sekminias ik adventa / [parengė ir išleido B.Vilentas]. — Königsberg: J. Daubman, 1570. — [350]p.
- Lietuviškos maldos. — Karaliaučius, 1574.
- Trumpas klausimas ir prieprovimas… // M.Liuteris Enchiridion: Katechismas mažas… — Königsberg: G.Osterberger, 1579, p.[67—72].
- Parafrasis permanitina poteraus malda… — Königsberg, G. Osterberger, 1589. — 14 p.
Ушанаваньне памяці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
У 1979 року бронзавая статуя Мажвідаса пастаўленая ў Бірштанах, у 1997 — у Клайпедзе. З 1988 року імя Марцінаса Мажвідаса носіць Нацыянальная бібліятэка Летувы.
Імя Мажвідаса носяць вуліцы ў Вільні[1], Коўне й іншых населеных пунктах Летувы.
У 1990 у гонар Мажвідаса выдадзеная мастацкая маркіраваная капэрта.
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ M. Mažvydo gatvė Vilniuje (лет.) Vilniaus katalogas Праверана 2016-12-10 г.
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Trilupaitienė, Jūratė. Martynas Mažvydas: The First Lithuanian Hymns — Vilnius: Baltos lankos, 1998, 27 p.
- Bense, Gertrud: Zum regionalen und personalen Umfeld des früheren preußisch-litauischen Schrifttums. In: Annaberger Annalen 4 (1996), Seite 55—67
- Korsakas, Kostas et all. Martynas Mažvydas: Pirmoji lietuviška knyga. Vilnius, 1974.