Гедыгольд

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Geda + Gaudo
Іншыя формы
Варыянт(ы) Гедыгоўд, Гедыголд, Гедгаўд, Гедгаўд, Кедкаўд, Кедкольд
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Гедыгольд»

Гедыгольд (Кедкольд), Гедыгоўд (Гедыголд, Кедкаўд) — мужчынскае імя і вытворнае ад яго прозьвішча Ге́дгаўд (Гедгаўт, Гедгалт).

Паходжаньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Геда (Geda) і Гаўд (Gaudus) — імёны германскага паходжаньня[1][2]. Іменная аснова -гед- (-гад-, -гід-) (імёны ліцьвінаў Гедзень, Гедвін, Гедмонт; германскія імёны Gedenus, Gedovin, Gadamundus) паходзіць ад старагерманскага gidd- 'пыхлівы, ганарысты', ісьляндзкага geð 'нораў, тэмпэрамэнт'[3] або гоцкага gadiliggs 'сваяк, родзіч'[4], а аснова -гаўд- (-гаўт-, -каўд-) (імёны ліцьвінаў Гаўтоўт, Гаўдземунда, Саргоўд; германскія імёны Gautald, Gaudemund, Saregaud) — ад германскага *gautaz 'гот'[5] або гоцкага goþs 'добры, годны', godei 'дабро, годнасьць, цнота'[3]. Такім парадкам, імя Гедыгоўд азначае «пышнасьць цноты»[6]. Адзначалася старажытнае германскае імя Гедалгаўд (Gedalcaus, у гэтай зафіксаванай у крыніцах форме адбыўся пераход gaud у gaus[7]) з пашыранай суфіксам з элемэнтам -л- першай іменнай асновай (гед-)[8].

У Прусіі бытавала імя Гедыгаўд: Gedegawde (1400 год)[9].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Michaele alias Minigal Gedigoldi capitanei de Oschmena (17 лютага 1387 году)[10], Michael alias Mingal Gedigoldi, Michael alias Mingal Gedigowdi (1387 год); Gedigoldo etiam marschalco[11], Minigaylo Gedigoldi… Monywid cum fratre germano Gedigoldo[12] (18 студзеня 1401 году); Gedigolt (17 жніўня 1404 году[13], 7 чэрвеня 1432 году[14], 9 сьнежня 1432 году[15]); воевода виеленьскии панъ Дедикголдъ (20 траўня 1407 году)[16]; Gieldigaldone (25 студзеня 1408 году)[17]; Gregorio alias Gedigold (Georgius alias Gedigold[18][19]; 20 красавіка 1411 году)[20]; Gedigoldi pridem Woywode Kyoviensis (Gedigold woyewoda Kyoviensis[18]; 1 лютага 1411 году)[21]; Gedigolth (21 верасьня 1416 году)[22]; oú je trouvay und chevalier, capitaine de Lopodolie, nommé Gheldigold (Guedigol) (1421 год)[23]; Jeorgius alias Gedigeldus (27 верасьня 1422 году)[24]; Gedigoldo palatino Wilnensi (31 сьнежня 1425 году)[25]; Georgio alias Gedigoldo Vilnensi (Georgius alias Gedigold palatinus Vilnensis[18][19]; 21 кастрычніка 1430 году)[26]; woyewod Gedigold (20 чэрвеня 1430 году)[27]; Georgio alias Gedigowd (21 кастрычніка 1430 году)[28]; strenuis militibus Bedigoldo (Bedigold[19]; 10 лістапада 1430 году)[29]; Gedigoldus (29 лістапада 1430 году[30], 22 чэрвеня 1431 году[31]); Gedigoldi Vilnensis (Gedigold palatinus Vilnensis[18], 1430 год)[32]; Gyedigol… palatini wilnensis[33], Gedigoldi palatini Wilnensis[34] (1 верасьня 1431 году); Gedegow (16 лютага 1432 году, 10 красавіка 1432 году)[35]; Gedegaw (16 сьнежня 1432 году)[15]; Gedigol (17 сьнежня 1432 году)[15], una cum Gedigold (20 сьнежня 1432 году)[15]; Senkonis Gedigildi [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[36]; Кгедикговдъ (25 верасьня 1433 году)[37]; Georgio alias Gedigoldo de Wissnewo[38] (Georgius alias Gedigold de Wissnewo[18][19]; 17 ліпеня 1435 году)[39]; Дедиголд, Дидикгоилд (Супрасьлеўскі летапіс); Szyenko Gyedigoldovycz (28 траўня 1434 году)[40]; Senko Gedigoldowicz (27 лютага 1434 году)[41]; Семен Кгедикговдович (1440—1444 гады)[42]; Сен(ь)ко Кгедкгольдович (1440—1451 гады)[43]; Росеини под Кгедикголдомъ[44], Сен(ь)ку Кгедикголдовичу[45], Сенко Кгедкгольдовичъ[46], Кнегини Кгедикголдовои[47], Семенъ Кгедикголдовичъ[48], Семенъ Кгедкголдо[49] (1440—1492 гады); Gedegolt (1 кастрычніка 1441 году)[50]; ego igitur Anastasia uxor domini pie memorie Gedigaudonis (30 верасьня 1442 году)[51]; Сенько Дедикголдович (1444—1459 гады)[52]; Милошу Кгедикголдовичу (9 лістапада 1449 году)[53]; Я, пан Семен Кедикголдович (27 сакавіка 1451 году)[54]; Nos dominus Siemion Giedygoldowicz castellanus Vilnensis (7 красавіка 1451 году)[55]; Gedekaut… Gedgaut (10 лістапада 1453 году)[56]; ego Petrus Giedygolth haeres de Gieysze (18 верасьня 1457 году)[57]; Gudegan[58]; pani Seminowoe Dedikholdowicz (17 кастрычніка 1476 году)[59]; Petrus Sienko Giedygoldowicz (1477 год)[38], Senko Giedigoldowicz (8 сакавіка 1485 году)[60]; Petri alias Szenko Gyedygoldowicz (1485 год)[61]; Schemon Dzieiedzigoldowicz (1 верасьня 1496 году)[62]; curiam nomine Gyedygoldyszki in districtu Velenensi (28 сьнежня 1506 году)[63]; Болтромей Богушевич Кгедкголдович (14 чэрвеня 1514 году)[64]; хоружии жижморскии Лаврин Талювоишевич… у дядка своего у Кедколда (25 лютага 1516 году)[65]; дядьковщину нашу, наимя Кгедикгодовщину (каля 1520 году)[66]; Кгедкговтъ[67], Хрщон Кгедкговдовичъ[68], Матеи Кгеткговдовичъ[69], Кгедкговдъ Кговеновичъ[70], Бортовътъ Кгедкговътовичъ[71], Петръ Кгедкговъдовичъ[72], Кгедминъ Кгедкговдовичъ[73] (1528 год); костель Радошковский, заложоный и наданый отъ пана Петра Кгедыкголдовича (20 сьнежня 1549 году)[74]; бояръ Гедгальдовъ (4 лістапада 1561 году)[75]; Родъ Кгедкговдовъ[76], Павелъ Кгедкговдовичъ[77] (1567 год); з роду Кгедкговдова з А(р)вистова (15 верасьня 1568 году)[78]; земяне господарские земли Жомоитское волости вилкииское Ян, Лавринъ а Уръбан Петровичи Кгедкговдове, Андреи Криштофовичъ Кдедкговдъ, Матеи, Григореи а Лаврин Юр’евичи Кгедкговдове, Ян, Каспер, Якуб а Григореи Мартиновичи Кгедкговдове (8 лістапада 1591 году)[79]; пане Андрею Юревичу Кгедкговду Янушковский… пан Балтромей Грыгоревичъ Кгедкговд Янушковский (18 сьнежня 1600 году)[80]; пан Счасны Кгедкговд (2 чэрвеня 1605 году)[81]; Stephano Giedgaut (1650 год)[82]; Nicolaw Giedgołt (1652 год)[83]; Jerzy Giedgowd (3 чэрвеня 1656 году)[84]; Michał Giedgowd[85], Karol Giedgowd[86], Kazimierz Giedgowt[87] (1690 год); Michał Giedgowd… Kazimierz Giedgowd (9 лютага 1785 году)[88]; Mikołaj Giedgowd, rotmistrz i deputat Ksiestwa Żmudzkiego (1786 году)[89]; Tadeusz Drąseyko z Giedgowd[90]; Adam Drąseyko z Giedgowd[91] (10 лютага 1791 году).

Носьбіты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З XV ст. прыдомкам Гедыгольд карыстаўся літоўскі шляхецкі род Эльяшэвічаў[95]

Гедгаўды гербаў Гіпацэнтаўр і Лебедзь і Гедгаўды Троцкія гербу Троска — літоўскія шляхецкія роды зь Віленскага[96] і Троцкага паветаў[97].

Гедгаўды-Дыдзюлі[98] і Орвіды з Гедгольда[99] — літоўскія шляхецкія роды.

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпамінаўся баярскі маёнтак Гедгоўдавічы ў Ковенскім павеце[100].

У XVI ст. існаваў маёнтак Дзедзігольдзішкі (Дедигольдишки) на рацэ Нёмане ў Жамойцкім старостве[101].

Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Meyer-Lübke W. Romanische Namenstudien. I. Die altportugiesischen Personennamen germanischen Ursprungs // Sitzungsberichte der Philosophisch-Historischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Bd. 149. — Wien, 1905. S. 86.
  2. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 611.
  3. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  4. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 97.
  5. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 123, 126.
  6. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
  7. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 608.
  8. ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 97.
  9. ^ Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 30.
  10. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 6.
  11. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 36.
  12. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 37.
  13. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 103.
  14. ^ Kotzebue A. F. Switrigail, ein Beytrag zu den Geschichten von Litthauen, Russland, Polen und Preussen. — Leipzig, 1820. S. 143.
  15. ^ а б в г Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 309.
  16. ^ Українські грамоти XV ст. — Київ, 1965. С. 35.
  17. ^ Акты Литовско-Русского государства. Вып. 1. ― М., 1899. С. 5.
  18. ^ а б в г д Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 144—145.
  19. ^ а б в г Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 233.
  20. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 86.
  21. ^ Spory i sprawy pomiędzy Polakami a Zakonem Krzyżackim. T. 2. — Poznań, 1892. S. 460.
  22. ^ Sochacka A. Zjazdy polsko-litewskie w Lublinie i Parczewie w czasach Władysława Jagiełły // Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia. Vol. 41/42 (1986/1987). S. 73.
  23. ^ Voyages et ambassades de messire Guillebert de Lannoy, 1399—1450. — Mons, 1840. P. 38.
  24. ^ Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku. — Poznań, 2004. S. 11.
  25. ^ Semkowicz W. Nieznane nadania Witolda dla osób prywatnych // Ateneum Wileńskie. Z. 3—4, 1931. S. 855.
  26. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 136.
  27. ^ Codex epistolaris Vitoldi. — Cracoviae, 1882. S. 907.
  28. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 138.
  29. ^ Акты литовско-русскаго государства. Вып. 1. — Москва, 1899. С. 11.
  30. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 515.
  31. ^ Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F. G. von Bunge. Bd. 8. — Riga; Moskau, 1884. S. 273.
  32. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 517.
  33. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 136.
  34. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  35. ^ Regesta historica-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum, 1198—1525. Pars I. — Göttingen, 1948. S. 371, 376.
  36. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
  37. ^ Полехов С. В. Наследники Витовта. — М., 2015. С. 532.
  38. ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 145.
  39. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 158.
  40. ^ Грамота в.к.л. Сигизмунда Кейстутовича для Семена Гедигольдовича на двор Мир (1434), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  41. ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
  42. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 195.
  43. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 182.
  44. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 20.
  45. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 23, 52—53.
  46. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 29.
  47. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 30.
  48. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 38.
  49. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 57.
  50. ^ Halecki O. Litwa, Ruś i Żmudź, jako części składowe wielkiego Księstwa Litewskiego // Rozprawy Akademii Umiejętności. T. 59. — Kraków, 1916. S. 244.
  51. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 197.
  52. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 216.
  53. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 65.
  54. ^ Грамота виленского каштеляна Семена Гедигольдовича для Анны Бутримковны на двор Мир (1451), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  55. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 229.
  56. ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 35.
  57. ^ Codex Mednicensis seu Samogitiae Dioecesis. P. 1, (1416.II.13—1609.IV.2). — Roma, 1984. P. 98.
  58. ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 232.
  59. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 355.
  60. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 400.
  61. ^ Грамота вдовы виленского каштеляна Петра (Сенька) Гедигольдовича Милохны на двор Мир (1485), Fontes historiae Magni Ducatus Lithuaniae
  62. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 516.
  63. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 557.
  64. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 251.
  65. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 183.
  66. ^ Литовская метрика. Т. 1. — СПб., 1903. С. 1414.
  67. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 73.
  68. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 76.
  69. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 77.
  70. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 80.
  71. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 88.
  72. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 159.
  73. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 165.
  74. ^ Документы Московского архива Министерства юстиции. Т. 1. — М., 1897. С. 106.
  75. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 24. — Вильна, 1897. С. 255.
  76. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 723.
  77. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 734.
  78. ^ Jablonskis K. Archyvinės smulkmenos // Praeitis. T. 2. — Kaunas, 1933. P. 415.
  79. ^ Jablonskis K. Lietuvių kultūra ir jos veikėjai. — Vilnius, 1973. P. 84.
  80. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 30. — Вильна, 1904. С. 192.
  81. ^ Lietuvos inventoriai XVII a. — Vilnius, 1962. P. 36.
  82. ^ Sinkevičiūtė D. Dėl nesutrumpėjusių dvikamienių asmenvardžių kamieno gaud- variantų lietuvių kalboje // Baltistica. T. 48, Nr. 1 (2013). P. 123.
  83. ^ Sinkevičiūtė D. Dėl nesutrumpėjusių dvikamienių asmenvardžių kamieno gaud- variantų lietuvių kalboje // Baltistica. T. 48, Nr. 1 (2013). P. 122.
  84. ^ Akta zjazdów stanów Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Warszawa, 2009. S. 349.
  85. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 34.
  86. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo trockie 1690 r. — Warszawa, 2000. S. 203.
  87. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Księstwo Żmudzkie 1690 r. — Warszawa, 2009. S. 143.
  88. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 403.
  89. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 534.
  90. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 468.
  91. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 469.
  92. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 400.
  93. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 8. Ziemia brzeska i województwo brzeskie XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2020. S. 317.
  94. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, tom I: Województwo wileńskie. XIV—XVIII wiek. — Warszawa, 2004. S. 429.
  95. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 41.
  96. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 468.
  97. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 271.
  98. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Д, Згуртаваньне беларускай шляхты
  99. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на О, Згуртаваньне беларускай шляхты
  100. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 187.
  101. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 93.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]