Краснаярск

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Краснаярск
рас. Красноярск
Герб Краснаярску Сьцяг Краснаярску
Дата заснаваньня: 19 жніўня 1628
Краіна: Расея
Суб’ект фэдэрацыі: Краснаярскі край
Кіраўнік: Эдхам Акбулатаў[d]
Плошча:
  • 348 ± 1 км²
Насельніцтва: 1 006 800 чал. (2012)[1][2]
Тэлефонны код: +7 391
Паштовыя індэксы: 660000—660999
Геаграфічныя каардынаты: 56°0′32″ пн. ш. 92°52′19″ у. д. / 56.00889° пн. ш. 92.87194° у. д. / 56.00889; 92.87194Каардынаты: 56°0′32″ пн. ш. 92°52′19″ у. д. / 56.00889° пн. ш. 92.87194° у. д. / 56.00889; 92.87194
Краснаярск на мапе Расеі
Краснаярск
Краснаярск
Краснаярск
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.admkrsk.ru/

Краснаярск (па-расейску: Красноярск) — горад у Расеі, найбуйнейшы эканамічны, навуковы й культурны цэнтар Цэнтральнае й Усходняе Сыбіры, адміністрацыйны цэнтар Краснаярскага краю. Горад зьяўляецца таксама разьвітым прамысловым цэнтрам, маючы інфраструктуры такім галін прамысловасьці, як то касьмічная, каяровая мэталюргія, гідраэнэргетыка.

Горад быў заснаваны ў 1628 годзе, зьяўляючыся, такім чынам, найбуйнейшым са старадаўніх гарадоў Сыбіры. Паводле дадзеных на красавік 2012 году колькасьць насельніцтва гораду пераўзышла мільён чалавек[3]. Усяго ў Краснаярскай аглямэрацыі пражывае 1,186 млн чалавек. Горад разьмешчаны на абодвух берагах Енісею.

Горад абраны месцам правядзеньня сусьветных спартовых спаборніцтваў сярод студэнтаў Зімовай Унівэрсыяды 2019 году.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Перад прыходам рускіх ваяроў тэрыторыя сучаснага Краснаярску ўваходзіла ў Язерскае княства енісейскіх кыргызаў. Гара Кум-Цігей, верагодна, была сьвятым месцам качынцаў. Улетку 1927 году экспэдыцыяй музэю Прыенісейскага краю выявіла на Каравульнай гары, дзе цяпер разьмяшчаецца Капліца Параскевы Пятніцы, багатае пахаваньне XIII—XIV стагодзьдзяў. Багацьце прадметаў, выяўленых у магільніку можа сьведчыць аб тым, што на гары былі пахаваныя чальцы шляхетнага княскага роду, якія, верагодна, і кіравалі гэтай тэрыторыяй.

Мясцовасьць, на якой пасьля быў пабудаваны Краснаярск[4], стала вядомай рускім яшчэ ў 1608 годзе. У гэтым годзе казакі з Кецкага астрогу, пад правадырствам енісейска-асьцяцкіх князькоў Урнука й Намака, адправіліся ўверх па Енісеі, з намерам знайсьці «новую зямельку», а затым далучыць іх да валадарстваў маскоўскага цара. Плывучы ўверх па Енісеі, казакі сустрэлі зямлю, якою валодаў арынскі князёк Цюлькоў, і назвалі яе «Цюлькінскаю зямелькаю». Гэтая назва затрымалася да пабудовы Краснаярскага астрогу й сыходу арынцаў. Арынцы, якія падтрымліваліся ня толькі качынцамі, але й енісейскай кыргызамі, доўгі час не згаджаліся плаціць ясак рускім і прымалі ўсе меры да выдаленьня апошніх з занятага імі месца. З гэтаю мэтай яны амаль бесьперапынна турбавалі іх набегамі, якія, да рэшце рэшт, сталі настолькі небясьпечнымі, што казакі вырашылі зьвярнуцца да Енісейскага ваяводы з просьбай аб дапамозе й абароне.

Архітэктура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Пажар 1773 году зьнішчыў Краснаярскі астрог й практычна ўвесь горад, пасьля пажару засталося толькі трыццаць дамоў. З Табольску быў дасланы сяржант геадэзіі Пётар Майсееў, які даў гораду лінейную пляніроўку пецярбурскага тыпу.

Вуліцы Краснаярска былі прамыя й роўныя, арыентаваны па баках сьвету. Шыротная вуліцы пракладваліся паралельна Енісею з захаду на ўсход, ад Старога базару, разьмешчанага побач з Васкрасенскім саборам недалёка ад месца зьліцьця Енісея й Качы, у бок Мікалаеўскай горы. Мэрыдыянальныя вуліцы ішлі з поўдня на поўнач, ад Енісею ў бок Пакроўскай гары. Яны будаваліся пэрпэндыкулярна шыротным вуліцам і спынялі іх пад прамымі кутамі. Кварталы былі прыкладна аднолькавымі паводле памерам і мелі правільныя геамэтрычныя формы. Вуліцы разыходзіліся ад плошчаў і сыходзіліся да плошчаў, і на гэтых адкрытых, здалёк бачных плошчах узвышаліся буйныя грамадзкія будынкі.

У сярэдзіне 1820-х гадоў у бюро пад пачаткам архітэктара Ўільяма Гэстэ быў распрацаваны пэрспэктыўны генэральны плян гораду. Рэалізацыя гэтага праекту толькі ў нязначнай ступені закранула гістарычную частку гораду, то бок у цэнтры было прадпрынята выраўноўваньне «чырвоных» лініяў і ўзбуйненьне кварталаў.

Гарады-сябры[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]